Senkop, postural tonusun kaybolduğu, ani, kısa süreli ve dışarıdan herhangi bir elektriksel ya da farmakolojik müdahale olmadan kendiliğinden düzelen geçici şuur kaybıdır (GŞK). Oldukça sık gözlenir ve bazı durumlarda çok tehlikeli sonuçlara yol açabilir. Bu yazımızda Avrupa Kardiyoloji Derneği (ESC:European Society of Cardiology) bu yıl senkop kılavuzunu güncelledi. Yeni kılavuza kaynaklar linkinden ya da buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. ESC ilk senkop kılavuzunu 2001 yılında yayınlanmış ve 2004 ve 2009 yıllarında da güncellemiş sonrasında2018 yılında bu güncellemeye bir yenisini daha yaptı. Keyifli okumalar dileriz.
Kılavuzun Öneri Sınıfları ve Tanımlamaları
| Öneri Sınıfları | Tanım | Öneriler |
| Sınıf I | Belirli bir tedavi veya prosedürün yararlı, kullanışlı, etkili olduğuna dair kanıt ve/veya genel kabul. | Önerilir ya da endikedir |
| Sınıf II | Verilen tedavi veya prosedürün kullanışlılığı/ etkinliği hakkında çelişkili kanıt ve/veya bir fikir ayrılığı olduğu anlamına gelir | |
| Sınıf IIa | Kanıt/ fikir ağırlığı kullanışlılık /etkinlik lehinedir | Değerlendirilebilir |
| Sınıf IIb | Kullanışlılık/etkinlik kanıt/fikir tarafından daha az kanıtlanmıştır. | Düşünülebilir |
| Sınıf III | Verilen tedavi veya uygulanan prosedürün kullanışlı/etkili olmadığı hakkında kanıt veya genel uzlaşı mevcuttur ve bazı vakalarda zararlı olabilir. | Önerilmez |
Kanıt Düzeyleri
Kanıt Düzeyi | |
| A | Çok sayıda randomize klinik çalışma vaya meta analizlerden elde edilen bilgi. |
| B | Tek bir randomize klinik çalışma veya geniş randomize olmayan çalışmalardan elde edilen bilgi |
| C | Uzmanların görüş birliği ve/veya küçük çalışmalar, retrospektif çalışmalar ve kayıtlardan elde edilen bilgi |
Senkop Tanımı
Hızlı başlangıçlı, kısa süreli, spontan olarak tamamen düzelmesi ile karakterize, serebral hipoperfüzyona bağlı geçici şuur kaybı olarak tanımlanmaktadır. Senkop ayırıcı tanısında çok sayıda hastalık yer aldığından bu grup hastalıklar geçici şuur kaybı (GŞK) grubunda adlandırılmaktadır.
Geçici şuur kaybı farkındalığın kaybı ile birlikte, gerçek veya bariz şuur kaybı durumu olarak tanımlanır ve bilinçsizlik dönemi için amnezi, anormal motor kontrol, yanıtsızlık ve kısa süre ile karakterizedir. Geçici şuur kaybı non travmatik ve kafa travmasına bağlı olarak iki grup olarak sınıflandırılabilir ancak bu kılavuzda konu alınan sadece non travmatik geçici şuur kaybıdır. Geçici şuur kaybının özellikleri genellikle hasta veya olayın şahitlerinden alınan hikaye ile elde edilir.
Senkop Tipleri
- Refleks senkop
- Kardiyovasküler senkop
- Ortostatik hipotansiyona bağlı senkop
Senkopun Sınıflandırılması
| Refleks (nöral aracılı) Senkop |
| Vazovagal: – ortostatik VVS: ayakta, daha az yaygın olarak otururken – duygusal: korku, ağrı (somatik veya visseral), enstrümantasyon, kan fobisi Durumsal: – miksiyon – gastrointestinal stimülasyon (yutkunma, dışkılama) – öksürmek, hapşırmak – egzersiz sonrası – diğerleri (örneğin gülme, pirinç enstrüman çalma) Karotis sinüs sendromu Klasik olmayan formlar (prodromlar olmadan ve/veya belirgin tetikleyiciler olmadan ve/veya atipik sunum) |
| Ortostatik Hipotansiyona Bağlı Senkop |
| Hipotansiyonun egzersiz sırasında (egzersize bağlı), yemeklerden sonra (postprandiyal hipotansiyon) ve uzun süreli yatak istirahatinden sonra venöz göllenme ile şiddetlenebileceğini unutmayın (kondisyon kaybı). İlaç kaynaklı OH (OH’nin en yaygın nedeni): – örn. vazodilatörler, diüretikler, fenotiyazin, antidepresanlar Hacim kaybı: – Kanama, ishal, kusma vb. Primer otonomik yetmezlik (nörojenik OH): – Saf otonomik yetmezlik, çoklu sistem atrofisi, Parkinson hastalığı, Lewy cisimcikli demans İkincil otonom yetmezlik (nörojenik OH): – diyabet, amiloidoz, omurilik yaralanmaları, oto-immün otonom nöropati, paraneoplastik otonom nöropati, böbrek yetmezliği |
| Kardiyak Senkop |
| Birincil neden olarak aritmi: Bradikardi: – sinüs nodu disfonksiyonu (bradikardi/taşikardi sendromu dahil) – atriyoventriküler iletim sistemi hastalığı Taşikardi: – supraventriküler – ventriküler Yapısal kardiyak: aort stenozu, akut miyokard enfarktüsü/iskemi, hipertrofik kardiyomiyopati, kardiyak kitleler (atriyal miksoma, tümörler, vb.), perikardiyal hastalık/tamponad, koroner arterlerin konjenital anomalileri, prostetik kapak disfonksiyonu Kardiyopulmoner ve büyük damarlar: pulmoner emboli, akut aort diseksiyonu, pulmoner hipertansiyon |
| Açıklamalar |
|
BP = kan basıncı; OH = ortostatik hipotansiyon; POTS = postural ortostatik taşikardi sendromu; VVS = vazovagal senkop.
