Hordeolum, halk arasında itdirseği veya arpacık olarak adlandırılan göz kapağının akut, yaygın bir bakteriyel enfeksiyonudur. Hasta genellikle göz kapağında veya kapağın kenarına yakın hassas ağrılı, eritemli şişlik ile başvurur. Eğer hordeolum dış göz kapağında oluşabilir ve genellikle arpacık olarak adlandırılır. Ayrıca göz kapağının iç kısmında da oluşabilir ve kolayca şalazyonla karıştırılabilir. Oluşan enfekisyon genellikle bir ile iki hafta sürer, kendi kendini sınırlar ve sıklıkla kendi kendine düzelir. Sıcak kompresler ve masaj terapisi ile tedavi edilebilir. Topikal antibiyotikler endike olabilir ve nadir durumlarda püstül drenaj gerektirebilir.
Yağ bezleri veya kıl folikülleri makyaj, ölü deri veya kir ile tıkanmasına bağlı enfeksiyon gelişmesi ile oluşur. Genellikle kirpik kıl folikülünü enfekte eden Stafilokoklardan (Stapyilococcus aureus ve Staphylococcus epidermidis) kaynaklanır.
Kirpiğin dibinde çıkan dış hordeolum, yağ (Zeis) bezlerinin veya ter (Moll) bezlerinin tıkanmasından kaynaklanırken iç hordeolum, Meibomian bezlerinin tıkanmasından kaynaklanır ve göz kapaklarının iç yüzeyinde püstül oluşturur. Tıkanma kirpik çizgisinde oluşur ve püstül haline dönüşen ağrılı kırmızı şiş bir alan olarak ortaya çıkar. Hordeolum hem üst hem de alt göz kapaklarında bulunabilir. Komşu dokulara yayılarak preseptal selülite neden olabilir.
Enfeksiyon, Zeis, Moll veya Meibomian bezi salgılarının kalınlaşması, kuruması veya durması nedeniyle oluşur. Zeis ve Moll bezleri gözün siliyer bezleridir. Zeis bezi, bakteri üremesini engelleyebilecek antiseptik özelliklere sahip sebum salgılar. Moll bezi ise gözdeki bakterilere karşı bağışıklık savunmasında gerekli olan immünoglobulin A, müsin 1 ve lizozomları üretir. Bu bezler tıkandığında veya tıkandığında göz savunmaları bozulur. Oluşan bu staz bakteriyel enfeksiyona yol açabilir. Oluşan enfeksiyon ile lökositlerin infiltrasyonu ile lokalize bir inflamatuar yanıt meydana gelir ve sonra pürülan inefeksiyon veya apse gelişir.
Hastalar genellikle yabancı cisim veya travma öyküsü olmaksızın yavaş başlangıçlı ağrılı, kırmızı ve şiş bir göz kapağı ile başvururlar. Dikkatli bir öykü ve fizik muayene ile tanı konur. Göz kapağında saptanan eritem, etkilenen gözün kapağına lokalizedir. Dış hordeleumlar dikkatli incelendiğinde püstül saptanır ama iç hordeolumu bulmak için göz kapaklarının dışa döndürmek gerekebilir. Hordeolumun boyutu büyük ve korneaya baskı yapıyorsa görme keskinliği azaltabilir. Muayende göz kapağı ağrılıdr. Göz hareketleri normal ve ağrısızdır.
Hordoleumun tanısı temel olarak hastadan alınan öyküye ve oftalmolojik muayeneye dayanmaktadır.
- Orbital Selülit
- Blefarit
- Şalazyon
- Sebasöz Bez Karsinomu
- Skuamöz Hücreli Karsinom
- Bazal Hücreli Karsinom
Göz hareketlerinde periorbital şişme ve eritem ile birlikte herhangi bir ağrı, orbital selülit göstergesidir. Gözdeki kalıcı veya tekrarlayan ağrılı topaklar karsinomun göstergesi olabilir ve biyopsi gerektirebilir. Bu durumlarda göz hastalıklarına sevki uygundur.
Çoğu durumda, lezyonlar herhangi bir tedavi olmaksızın kendiliğinden boşalır ve iyileşir. Bölgeye yapılan masajın yanı sıra sıcak kompresler de faydalıdır. Sıcak kompresler, granülomatöz dokuyu yumuşatmayı ve drenajı kolaylaştırmayı amaçlar. Tedavi olarak günde 4 defa 5-10 dakika ılık kompres önerilir. Ayrıca kapak üzerine yapılan masajlar ile drenaj arttırılmaya çalışılır. Lezyon asla sıkılmaz. Topikal antibiyotikler hordeolumun iyileşme süresini kısaltır ve yayılmasını önler. Ciddi ve gerilemeyen olgularda cerrahi drenaj gerekebilir. Eritromisin (Terramycin) oftalmik merhem gibi bir makrolid antibiyotik merhem sıklıkla reçete edilir. Bu grup ilaçlar ayrıca yağlı olduğu için ilave gözde yağlanmayı sağlar.
I-Ilık Göz Kompresyonu s:4×1
Arpacık tedavisi, göz kapağına yapılan hijyen bakımı ve sıcak pansuman ile başlamaktadır. Öncelikle göze 5-10 dakika sıcak pansuman yapılması gerekmektedir.
II-Göz Kapağı Masajı s:4×1
Sıcak pansumanı takiben bebe şampuanı elde köpürtülüp kirpik diplerine masaj yapılarak uygulanır. Bu işlem de yaklaşık 5-10 saniye kadar devam eder. Sıcak pansuman ile yağ bezlerinin uçlarının açılması amaçlanır. Yağ bezleri açılınca içinde bulunan kistik yapı dışarı çıkar ve bu durum tedavinin hızlı olmasını sağlar.
II-Terramycin® (oksitetrasiklin + polimiksin B) Göz Merhemi DIB s:4×1
- Her 1 gram merhemde 30 mg oksitetrasiklin’e eşdeğer oksitetrasiklin hidroklorür ve 10.000 ünite polimiksin B’ye eşdeğer polimiksin B sülfat bulunur.
- Ilık kompresyon ve masaj sonrasında göze antibiyotikli merhem uygulanır.
- Ufak miktarlarda (yaklaşık 1 cm.), alt göz kapağınızın iç kısmını kaplayan zar tabakasının (konjonktiva) kıvrımı içine, enfeksiyon tamamen geçip iyileşme sağlayana kadar günde 4 defa uygulanır.
- Arpacık patlayıp iyileşene kadar kontakt lens ve göz makyajı yapmaktan kaçınılmalıdır.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441985/
- https://jag.journalagent.com/tahd/pdfs/TAHD_14_2_77_85.pdf
- https://titck.gov.tr/storage/Archive/2022/kubKtAttachments/TerramycinderiKT_725cdf86-ccfa-4ad7-bbfe-32278c7dca57.pdf
- https://pdf.ilacprospektusu.com/3729-terramycin-deri-merhemi-kt.pdf
