Hipertonik ve hiperosmolar bir diüretik olan mannitol intravenöz yolla uygulandığında plasmanın osmolaritesini artırarak, beyin, serebrospinal sıvı ve göz dahil dokulardan suyun plazmaya geçişini artırır. Bu şekilde dokularda sıvı hacmini ve basıncını azaltır. Bu yüzden en çok kafa içi basıncının artmış olduğu klinik durumların yanı sıra, beyin cerrahi operasyonlarında osmotik diüretik olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Etki Başlangıcı:
İntraserebral basınç (ICP) azalması 15 dk
İntraoküler basınç (IOP) azalması 30-60 dk
Diürez için 1-3 saat sonra
Etki süresi:
İntraoküler basınç azalması 15 dk ile 6 saat
İntraserebral basınç azalması 3-8 saat
Yarılanma Ömrü (t½): 100 dk
Metabolizma: Renal tübülüslerden reabsorbe olmayan mannitol; böbrek tübülüslerinden reabsorbsiyonunu inhibe ederek diürez oluşturur.
Atılım: Renal
Mannitolün KİB’yi Düşürücü Etkisini Açıklayabilecek Olası Mekanizmalar
- BOS yapımını azaltıp, reabsorbsiyonunu artırıp, intraventriküler volümü azaltır
- Ekstravasküler aralıktan intravasküler aralığa su çekerek beyin su içeriğini azaltıp,
beyin doku volümünü azaltır - Kan viskozitesinin azalmasıyla vazokonstriksiyon oluşturup, beyin kan volümünü azaltır
- Beyin arter ve venlerindeki vasküler basıncı değiştirir
- Hemodinamik açıdan vazodilatatör bir ajan olduğundan beyin kan akımında otoregülasyonla hem direkt hem de indirekt değişikliğe yol açarak
| % | g/100 mL | mOsmol/litre |
| 5 | 5 | 274 |
| 10 | 10 | 549 |
| 20 | 20 | 1098 |
- Nöroşirürji ve nöroanestezide ise sıklıkla kafa travması geçirmiş hastalarda veya
beyin cerrahi operasyonlarında, KİB’yi veya beyin ödemini azaltmak, beyin iskemisini
düzeltmek, herniasyonu önleyebilmek ve cerrahi sahanın daha iyi görünür hale gelmesini sağlamak için kullanılır. - Artmış intraoküler basınç (Glokom) diğer yollarla düşürülemediği zaman, basıncın azaltılmasında
- İrreversibl böbrek yetmezliği oluşmadan akut böbrek yetmezliğinin oligürik fazının önlenmesi veya tedavisi için idrar çıkışının artırılmasında
- Toksik maddelerin idrarla atılımını artırmak ve idrar yollarının irrigasyonunda
Steroidlerin, iskemik ve hemorajik inme hastalarında yararları olmadığı gibi, hiperglisemi, enfeksiyon riski ve kas katabolizmasını art-tırmak ve trakeostomi ve PEG tüplerinin etrafındaki yara iyileşmesini geciktirmek gibi zararlı etkileri vardır ve inmeli hastalarda kullanılmamalıdır.
Mannitol solüsyonunun verilişi sırasında; böbrek fonksiyonu, idrar çıkışı, sıvı dengesi, serum ve potasyum düzeyleri, santral venöz basınç izlenmelidir.
- %20 MANNITOL SUDAKI COZELTISI 100 ML
100 ml’de 20g Mannitol mevcut, Osmolarite 1098 mOsmol/litre dir. İntravenöz yolla uygulanır. Total dozu ve uygulama hızı sıvı ihtiyacına, atılan idrar miktarına ve hastanın durumuna bağlıdır.
Beyin Ödemi Tedavisi: Doz aralığı 0,25-2 g/kg arsındadır. Acil serviste genelde 1 g/kg başlanır ve sonra 4 saate bir 0.25g/kg dozla tedaviye devam edilir. İnfüzyon 20-30 dak. kadar sürmelidir. Hipovolemi ve elektrolit imbalansı yapabilir. Acil serviste en sık 100ml ve 150 ml lik medifleksler içinde %20 mannitol çözeltileri kullanılır. En pratik olarak 60 kilogram olan hastaya 2 adet 150 ml %20 mannitol 30 dakikada infüzyon olacak şekilde uygulanır. Böylece hasta 1g/kg dan infüzyon yani 60 kilograma 60 gram infüzyon edilmiş olur.
Operasyon Öncesi: Beyin cerrahisi tarafından sinir sistemi cerrahisinde operasyonu öncesi İntrakraniyal basıncın ve beyin hacminin azalması için kullanılır. Hastaya 30-60 dakika boyunca %15-%20’lik solüsyon halinde 1.5-2 g/kg infüzyon verilebilir.
