Pulse oksimetre, pulsatil atımı olan arterlerdeki (en yaygın olarak tırnak yatağı) farklı hemoglobinlerin ışık emilimlerini kaydederek arteriyel kandaki oksijen satürasyonunu non-invaziv olarak ölçen bir monitorizasyon yöntemidir. Ağrısız, maliyeti düşük ve objektif bir izleme yöntemi olduğu için yaygın kullanılır. Tüm kritik vakaları için standart bir monitördür ve ayrıca acil servislerde, anestezide, hastane servislerinde ve ambulanslarda solunum güçlüğü olan hastalarda kan oksijenasyonunu değerlendirmek veya ağrı kesici ilaçların solunum depresan etkilerini izlemek için kullanılır. Unutulmamalıdr ki nabız oksimetresi yalnızca hipoksiyi hızlı bir şekilde teşhis etmek için değil, aynı zamanda yenidoğanlarda zararlı olabilen hiperoksiden kaçınmak için ventilatör destek parametreleri ve ek oksijen gibi hipoksi tedavisini titre etmek için kullanılır.
Pulse oksimetre, kızılötesi ışık kaynağı ve gönderilen ışığı alan bir dedektör içeren probla
çalışan bir cihazdır. Oksijenlenmiş ve indirgenmiş hemoglobinin, kızılötesi ışığı farklı derecelerde absorbe etmesi esasına göre çalışır. Sensör, ışığı kırmızı (660nm) ve kızılötesi (940nm) olmak üzere iki dalga boyunda bir bölgedeki titreşimli kılcal yatak boyunca ölçer. Ölçüm 5-20 saniyede dalga formunu yansıtarak elde edilir. Her bir dalga uzunluğu farklı şekilde absorbe edilir. Oksijenlenmiş hemoglobin kırmızı ışığa karşı daha şeffaftır ve oksijenlenmemiş hemoglobinden daha fazla kızılötesi ışık absorbe edilir. Daha sonra bu ünite, oksijenlenmiş hemoglobinin yüzdesini hesaplamak için absorbe edilen kırmızı
ve kızılötesi ışığın miktarını karşılaştırır. Üretici firma tarafından kalibrasyonu yapılan bu cihaz; el (işaret ya da başparmak), ayak parmakları, kulak memesi, burun köprüsü ve alına yerleştirilerek ölçüm yapar. Çoğu nabız oksimetresi, ışık absorpsiyon spektrumlarını toplamaya ek olarak, nabız dalgası aktivitesini de yakalar ve klinisyenin ek değerli bilgiler edinebileceği pletismografik dalgaları görüntüler.
En yaygın olarak
- Tırnak yatağından (el parmakları: işaret, başparmak, ayak parmakları)
- Kulak memesi
- Burun köprüsü
- Alın bölgesi
yerleştirilerek ölçüm yapar. Ventilasyonun yeterliliği için bir gösterge olan pulse oksimetre ile deniz seviyesindeki bir hastada normal O2 değerinin (SpO2) %95-100 olduğu saptanmıştır. Daha yüksek rakımlarda yaşayan normal bireyler daha düşük oksijen doygunluğu seviyelerine sahip olabilir. Ayrıca bazı bireylerde, özellikle uzun süreli sigara içenlerde, SpO2’nin %93-95 arasında olduğu, yine kronik hiperkapnik durumları olan hastalar için, hedef oksijen satürasyonları genellikle %88 ila 92 arasındadır ve bu seviyelerin altındaki satürasyonlarda oksijen uygulaması endikedir. Yapılan çalışmalar, SpO2 düzeylerinin arteriyel parsiyel oksijen basıncı (PaO2) değerleri ile ilişki içinde olduğunu göstermiştir. %95’in üzerinde SpO2 değeri PaO2 ’nin 80-100 mmHg olduğunu yansıtmaktadır. SpO2 %90’ın altında düştüğünde ise PaO2, 60mmHg’nin altında olarak nitelendirilmekte ve hipoksiyi doğrulayan arteriyel kan gazları analizinin yapılması gerekmektedir.
Oksijenasyon verilmesi dik pozisyonda optimaldir ve oksijenasyon desteğine ihtiyaç duyan uyanık hastalar, böyle bir pozisyon için bir kontrendikasyon yoksa dik durmalıdır.
