Acil Sağlık Hizmetleri; temelinde fedakârlık ve azim yatan, insanların zor anlarında ihtiyaç duyduğu sağlık hizmetidir. Toplumdaki birey ya da bireylerin, bedenen veya ruhen, kazaya uğraması veya hastalanması halinde, tıbbın gerektirdiği bilgi ve becerilerle ilk yardım ve acil bakım hizmetlerini olay yerinde profesyonelce ilk uygulayan, hasta, yaralı ya da kazazedenin sağlık merkezlerine ulaştırılmasını sağlayana kadar müdahaleyi devam ettiren, bu aşamada Sağlık Bakanlığınca belirlenen yetkiler doğrultusunda kullanan, gerektiğinde ambulans şoförlüğü görevini de yerine getirebilecek ve tescil edilmiş bir okuldan mezun olan sağlık meslek mensubudur.
Görevleri
” 22.05.2014 tarihli 29007 sayılı Sağlık Mesleği Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik”e göre Acil Tıp Teknisyenlerinin (ATT) görev tanımları;
-
- İntravenöz ve intraosseöz girişim yapar.
- Temel hava yolu uygulamaları, endotrakeal entübasyon ve oksijen uygulaması yapar.
- Uygun taşıma tekniklerini uygular.
- Temel yaşam desteği protokollerini uygular. Bu uygulama sırasında yarı otomatik ve tam otomatik eksternal defibrilatörleri kullanır.
- Travma stabilizasyonu ile kırık, çıkık ve burkulmalarda stabilizasyonu sağlar.
- Hastanın nakle hazır hale gelmesini sağlar.
- Yara kapatma ve basit kanama kontrolü yapar.
- Acil doğum durumunda doğum eylemine yardımcı olur.
- Monitörizasyon ve defibrilasyona yardımcı olur.
- Görevinin tüm aşamalarında haberleşme ağını doğru ve hızlı biçimde kullanır.
- Ambulansı teknik, tıbbi araç-gereç ve malzeme yönünden kullanıma hazır halde bulundurur, gerektiğinde ambulansta sürücülük görevi yapar.
Mesleğin Gerektirdiği Özellikler
- Acil durumlarda hızlı ve doğru karar verebilen,
- Bedenen sağlıklı ve güçlü olan,
- Dikkatli, titiz ve soğuk kanlı olan,
- İnsanlar ile iyi iletişim kurabilen ve iş birliği içinde çalışmayı seven,
- Teknik cihazlara, bilgisayar ve diğer otomasyon cihazlarına ilgisi olan,
- Göz-el koordinasyonu gelişmiş,
- Söylenen veya yazılan talimatları anlayan ve bunları uygulayabilen,
- İnsanlara yardım etmekten hoşlanan kişiler olmalıdır.
Tarihçe ve Gelişim
İlk kez sağlık meslek liselerinde 1996 yılında Sağlık Bakanlığı’nın teklifi, Talim ve Terbiye Kurulu’nun kararı ile “İlk yardım ve Acil Bakım Teknisyenliği” bölümü açılmıştır. Daha sonra Sağlık Bakanlığı’nın teklifi ve ilgili kurumun kabulü ile programın adı “Acil Tıp Teknisyenliği” olarak değiştirilmiştir. Ülkemizde ilk defa 2000 yılında sağlık meslek liseleri bünyesine “Acil Tıp Teknisyeni” sıfatı ile mezun olan Acil Tıp Teknisyenleri, mezun oldukları ilk günden itibaren görevlerini büyük bir özveri ile yerine getirmektedir. ATT’ler 2004 yılından itibaren aktif olarak 112 acil sağlık hizmetleri bünyesinde görev aldılar.
Eğitim Süresi ve İçeriği
Eğitim süresi 4 yıldır. Kültür dersleri, sağlık mesleği ile ilgili temel bilim dersleri ile ilk yardım bakımı planlama, ilk yardım bakımı uygulama, acil bakım ünitesi araç ve gereçlerini kullanma, kazazedeyi koruyucu ve acil bakım ünitesine alarak iyileştirme müdahaleleri uygulama dersleri okutulmaktadır. Ayrıca 9. sınıfta genel kültür derslerinin yanı sıra, tanıtım ve yönlendirme dersi de verilmektedir. Acil Tıp Teknisyenleri eğitimlerinin son 2 yılında sahada eğitim ve uygulama yapar.
Kariyer İmkanları
Acil tıp teknisyenlerinin iş bulma olanağı cinsiyet ayrımı gözetmeksizin kamu sektöründe Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda yeterli puanın alınmasına, özel sektörde ise yetenek ve bilgiye bağlıdır.
Acil Tıp Teknisyenleri, 112 acil yardım istasyonlarında, acil servis, özel hastane ve poliklinikler, devlet ve üniversite hastaneleri, özel ambulans servisleri ve özel tıp merkezlerinin acil servis ve yoğun bakım alanlarında iş bulabilirler.
Özel sektörde sağlık alanında rahatlıkla iş bulmakla birlikte kamu alanında sadece kendi branşlarında istihdam edilmektedir.
Sağlık meslek liselerinin; acil tıp teknisyenliği alanından mezun olanlar “İlk ve Acil Yardım (Paramedik)” ön lisans programına YKS ”Yüksek Öğretim Kurumları Sınavı” girip YGS 2 Puanıyla tercih yaparlar.
“İlk ve Acil Yardım (Paramedik)” programını bitirenler ÖSYM tarafından yapılan Dikey Geçiş Sınavında (DGS) başarılı oldukları takdirde acil yardım ve afet yönetimi veya sağlık yönetimi (uygulamalı bilimler) lisans programına dikey geçiş yapabilirler.