İntraoküler basıncın azaltılması: 30-60 dakikalık bir zaman içinde %20’lik solüsyondan (7.5-10 ml/kg) veya %15’lik solüsyondan (10-13 ml/kg) 1.5-2 g/kg verilmelidir. Operasyondan önce kullanılacağı zaman, maksimum etkiyi elde etmek için ameliyattan 1-1.5 saat önce verilir.
Mannitol infüzyonundan önce ve sonra dolaşım ve böbrek rezervi, sıvı ve elektrolit dengesi, vücut ağırlığı ve toplam vücuda giren madde ve vücuttan çıkan idrar miktarı değerlendirilir. Serebrospinal sıvı basıncında azalma infüzyona başladıktan 15 dakika içinde gözlenmelidir.
Hamilelik dönemindeki güvenilirliği henüz bilinmemektedir. Potansiyel yararları, meydana gelebilecek zararlardan daha fazla değilse, hamile kadınlarda kullanılmamalıdır
Süte geçip geçmediği bilinmemektedir. Emziren annelerde dikkatle kullanılmalıdır.
- Allerjik reaksiyonlar
- Bulantı
- Hipotansiyon
- Tromboflebit
- Nöbet
- Akciğer Ödemi
- Yagın Ödem
- Hipertansiyon
- Ozmotik nefroz
- Baş ağrısı – Baş dönmesi / sersemlik hali
- Görmede bulanıklık
- Titreme, ateş
- Konjestif kalp yetmezliği
- Dehidratasyon
- Böbrek yetmezliği, anüri
- Hiperkalemi
Mannitol’un damar dışına kaçmasından sakınılmalıdır. Aksi takdirde lokal ödem ve cilt nekrozları oluşabilir. Gastrointestinal sistemden emilmez. Mannitol glomerüler filtratın ozmolaritesini yükselterek sodyum ve klorür atılımını arttırırır. Renal hastalığı olanlarda dikkatli kullanılmalıdır. Mannitol ekstrasellüler sıvıda kaldığı için uygulandıktan sonra, dehidratasyon ve diürezis ortaya çıkar.
Hiperosmolar tedavideki önerilen laboratuar monitorizasyonu
- Her 2-4 saat Serum Na ve serum osmolalite
- Her 4-6 saat Kan gazı analizi, elektrolitler
- Her 6-12 saat Hemoglobin/Htc, Protrombin zamanı (PT) / Parsiyel tromboplastin zamanı (PTT), trombosit sayısı
- %20 MANNITOL COZELTISI 1000 ML
- %20 MANNITOL COZELTISI 500 ML
- %20 MANNITOL SUDAKI COZELTISI 100 ML
- %20 MANNITOL SUDAKI COZELTISI 150 ML
- %20 MANNITOL SUDAKI SOLUSYON 1000 ML
- %20 MANNITOL SUDAKI SOLUSYON 500 ML
- %5 MANNITOL COZELTISI 1000 ML
- %5 MANNITOL COZELTISI 500 ML
- BIOFLEKS %20 MANNITOL ENJEKTABL SOLUSYONU 100 ML
- BIOFLEKS %20 MANNITOL ENJEKTABL SOLUSYONU 500 ML
- LAFLEKS %20 MANNITOL SOLUSYONU 100 ML
- LAFLEKS %20 MANNITOL SOLUSYONU 1000 ML
- LAFLEKS %20 MANNITOL SOLUSYONU 150 ML
- LAFLEKS %20 MANNITOL SOLUSYONU 250 ML
- LAFLEKS %20 MANNITOL SOLUSYONU 500 ML
- MANNITOL %20 PVC 100 ML
- MANNITOL %20 PVC 150 ML
- MANNITOL %20 PVC 500 ML
- NEOFLEKS %20 MANNITOL SUDAKI COZELTISI 250 ML
- NEOFLEKS %5 MANNITOL IRIGASYON COZELTISI 3000 ML
- POLIFLEKS %20 MANNITOL SUDAKI SOLUSYONU 250 ML PVC TORBA
- POLIFLEKS %5 MANNITOL UROLOJIK IRRIGASYON COZELTISI 3000 ML
- REZOSEL %5 MANNITOL IRRIGASYON SOLUSYONU 3000 ML
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/624964
- http://www.emdocs.net/neurotrauma-resuscitation-pearls-pitfalls/
- https://www.journalagent.com/vtd/pdfs/VTD_16_2_89_94.pdf
- www.xn--aciltp-t9a.com/mannitol
Bir de kompartman sendromunda kullanılıyormuş