SpO2;
- % 95-100 : PaO2 80-100 mmHg Normal
- %91-94 : PaO2 60-80 mmHg Hafif hipoksi
- % 86-90 : PaO2 50-60 mmHg Orta derecede hipoksi
- % 85’den az : PaO2 50 mmHg ’den az Şiddetli hipoksi
olarak yorumlanır.
- Nabız oksimetreler firmalar tarafından genellikle %2 ila %4 doğrulukla %70 ila %100 arasında bir doygunluk aralığına kalibre edilir. Bu nedenle %70’in altında ise ölçtüğünüz değerlerin anlamlı olmadığı kabul edilir. Bu değerlerin altında kan gazı ile analiz yapılmalıdır.
Etkileyen Faktörler
- Soğuk ekstremite: Hastanın ekstremitelerinin soğuk olması güvenilir olmayabilir.
- Hipoperfüzyon: Kalp yetmezliği, hipotansiyon veya şok vakalarında görüldüğü gibi hipoperfüzyona bağlı distal dolaşım bozukluğu durumunlarında ölçümler güvenilir olmayabilir.
- Anemi: Derin anemi (5gr/dl’nin altında),
- Tırnak Yapısı: Tırnakta oje olması, yapay tırnak.
- Yerleştirme Hataları: Probun yerleştirme hatalarında yanlış düşük değerler görülebilir.
- Karbonmonoksit Zehirlenmesi: Cihaz farklı hemoglobin türlerini ayrıt edemez ve bu nedenle karbonmonoksit zehirlenmesi veya methemoglobinemide yanlış yüksek değerler ölçülebilir. Ama çoklu dalgaform ölçüm yapan bazı yeni cihazlar karbosihemoglobin ve methemoglobin değerleri ayrı verebilir.
- Siyanür Zehirlenmesi: Siyanür zehirlenmesinde yanlış yüksek değerler verebilir.
- Hipotermi
- Cilt pigmentasyonu: Koyu deri
- Kardiyak disritmi: Hastane düzeyinde kullanılan bazı nabız oksimetreler genellikle atriyal fibrilasyon ve erken atriyal veya ventriküler kasılmalar gibi perfüze kardiyak aritmileri okuyabilir ve bu yüzden yanlış sonuç verebilir.
- Sigara kullanımı
- Nitrit, topikal anestezik gibi maddelere aşırı maruz kalma
- Metilen mavisi veya indosiyanin yeşili : Bazen cerrahi veya tanısal prosedürler için kullanılan metilen mavisi veya indosiyanin yeşili gibi intravenöz boyalar, kandaki serumu renklendirecek ve ışık absorpsiyon spektrumunu engelleyebilir ve düşük okumalar verebilir.
- Hareketli ekstremite
- Aşırı parlak ortam ışığı
- Probun uygun yerleştirilmemesi/ sinyal kalitesi
- Sensör yerinde kurumuş kan
- Oksijen satürasyonunu ölçmek için gerçek-zamanlı bir monitörizasyon yöntemi değildir. Bu yüzden entübasyon doğrulanması için iyi bir yöntem değildir. Hastanın hemodinamik durumuna göre hipoksi gelişmesine karşın oksijen satürasyonunda düşme gecikebilir. Bu gecikme sağlıklı bir kişide 20-40 sn civarındadır. Ama hemodinamik bozukluğu olan bir kişide gecikme 90 sn’ye kadar uzayabilir.
- Sensörün okumayan bir parmağa yanlamasına yerleştirilmesi bazen başarılı bir şekilde kullanılmıştır ancak bunun o sensörün kalibrasyonunun dışında olacağı unutulmamalıdır.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470348/
- http://uludaganestezi.org/resimler/2014/sunumlar/n_HADIMIOGLU.pdf
- https://ssyv.org.tr/wp-content/uploads/2020/07/2-Pulse-Oksimetre-ile-Oksijen-Sat%C3%BCrasyonu-%C4%B0zlemi-ve-Hem%C5%9Firelik-Yakla%C5%9F%C4%B1mlar%C4%B1.pdf
- https://www.cosinuss.com/en/measured-data/vital-signs/oxygen-saturation/
- https://biologydictionary.net/oxygen-saturation/
- https://akibon.com/skin-color-affects-the-accuracy-of-medical-oxygen-sensors/
