Apiksaban doğrudan Faktör Xa inhibitörüdür. Yeni oral antikoagülanlar; oral olmaları, hızlı etkileri, yarı ömürlerinin kısa olması, laboratuvar takip gerektirmemeleri, seyrek intrakraniyal kanama yapmaları, yiyecek ve ilaçlarla etkileşimlerinin az olması gibi avantajları nedeniyle varfarinin (Coumadin) yerini almıştır.
Etki Başlangıcı: 4 saat
Etki süresi:
Yarılanma Ömrü (t½): 12 saat
Metabolizma: Karaciğer
Atılım: Metabolit, İdrar ve Dışkı
- Eliquis® 2,5 mg Tablet
- Eliquis® 5 mg Tablet
Apiksaban güçlü, oral, reversibl, direkt ve yüksek seçiciliğe sahip kompetitif, yeni bir oral antikuagulan (YOAK) olup direkt faktör Xa aktif bölge inhibitörüdür. Antitrombotik aktivite için antitrombin IIP e ihtiyaç duymaz. Apiksaban serbest ve pıhtıya bağlı faktör Xa’yı ve protrombinaz aktivitesini inhibe eder. Apiksabanın trombosit agregasyonu üzerinde doğrudan bir etkisi yoktur ancak trombin aracılığıyla trombosit agregasyonunu dolaylı yoldan inhibe eder. Faktör Xa’yı inhibe ederek, apiksaban trombin üretimini ve trombüs gelişimini engeller. Büyük, randomize klinik çalışmalarda, non-valvüler atrial fibrilasyonda inmenin önlenmesinde varfarine üstün bulunmuştur ve varfarine göre daha az kanamaya neden olmuştur.
Apiksabanın farmakodinamik etkileri etki mekanizmasının (FXa inhibisyonu) bir yansımasıdır. FXa inhibisyonunun bir sonucu olarak, apiksaban protrombin zamanı (PT), INR ve aktive parsiyel tromboplastin zamanı (aPTT) gibi pıhtılaşma testlerinin süresini uzatır. Beklenen terapötik dozlarda bu pıhtılaşma testlerinde görülen değişimler az olur ve büyük oranda değişkenlik gösterir. Apiksabanın farmakodinamik etkilerini değerlendirmek için bu testlerin kullanılması önerilmez.
Hem tedavi hem de tromboembolik olayın önlenmesi için kullanılır.
- Derin ven trombozu (DVT) tedavi amaçlı ve profilaksisi
- Pulmoner embolizmin (PE) tedavi ve profilaksisi
- Atriyal fibrilasyon(nonvalvüler) hastalarda felç ve sistemik embolizm riskinin azaltılması
- Daha önceden tedavi edilmiş hastalarda derin ven trombozunun ve pulmoner embolizmin nüksetme riskinin azaltılması
- Elektif total kalça protezi ameliyatı olacak hastalarda venöz tromboembolik olaylardan primer korunma
- Elektif total diz protezi ameliyatı olacak hastalarda venöz tromboembolik olaylardan primer korunma
- 5-10 gün boyunca onaylanmış bir parenteral antikoagülan ile tedavi edilmiş hastalarda derin ven trombozunun ve pulmoner embolizmin tedavi edilmesin kullanılır.
- Akut koroner sendrom (AKS) veya periferik arter hastalığı (PAH) hastalığında stabilizasyondan sonra klopidogrel ve aspirin tedavisine bir ek ilaç olarak
- Hareket kısıtlı ve diğer risk faktörleri nedeniyle tromboembolik komplikasyon riski taşıyan ve hastanede yatan yetişkin hastalar için tromboembolik olaylardan primer korunma
- Kanama: Apiksaban tedavisi altında intrakraniyal kanama, gastrointestinal kanamalar, cerrahi kanamalar veya minör kanamalar görülebilir.
