Nergis (Narcissus) ve kardelen gibi soğanlı, hoş kokulu, yılda bir kez açan çiçekler, nergisgiller (Amaryllidaceae) ailesinin üyesindendir. Ama Amaryllidaceae türleri toksik kristalli bir alkaloid (likoroin) içerdiğinde ve özellikle nergis soğanlarının yutulmasının toksik olduğu ve insan ve hayvanlarda kalıcı bir zehirlenme nedeni olduğu bilinmektedir. Aslında nergisin tüm kısımları zehirlidir.
Vaka raporlarından elde edilen verilere göre hastalar nergis çiçeğinin yenmesinden sonra en sık mide bulantısı, kusma ve karın ağrısı gibi semptomlarla hastalar başvurmaktadır.
Likoririnin toksik etki mekanizması hakkında çok az şey bilinmektedir. Likorin asetilkolinesteraz (AChE), protein sentezini ve askorbik asit biyosentezini inhibe ettiği ileri sürülmüştür. Toksik dozları türler arasında değişmektedir fakat bütün türlerde AChE inhibe etkisi ortaktır.
Amarilidaceaeous tipi alkaloitlerin in vivo etkilerine ilişkin sistematik çalışmalar mevcut değildir. Sadece av köpekleri üzerinde bir çalışma mevcuttur.
Nergisin tüm kısımları zehirli bir kimyasal olan likorin içerir. Bitkinin en yüksek konsantrasyonda likorin içeren kısmı soğandır. Ancak bitkinin herhangi bir kısmını yemek mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi belirtilere neden olabilir. Bu belirtiler genellikle yaklaşık 3 saat sürer. Düşük kan basıncı, uyuşukluk ve karaciğerde hasar gibi daha ciddi problemler, bitkiden çok fazla miktarda yiyen hayvanlarda rapor edilmiştir, ancak insanlarda hiç rapor edilmemiştir.
Ayrıca nergis çiçeğini olduğu kısımda ampulla bölgesinde mikroskobik ve iğne benzeri olan oksalat adı verilen kimyasallar içerir. Oksalatlar yutulduğunda dudaklarda, dilde ve boğazda şiddetli yanma ve tahrişe neden olur. Ayrıca cilt tahrişine de neden olabilirler.
Ana semtomlar;
- Bulantı
- Kusma
- Karın ağrısı
- Halsizlik
- Baş dönmesi
Genellikle tedavi semptomatik alım sonrasın en kısa sürede ağızı su ile iyice çalkalanmalıdır. Alım sonrası süt içimi ağızdaki yanmayı kesebilir. Kusma ve ishal gibi şikayetler var ise semptomatik tedavi verilir hastaya hidrasyon sağlanır. Kişide şiddetli boğaz ağrısı, yutma güçlüğü veya salyanın dışa akması varsa ise yakından monitörüze takp edilmelidir.
Küçük çocukların veya evcil hayvanların yaşadığı veya oynadığı yerlerde nergis yetiştirmekten kaçınılmalı ve alım açısından dikkatli olunmalıdır.
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24645236/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9455627/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7057865/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22892026/
- https://www.poison.org/articles/daffodils