2018 Senkop Kılavuzundaki yenilikler nelerdir?
| Senkop Kılavuzundaki yenilikler nelerdir? | 2009 | 2018 |
| CSM için kontrendikasyonlar | III | Çıkarıldı |
| Tilt testi: senkop için endikasyon | I | IIa |
| Eğitim amaçlı tilt testi | I | IIb |
| Tilt testi: tanı kriterleri | 1 | IIa |
| Tedaviyi değerlendirmek için tilt testi | III | çıkarıldı |
| Açıklanamayan senkop için Holter | I | IIa |
| EKG izleme: presenkop ve asemptomatik aritmiler | III | çıkarıldı |
| Adenozin trisfosfat testi | II | çıkarıldı |
| EPS kılavuzlu pacemaker: uzamış SNRT | I | IIa |
| EPS kılavuzlu pacemaker: HV >70 ms | IIa | I |
| Bifasiküler blokta ampirik pacing | IIa | IIb |
| Refleks senkop tedavisi: PCM | I | IIa |
| OH Tedavisi: PCM | IIb | IIa |
| OH tedavisi: abdominal bağlayıcılar | IIb | IIa |
| OH tedavisi: baş yukarı eğik uyku | IIb | IIa |
| Senkop ve SVT/VT: AA ilaçları Uzman görüşü | I | IIa |
| Senkop ve AF: kateter ablasyonu Uzman görüşü | IIb | I |
| ICD: LVEF >%35 ve senkop | IIb | IIa |
| Senkop ve yüksek riskli HCM: ICD | IIa | I |
| Senkop ve ARVC: ICD | IIa | IIb |
| PPS için psikiyatrik konsültasyon Uzman görüşü | I | IIb |
2018 YENİ ÖNERİLER (sadece major olanlar)
| Acil serviste senkop yönetimi | 2018 |
| I |
| Video kaydı | |
| IIa |
| ILR endikasyonları | |
| IIa |
| IIb |
| ILR endikasyonları | |
| IIa |
Yanlışlıkla senkop olarak teşhis edilebilecek durumlar
| Durum | Senkoptan ayrılan karakteristik özellikler |
| Jeneralize nöbetler | Bkz. bölüm 8, Tablo 10. |
| Kompleks parsiyel nöbetler, absans epilepsi | Düşme yok, ancak tepkisiz ve daha sonra amnezi |
| PPS veya “psödokoma” | Görünür LOC’nin dakikalardan saatlere kadar olan süresi; yüksek sıklık, günde birkaç defaya kadar |
| TLOC olmadan düşme | Yanıt vermeme veya amnezi yok |
| Katapleksi | Flask paralizi ile düşer ve yanıt vermez, ancak daha sonra amnezi olmaz |
| İntraserebral ya da subaraknoid kanama | Bilinç hemen kaybolmak yerine giderek azalabilir. Şiddetli baş ağrısına eşlik eden diğer nörolojik belirtiler |
| Vertebrobaziler TİA | Her zaman fokal nörolojik belirti ve semptomlar, genellikle LOC olmadan; bilinç kaybı varsa bu genellikle TLOC’den daha uzun sürer. |
| Karotis TİA | Karotis GİA’larında bilinç tüm pratik amaçlar için kaybolmaz, ancak belirgin fokal nörolojik belirti ve semptomlar vardır |
| Subklavian çalma sendromu | Fokal nörolojik bulgularla ilişkili |
| Metabolik bozukluklar hipoglisemi dahil, hipoksi, hiperventilasyon ile hipokapni | Süre TLOC’den çok daha uzundur; bilinç, kaybolmak yerine bozulabilir |
| İntoksikasyon | Süre TLOC’den çok daha uzundur; bilinç, kaybolmak yerine bozulabilir |
| Kardiyak arrest | LOC henüz kendiliğinden iyileşme yok |
| Koma | Süre TLOC’den çok daha uzun |
LOC = bilinç kaybı; PPS = psikojenik psödosenkop; TIA = geçici iskemik atak; TLOC = geçici bilinç kaybı.
