Corona virüs, insan ve hayvana bulaşabilen bir patojendir. Wuhan ‘da başlayan bir grup pnömoni vakası ardına kendini gösteren bu enfeksiyon, Şubat 2019 itibariyle dünya çapında bir pandemi olarak kendini gösterdi [1].
Viroloji: SARS grubu virüslerin alt tipi olan, betacoronavirüs ailesindendir. Rereptöre bağlanan bölgesi SARS virüsüne benzemektedir. Hücre içine giriş için Anjiotensin Dönüştürücü Enzim-2 reseptörünü kullanmaktadır [2]. En çok benzer olduğu genetik materyal yarasa koronavirüsüdür. Bundan dolayı birincil kaynak olarak yarasalar düşünülmektedir. Henüz bir ara konak veya ana konak konusunda net bir bilgi bulunamamıştır [3].
2019 yılında pnömoni ilişkili corona virüs hastalıkları Wuhan bölgesinde görülmeye başladı. Tek merkezli retrospektif çalışmada, konfirme edilmiş 99 hastanın incelenmesi yapılmıştır. Hastaların ortalama yaşları 55 olarak görülmüş, 67’si erkek, 32’si kadın hastadır. Hastaların tanısı için RT-PCR kullanıldı[4].
En sık görülen semptomlar ateş (%83), öksürük (%82), takipne (%31), kas ağrısı (%11), konfüzyon (%9) ve baş ağrısı (%8) olarak gözlemlendi. Hastaların %75’inde bilateralinfiltrasyon görüntüsü mevcuttu. %14’ünde ise multisentrik buzlu cam görüntüsü mevcuttu[4].
Yaş grupları ve Ölüm
Yin-tan ve Tongii hastanelerinde yapılan çalışmada ölüm ve yaş arasındaki ilişki incelenmiştir. 150 hastanın 68’i ölüm ile sonuçlanmıştır. Bu hastaların tamamı laboratuvar olarak konfirme edilmiş vakalardır. Bu çalışmaya göre cinsiyet ile arada ilişki görülmemiştir ancak yaş ve iyileşme arasında bir ilişki olduğu görülmüştür [5].
Şekil 1: Yaş ve Ölüm [5]
Kardiyovasküler hastalıkları olanlarda ölüm riski normalden daha fazla olarak gözlemlenmektedir. Bunun Yin-tan ve Tongii bölgesindeki hastalarda ölüm görülen hastaların %16’sında sekonderenfeksiyon gözlemlenmiştir. Bunun yanı sıra aynı gruptan taburcu olan hastalardan %1’inde sekonderenfeksiyon gözlemlenmiştir [5].
Şekil 2: Hasta Gruplarının Dağılımı [5]
Hastalar arasında gözlemlenen ölüm süreçlerinde 2 pik dönemi göze çarpmaktadır. 14. günde ve 22. günde ölüm değerleri artmaktadır [5]. Hastaların ölüm sebepleri arasındaki dağılım ise solunum sistemi ve miyokardiyal hasar temelinde düşünülmektedir. Miyokardiyal etkilenme en başta fulminanmiyokardit olarak gözlemlenmektedir. Hastalarda yükselen troponin, BNP ve CRP seviyeleri mortal seyrin göstergesidir [5].
İlaç Geliştirme
Şangay Üniversitesinde yapılan yayınlarda 571 kişilik olgu serisinden bahsedilmektedir. 25 farklı bölgede yer alan bu vakaların tedavileri için mevcut geniş spektrumlu anti-viral ajanlar kullanılmıştır. Başlıca Lopinavir/Ritonavir, nükleozid analogları, nöromidaz inhibitörleri, Remdesivir, EK1 peptidi, arbidol, RNA sentez inhibitörleri, anti-inflamatuvar ilaçlar kullanılmıştır. İlaçlar non-spesifik olduğu için etkinlik güvenlikleri tam olarak anlaşılamıştır[6].
