112 tarafından hemen hemen her travma hastası bizlere servikal collar ile getirilmektedir. Aslında servikal omurga yaralanması ile acil servislere başvuran travma vakalarının yaklaşık %3,5’ini temsil etmekte ve bu hastaların çok azında gerçekten servikal yaralanma olmaktadır. Tabiki olay yerinden boyunlukla getirilen hastalara hekimlerde güvenli tarafta kalabilmek için bu hastaların çoğuna servikal grafi veya tomografi çekmektedir. Yani bir çok hastada gereksiz grafi çekmekteyiz. Bu gereksiz grafiler, gerek hasta gerekse sigorta kurumlarına mali bir yük getirmektedir. Üstelik hastalar saatlerce gereksiz ve rahatsız edici bir müdahale olan servikal immobilizasyonda tutulmaktadırlar. Kalabalık ve iş yükü ağır olan bir acil serviste, bu ve benzeri uygulamalar hasta memnuniyetsizliğine, iş gücü kaybına, gereksiz radyasyona maruz kalmaya, maliyetin artmasına ve hastaların acil servis kalış süresini uzatmasına neden olmaktadır. Bu olumsuzlardan dolayı servikal omurga yaralanmalarında radyografinin seçici bir şekilde kullanılması, hastaların daha hızlı ekarte edilmesi ve sağlık hizmetlerinde tasarruf edilebilmesi için bir dizi klinik (öykü + muayene) ön test geliştirilmiştir.
Nexus kriterleri biz acilcilere anamnez ve muayene ile servikal grafi çekilmesinin endikasyonun olup olmadığını bizlere vermektedir. ATLS-10 da Servikal travma şüphesinde görüntüleme için Kanada ve NEXUS kriterlerinin kullanılması önerilmektedir.
Kriterler
- Servikal vertebra orta hatta spinöz proçes hassasiyeti YOKSA
- Fokal nörolojik semptom ,bulgu, defisit YOKSA
- Bilinç değişikliği YOKSA
- İntoksikasyon YOKSA
- Ağrılı “distracting” çeldirici yaralanma YOKSA
Bu beş kriteri de karşılayan hastaya görüntüleme gereksizdir. Servikal grafi çekilmesine gerek yoktur.
- Sensitivite, 99%
- NPV 99.8%
- Spesifisite, 12.9%
- PPV 2.7%
- NEXUS 8/818 kırığı atlıyor (1%)
| NEXUS KRİTERLERİ (NEXUS: National Emergency X-Radiography ) 16 yaşında veya daha büyük, Glasgow Koma Skalasında 15 puan olan stabil hastalar için. Penetran travmalar dahil değil. |
|
| Kriterler | Açıklamalar |
| 1. Arka orta hat servikal hassasiyeti yok | Servikal omurgada posterior orta hatta hassasiyet, hasta ense sırtından birinci torasik vertebranın çıkıntısına kadar posterior orta hat boynunun palpasyonunda ağrıdan şikayet ederse veya hasta herhangi bir servikal spinöz işlemin doğrudan palpasyonu ile ağrı bildirirse grafiye gereksinim vardır. |
| 2. Zehirlenme kanıtı yok | Aşağıdakilerden herhangi birine sahip olan hastalar sarhoş olarak kabul edilmelidir: (a) hasta tarafından yakın zamanda geçmiş bir öykü veya gözlenen bir zehirlenme veya sarhoş edici madde içme; veya (b) alkol kokusu, geveleyerek konuşma, ataksi, dismetri veya diğer serebellar bulgular veya intoksikasyonla uyumlu herhangi bir davranış gibi fizik muayenede intoksikasyon kanıtı. Kandaki alkol seviyesi 0,08 mg/dL’den yüksek olanlar da dahil olmak üzere, uyanıklık seviyesini etkileyen ilaçlar için vücut salgı testleri pozitifse, hastalar da sarhoş olarak kabul edilebilir. |
| 3. Normal bilinç seviyesi | Değiştirilmiş bir bilinç seviyesi aşağıdakilerden herhangi birini içerebilir: (a) Glasgow Koma Skalası skoru 14 veya daha az; (b) kişiye, yere, zamana veya olaylara yönelim bozukluğu; (c) 5 dakikada 3 nesneyi hatırlayamama; (d) dış uyaranlara gecikmiş veya uygun olmayan tepki; veya (e) diğer. |
| 4. Fokal nörolojik defisit yok | Herhangi bir fokal nörolojik şikayet veya muayene bulgusu |
| 5. Ağrılı, dikkat dağıtıcı yaralanmalar yok | Dikkat dağıtıcı ağrılı yaralanma için kesin bir tanım mümkün değildir. Bu, klinisyenin, hastayı ikinci bir (boyun) yaralanmasından uzaklaştırmak için yeterli ağrı yapan herhangi bir durumu içerir. Örnekler aşağıdakileri içerebilir, ancak bunlarla sınırlı değildir: (a) uzun kemik kırığı; (b) cerrahi konsültasyon gerektiren bir iç organ yaralanması; (c) büyük bir yırtılma, degloving yaralanması veya ezilme yaralanması; (d) büyük yanıklar; veya (e) akut fonksiyonel bozulmaya neden olan diğer yaralanmalar. Doktorlar ayrıca, hastanın diğer yaralanmaları algılama yeteneğini bozma potansiyeline sahip olduğu düşünülürse, herhangi bir yaralanmayı dikkat dağıtıcı olarak sınıflandırabilir. |
| Bu kriterlerin tümü karşılanırsa, klinik olarak önemli spinal kord yaralanması ekartasyon yapılmış sayılır ve görüntüleme gerekli değildir. | |
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10891516/
- https://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJM200007133430203
- https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/nejmoa031375
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6494628/#:~:text=The%20Canadian%20C%E2%80%90spine%20rule%20consists%20of%20a)%20three%20high,be%20removed%20and%20cervical%20spine
- https://www.acilcalisanlari.com/wp-content/uploads/2020/09/ATLS-10-2018.pdf
