112 tarafından hemen hemen her travma hastası bizlere servikal collar ile getirilmektedir. Aslında servikal omurga yaralanması ile acil servislere başvuran travma vakalarının yaklaşık %3,5’ini temsil etmekte ve bu hastaların çok azında gerçekten servikal yaralanma olmaktadır. Tabiki olay yerinden boyunlukla getirilen hastalara hekimlerde güvenli tarafta kalabilmek için bu hastaların çoğuna servikal grafi veya tomografi çekmektedir. Yani bir çok hastada gereksiz grafi çekmekteyiz. Bu gereksiz grafiler, gerek hasta gerekse sigorta kurumlarına mali bir yük getirmektedir. Üstelik hastalar saatlerce gereksiz ve rahatsız edici bir müdahale olan servikal immobilizasyonda tutulmaktadırlar. Kalabalık ve iş yükü ağır olan bir acil serviste, bu ve benzeri uygulamalar hasta memnuniyetsizliğine, iş gücü kaybına, gereksiz radyasyona maruz kalmaya, maliyetin artmasına ve hastaların acil servis kalış süresini uzatmasına neden olmaktadır. Bu olumsuzlardan dolayı servikal omurga yaralanmalarında radyografinin seçici bir şekilde kullanılması, hastaların daha hızlı ekarte edilmesi ve sağlık hizmetlerinde tasarruf edilebilmesi için bir dizi klinik (öykü + muayene) ön test geliştirilmiştir.
Kanada Servikal Omurga Kuralları (CCR :Canadian C-spine rule for radiography)
Üç soru ile grafi endikasyonunu belirlemektedir:
1. Grafi gerektiren yüksek risk faktörü var mı?
2. Hareket alanının güvenle değerlendirmemize izin verecek her hangi bir düşük risk faktörü var mı?
3. Hasta boynunu aktif olarak sağa ve sola 45 derece döndürebiliyor mu?
Yüksek risk faktörleri:
- 65 yaş ve üzeri olmak
- Travma mekanizmasının tehlikeli olması (yüksekten düşme, aksial yüklenme, yüksek enerjili motorlu taşıt kazası)
- Ekstremitelerde parestezi
Düşük risk faktörleri:
- Basit motorlu taşıt kazaları
- Acil serviste oturabilen hasta
- Kaza sonrası herhangi bir zamanda yürümüş olmak,
- Daha sonradan başlayan boyun ağrısı ve orta hat hassasiyetinin olmaması.
Yukarıdaki durumların hiçbiri yok ise grafi gereksinimi yoktur, boyunluk çıkabilir.
- https://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJM200007133430203
- https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/nejmoa031375
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6494628/#:~:text=The%20Canadian%20C%E2%80%90spine%20rule%20consists%20of%20a)%20three%20high,be%20removed%20and%20cervical%20spine
- https://www.acilcalisanlari.com/wp-content/uploads/2020/09/ATLS-10-2018.pdf