Füzyon Mekanizması
Şekil 3: Virüsün zara füzyonu [7]
Yukarıdaki şema, 2019 n-CoV-HR2P ile EK1’in varsayılan antiviral mekanizmasını göstermektedir. Virüsinspike proteinin S1 alt birimi konakçının ACE-2’sini hedeflemektedir, S2’de hücre zarına FP ekleyip HR1 ve HR2 bölgesinde konformasyon değişimi yapıp füzyonun gerçekleştirilmesini sağlar. Şeklin sağ tarafında görüldüğü gibi ortamda bulunan S-HR1 varlığında viral homolog oluşumu engellenir. Böylece virüsün zara füzyonu inhibe olur [7].
HR1P ile oluşan üçlü peptiteinfeksiyonun azaldığının gösterildiği grafik ise yukarıda yer almaktadır. Ortamdaki EK1 miktarındaki artış, HR2P ile bağlanma oranını azaltıp, HR1P ile bağlanmayı ortaya çıkarmıştır. Bu da füzyonda azalmayı ve enfeksiyonda azalmayı göstermektedir [7].
Kan Grubu ve Covid
ABO kan grupları arasında yapılan incelemede farklılıklar araştırıldı. 2173 hastanın karşılaştırıldığı çalışmada Wuhan ve Shenzhen bölgesindeki vakalar incelendi. Bu hastalardan 206’sı ölümle sonuçlanmıştır. Kan gruplarının temel dağılımı; A: %37,75, B: %26,42, O: 25,80 ve AB: %10,03 olarak bulunmuştur. Gruplar arasındaki ilişkilere göre en büyük riski taşıyan grup A ve en düşük grubu taşıyanlar ise O grubudur [8].
İlaçlar ve İbuprofen
Şubat 2020 de yayınlanan bir eleştiri yayınında mortaliteyi azaltacak ilaç grupları üzerine yorumlar yapılmıştır. Genel olarak yayının önerdiği Anjiyotenzin reseptör 1 blokeri olan Losartan’ınmortaliteyi azaltacağı yönündeydi. 2002-2003 yılında meydana gelen SARS salgınına atıfta bulunarak 2019 n-Cov’un bağlanma yeri olan ACE-2 üzerine klinik deneme ve veri madenciliğiyle yönelim yapılmasını önermektedir [9].
ACE-2
Şekil 4: Organlara göre ACE-2 Reseptörünün Dağılımı [10]
ACE-2 reseptörünün organlara göre dağılımını anlatan grafik yukarıda gösterilmektedir. Oral kavite 6. yoğun bölge olarak kendini göstermektedir. Ancak oral kavite içerisinde reseptörün en çok bulunduğu bölge ise dil olarak saptanmıştır [10].
Kaynakça
- WHO. WHO Director-General’s remarks at the media briefing on 2019-nCoV on 11 February 2020. 2020 [cited 2020 Şubat]; Available from: https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-remarks-at-the-media-briefing-on-2019-ncov-on-11-february-2020.
- Zhou, P., et al., A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin. Nature, 2020. 579(7798): p. 270-273.
- Perlman, S., Another Decade, Another Coronavirus. N Engl J Med, 2020. 382(8): p. 760-762.
- Chen, N., et al., Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study. Lancet, 2020. 395(10223): p. 507-513.
- Ruan, Q., et al., Clinical predictors of mortality due to COVID-19 based on an analysis of data of 150 patients from Wuhan, China. Intensive Care Med, 2020.
- Lu, H., Drug treatment options for the 2019-new coronavirus (2019-nCoV). Biosci Trends, 2020. 14(1): p. 69-71.
- Xia, S., et al., Fusion mechanism of 2019-nCoV and fusion inhibitors targeting HR1 domain in spike protein. Cell Mol Immunol, 2020.
- Zhao, J., et al., Relationship between the ABO Blood Group and the COVID-19 Susceptibility. medRxiv, 2020.
- Gurwitz, D., Angiotensin receptor blockers as tentative SARS-CoV-2 therapeutics. Drug Dev Res, 2020.
- Xu, H., et al., High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa. Int J Oral Sci, 2020. 12(1): p. 8.