- Karaciğer Yetmezliği: Karaciğer sirozu, hematolojik hastalıklar, K vitamini eksikliği, malignite gibi durumlar aPTT (activated partial thromboplastin time), PT (prothrombin time), INR (international normalized ratio) düzeylerini artabileceğinden kanama açısından ek risk oluşturur.
- Böbrek Yetmezliği: CrCl hastalarında kullanmaktan kaçının <30 mL / dakika. Klinisyenler akut böbrek yetmezliği gelişen hastalarda ilacı kesmelidir. CrCl <50 mL / dak’ya düşerse, rivaroksaban dozunu 20 mg’dan 15 mg’a düşürün. CrCl 15 mL / dak’nın altına düşerse, rivaroksaban’ı durdurun.
- Hemodiyaliz olan hastalar
- Kapak Hastalığı: Rivaroksaban, protez kalp kapakçığı veya romatizmal kalp hastalığı olan hastalarda önerilmez ve mekanik kapakları veya orta ila şiddetli mitral darlığı olan hastalarda kaçınılmalıdır.
- Kanama
- Baş dönmesi
- Uykusuzluk
- Yorgunluk
- Depresyon
- Anksiyete
- Senkop
- Karın ağrısı
- Hepatik: Serum transaminazlarının yükselmesi
- Sırt ağrıs, uzuv ağrısı ve kas spazmı
Böbrek yetmezliği
Bozulmuş renal fonksiyonun apiksaban pik konsantrasyonu üzerinde bir etkisi görülmemiştir. Ölçülen kreatinin klerensi ile değerlendirildiği üzere, apiksaban maruziyetinde renal fonksiyonda azalma ile ilişkili bir artış görülmüştür. Hafif (kreatinin klerensi 51-80 mL/dk), orta (kreatinin klerensi 30 – 50 mL/dk) ve ciddi (kreatinin klerensi 15-29 mL/dk) böbrek yetmezliği olan hastalarda, apiksaban plazma konsantrasyonları (EAA) normal kreatinin klerensi olan kişilere kıyasla sırasıyla % 16, 29 ve 44 oranında artmıştır. Böbrek yetmezliğinin apiksaban plazma konsantrasyonu ve anti-FXa aktivitesi arasındaki ilişki üzerinde belirgin bir etkisi yoktur.
Karaciğer yetmezliği
Hafif karaciğer yetmezliği olan 8 hasta Child -Pugh A skor 5 (n = 6) ve skor 6 (n = 2), ve orta karaciğer yetmezliği olan 8 hastanın (Child-Pugh B skor 7 (n = 6) ve skor 8 (n = 2)) 16 sağlıklı gönüllü ile karşılaştınldığı bir çalışmada, apiksaban 5 mg tek dozunun farmakokinetik ve farmakodinamiği karaciğer yetmezliği olan deneklerde farklı görülmemiştir. Anti-faktör Xa aktivitesi ve INR’de görülen değişimler, hafif – orta derece karaciğer yetmezliği olanlar ile sağlıklı gönüllüler arasında benzerdir.
Apixaban oral formülasyonda 2.5 mg ve 5 mg tabletler olarak mevcuttur. Dozlama, tedavi endikasyonuna, hastanın yaşına, serum kreatinin ve vücut ağırlığına bağlıdır.
- Derin ven trombozu ve pulmoner embolisi olan hastaların yedi gün boyunca günde iki kez 10 mg, ardından günde iki kez 5 mg almaları gerekir.
- Non-valvüler atriyal fibrilasyonu olan hastalar için önerilen doz günde iki kez 5 mg’dır.
- Derin ven trombozu ve pulmoner embolisi olan hastaların yedi gün boyunca günde iki kez 10 mg, ardından günde iki kez 5 mg almaları gerekir.
- Kalça ve diz protezi ameliyatını takiben profilaktik amaçlı önerilen doz günde iki kez 5 mg’dır.