ATT’lerin Okuyabileceği Diğer Ön Lisans Programları (2 Yıllık)
-
- Ağız Diş Sağlığı
- Acil Yardım Teknikerliği
- Adli Tıp Teknikerliği
- Ambulans ve Acil Bakım Teknikerliği
- Ameliyathane Teknikerliği
- Cerrahi Teknikerliği
- Elektronörofizyoloji
- İş ve Uğraşı Terapisi
- İş Sağlığı ve Güvenliği
- İtfaiyecilik ve Yangın Güvenliği
- Sağlık Kurumları Yöneticiliği
- Sağlık Kurumları Yöneticiliği (Açık öğretim)
- Tıbbi Mümessillik ve Pazarlama
ATT’lerin Okuyabileceği Lisans Programları (4Yıllık)
- Acil Yardım ve Afet Yönetimi
- Sağlık Yönetimi (Uygulamalı Bilimler)
Acil Tıp Teknisyenliği programı 2017 yılında son mezunlarını verdi. Lise düzeyinde öğrenci kabulü yapılmamaktadır.
Çalışma Ortamı ve Koşullar
Acil Tıp Teknisyenleri bazen açık havada (trafik kazaları vb. durumlar) bazen de hastane vb. sağlık kuruluşlarında kapalı ortamlarda çalışırlar. Çalışma saatleri düzenli olmayıp gece nöbetleri vardır. Çalışırken hastalarla, hasta yakınları ve diğer sağlık personeli ile iletişimde bulunur.
Sağlık Bakanlığında Görevli Acil Tıp Teknisyenleri ve paramedikler için yayınlanan tebliğ:
Ambulans Ve Acil Bakım Teknikerleri İle Acil Tıp Teknisyenlerinin Çalışma Usul Ve Esaslarına Dair Tebliğ” Resmî Gazete Tarihi: 26.03.2009 Resmî Gazete Sayısı: 27181”
Bu tebliğe göre Acil Tıp Teknisyenleri görevlerini madde 4-b bendinde “ATT’ler bu yetkilerini sadece hastane öncesi alanda görev yapan hekimli ve/veya AABT’li ambulanslar ve acil sağlık araçları, hekim veya AABT bulunmayan nakil ambulansları ile görev yaparken, Ek-1’ deki temel eğitim programını tamamladıktan sonra Ek-2’ de sunulan akış şemalarına göre uygulayabilirler. Bu yetkilerini ambulans ve acil sağlık araçları dışında, hekimin yazılı veya sözlü talimatı ve onayı olmadan kullanamazlar.” ifadesi yer almaktadır.
Tebliğ Eğitim Programları
Madde 7’de ise
(1) AABT/ATT mezuniyet sonrası zorunlu eğitim programları, 40 saatlik “Temel Eğitim”, 20 saatlik “Erişkin İleri Yaşam Desteği”, 32 saatlik “Travma İleri Yaşam Desteği”, 28 saatlik “Çocuklarda İleri Yaşam Desteği” ve 32 saatlik “Ambulans Kullanımı ve Bakımı Eğitim” programlarından oluşur.
(2) Temel Eğitim, Erişkin İleri Yaşam Desteği, Çocuk İleri Yaşam Desteği ve Travma İleri Yaşam Desteği Eğitim Programlarına katılarak eğitimlerinde 85 ve üstünde not alarak başarılı olanlara verilecek olan sertifika 3 yıl süre ile geçerli olur. Mezuniyet sonrası eğitim programlarına katılanlar, eğitiminin ders saatlerini tamamlayamadıkları takdirde eğitimi tekrar etmek, sınavında başarısız oldukları takdirde en geç 6 ay içerisinde ilgili sınava tekrar katılmak zorundadır.
Zorunlu Eğitim Programları
Madde 8’de ise
(1) Ambulans ve acil bakım teknikerleri (AABT) ve acil tıp teknisyenleri (ATT) için mezuniyet sonrası zorunlu eğitim programları:
-
- Ambulans Kullanımı ve Bakımı Eğitim Programı (AABT/ATT)
- Temel Eğitim Programı (AABT/ATT)
- Erişkin İleri Yaşam Desteği Eğitim Programı (AABT)
- Çocuk İleri Yaşam Desteği Eğitim Programı (AABT)
- Travma İleri Yaşam Desteği Eğitim Programı (AABT)
(2) AABT’lerin bu eğitim programlarının tamamına katılımları zorunludur. ATT’ler için zorunlu eğitim programları ise Ambulans Kullanımı ve Bakımı Eğitimi Programı ve Temel Eğitim Programlarıdır ve bu programlara AABT’ler ile birlikte katılabilirler. AABT’ler, Temel Eğitim Programı, Erişkin İleri Yaşam Desteği Eğitim Programı, Çocuk İleri Yaşam Desteği Eğitim Programı ve Travma İleri Yaşam Desteği Eğitim Programlarını en geç üç yıl içinde tamamlamak ve sertifika almak zorundadır.
(3) Bu eğitim programlarının konuları ve içeriği Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenir.
Hayat Kurtarmak ekip işidir. Acil Tıp Teknisyenleri de bu ekibin değişmez yapı taşlarındandır.
Kaynaklar
- http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/05/20140522-14-1.pdf 08.08.2018 http://www.mevzuat.gov.tr/
- Yavuz S., Yavuz G. (Edt.) Paramedikler İçin Hastane Öncesi Acil Tıp Kitabı 2017. s.8.
