Hemodiyaliz, plazma içeriğindeki maddeler ile yarı geçirgen bir yapay membran aracılığıyla ayrılmış ortam arasındaki osmotik ya da hidrostatik basınçları kullanarak bu maddelerin yer değişimini sağlayan ekstrakorporal bir yöntemdir.
Bozulan vücut homeostazının düzeltilmesi, üremik toksinlerin kandan uzaklaştırılması gibi durumlar için kullanılan hemodiyaliz tedavisi, acil serviste bazı hastalar için hayat kurtarıcıdır.
- Ultrafiltrasyon, diyaliz işleminin su molekülüne için özelleşmiş halidir.
- Hemoperfüzyon ise kanın aktif kömür ya da karbon filtreden geçirilmesi işlemidir.
Akut Böbrek Yetmezliği
Akut böbrek yetmezliğine bağlı aşağıdaki durumlar acil diyalizin en sık kullanıldığı durumlardadır. Akut böbrek yetmezliği ile birlikte aşağıdaki durumların varlığında hastalar diyalize alınmalıdır.
- Üremik belirti ve bulgular (ensefalopati, kanama, perikardit gibi)
- Overvolemi bulguları (nefes darlığı, distansiyon gibi)
- Kontrol edilemeyen hipertansiyon
- Ağır metabolik asidoz (pH<7.2)
- Hiperkalemi (K>6,5mEq/lt)
- Hipokalsemik tetaniye eşlik eden kalsiyum/fosfor dengesizliği
Kronik Böbrek Yetmezliği
Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda kreatinin klirensi 10 ml/dakikanın altına inince kronik diyaliz tedavisine başlanır, ancak bazı hastalarda kreatinin klirensi bu değerlere düşmeden çeşitli nedenlerle hipervolemi, hiperpotasemi, asidoz ve üremik komplikasyonlar (perikardit, plörit, ensefalopati, üremik akciğer, kanama, bulantı, kusma…) gelişebilir. Bu
hastalar konservatif tedavi ile düzeltilemez ise diyaliz tedavisine ihtiyaç duyarlar.
Zehirlenmeler
Suda eriyen küçük moleküllü maddelerle zehirlenmelerde hemodiyaliz ile uzaklaştırma daha kolay sağlanabilirken, büyük moleküllü maddeler için uygun filtrelerle uzaklaştırma sağlanabilir. Fakat yağda eriyen maddeler, proteinle bağlanan maddeler ve geniş dağılım hacmşne sahip maddelerin hemodiyaliz ile uzaklaştırılması etkili değildir.
- Sedatif ve Hipnotik ilaçlardan bazıları(Valproat, Fenobarbital, Glutetimid, Metakualon…)
- Salisilat
- Lityum
- Teofilin
- Parakuat (insektisit)
- Alkol Zehirlenmesi (Metanol, Etilen glikol ve Trikloretanol)
- Meprobamat
Zehirlenmelerde Hemodiyaliz ya da Hemoperfüzyon seçimi zehirlenilen maddeye göre planlanmalıdır.
Hiperkalsemi
Kalp yetmezliği ve kronik böbrek yetmezliğinin eşlik ettiği hiperkalsemide geleneksesl tedaviye yanıt yetersizse diyaliz uygulanabilir.
Metabolik alkoloz
Volüm yüklenmesi ile birlikte kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda diyaliz uygulanabilir.
- https://www.nefroloji.org.tr/folders/file/diyaliz_endikasyonlari.pdf
- https://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/CemvHbJuelwZ.pdf
- https://litfl.com/renal-replacement-therapy-indications/