Düşük doz Kullanım Önerileri: Günde iki kez 2.5 mg
- Böbrek Yetmezliği Olan Hastalar
- 80 yaş ve üzeri
- Serum kreatinin 1.5 mg/dl’ye eşit veya daha büyük
- Vücut ağırlığı 60 kg veya daha az olan hastalar
Hamilelik kategorisi B ilacı olarak kabul edilir. Gebe kadınlarda apiksaban tabletlerin kullanımı ve bununla ilişkili majör doğum kusurları, olumsuz sonuçlar veya düşük yapma riski hakkında sınırlı miktarda veri bulunmaktadır. İlaçla tedavi, hamilelik ve doğum sırasında kanama riskinin artmasına neden olabilir.
Emzirme sakıncalıdır.
- Minor kanaması olan hastalar konservatif olarak yönetilir. Antikoagülasyon dozu atlanır veya geciktirilerek kanama yönetilebilir.
- Majör kanaması olan hastalarda, traneksamik asit veya epsilon-aminokaproik asit (EACA) hemostatik bir ajan olarak onaysızı kullanılır ama şu anda etkinliği hakkında yeterli veri yoktur.
- Doğrudan faktör Xa inhibitörü antikoagülasyon ile ilişkili hayatı tehdit eden kanaması olan hastalar için andeksanet alfa veya aktive edilmemiş 4 faktörlü PCC kullanılabilir.
- Aktif oral kömür uygulanması alımdan 1 ila 2 saat içinde ise kullanımı düşünülebilir.
Andexanet alfa: Modifiye edilmiş bir insan faktörü Xa aldatıcı proteindir. Faktör Xa inhibitörlerini bağlar ve ayırır ve yaklaşık 1 saatlik bir yarı ömre sahiptir. FDA hayatı tehdit eden veya kontrolsüz kanaması olan hastalarda rivaroksaban ile antikoagülasyonu tersine çevirmek için Mayıs 2018’de andexanet’i onaylamıştır.
Protrombin Kompleks Konsantresi (Cofact®): 3 veya 4 pıhtılaşma faktörünün bir karışımıdır ve YOAK’ları tersine çevirmek için kullanılabilir. 3 faktörlü PCC’ler II, IX ve X faktörlerini içerirken, 4 faktörlü PCC’ler C ve S proteinleri ile birlikte II, IX, X ve VII faktörlerini içerir. PCC kullanımı acil girişim gereken durumlarda kanamanın kontrolu için
kısa sürede tedavi sunması açısından önem arz etmektedir.
Taze dondurulmuş plazma, Rekombinant aktive faktör VIIa veya oral Faktör Xa inhibitörlerinin antikoagülan etkisini tersine çevirmek için de kullanılmaz.
Yok. Kanama anında etkisini nötralize edecek spesifik bir antidotu bulunmamaktadır.
- Kreatinin klerensi < 15 mL/dk olan veya diyalize giren hastalarda klinik deneyim olmadığından, bu hastalarda ELIQUIS tavsiye edilmemektedir.
- Şiddetli böbrek yetmezliği (kreatinin klerensi 15-29 mL/min) olan hastalardaki sınırlı klinik deneyim, bu hasta popülasyonunda apiksabanın plazma konsantrasyonunun arttığını göstermektedir. Bu nedenle bu hastalarda apiksaban dikkatli kullanılmalıdır.
- Hafif veya orta böbrek yetmezliği olan hastalarda doz ayarlaması gerekli değildir
- Karaciğer yetmezliği: ELIQUIS, koagülopati ve klinik önem taşıyan kanama riski ile ilişkili karaciğer hastalığı olan hastalarda kontrendikedir .
- ELIQUIS 2,5 MG FILM KAPLI TABLET
- ELIQUIS 5 MG FILM KAPLI TABLET
- APACLOT 2,5 MG FILM KAPLI TABLET
- APACLOT 5 MG FILM KAPLI TABLET
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507910/
- https://titck.gov.tr/storage/Archive/2021/dynamicModulesAttachment/klavuzTR_d96da2c5-fb61-4a25-bb3b-f09f5708cfab.pdf
