Tinea corporis, dermatofitlerin neden olduğu vücudun yüzeysel bir mantar deri enfeksiyonudur. Özel yerleşimler dışında derinin tüm dermatofit enfeksiyonlarına tinea korporis adını alır. Lezyonlar özellikle gövde, boyun, kollar ve bacaklarda görülür. Vücudun diğer bölgelerini etkileyen dermatofit enfeksiyonları için alternatif isimler kullanılmaktadır. Bunlar kafa derisi (tinea capitis), yüz (tinea faciei), eller (tinea manuum), kasık (tinea cruris) ve ayakları (tinea pedis) içerir.
Dermatofitler besin olarak keratini kullanırlar. Bu nedenle epidermis, kıl ve tırnak gibi keratinize dokularda hastalık yaparlar.
Etken ve yerleşim yerleri:
– Mikrosporum: Saç ve deri
– Epidermophyton: Deri ve tırnak
– Trichophyton: Saç, deri ve tırnak
Konağa göre değerlendirme:
1. Antrofofilik: Bu gruptaki dermatofitlerin ana kaynağı insandır. Örneğin, Trichophyton rubrum.
2. Zoofilik: Bu gruptaki dermatofitlerin ana kaynağı hayvanlardır. Örneğin, Trichophyton verrucosum.
3. Jeofilik: Bu gruptaki dermatofitlerin ana kaynağı topraktır. Örneğin, Microsporum gypseum.
Tinea corporis’e neden olan dermatofitler,
- Trichophyton
- Epidermophyton
- Microsporum
cinslerine aittir. Trichophyton rubrum en yaygın türdür eve enfeksiyonların %80 ila 90’ını oluşturur. Diğer yaygın izolatlar arasında Trichophyton mentagrophytes ve Microsporum audouinii bulunur . Enfeksiyon tipik olarak topraktan, hayvanlardan veya diğer insanların derisinden cilt ile doğrudan temas ile bulaşır.
Bazı münferit vakalarda Trichophyton tonsurans’a bağlı gelişir. Genellikl tinea capitis’li bir hastadan bulaş yöntemi ile olur. Kedi veya köpeklerle yakın teması olan tinea corporis’li hastalar genellikle Microsporum canis ile enfekte olur.
Yüzeyel dermatofit enfeksiyonları ülkemizde yaygın olarak görülen deri hastalıklarından biridir. Prepubertal dönemdeki çocuklarda Tinea capitis ve tinea corporis daha sık gözlenir. Ayrıca çocukların zoofilik enfeksiyonlara yakalanma olasılığı daha yüksektir. Zoofilik enfeksiyonlar, kedi ve köpek gibi hayvanlarla temas yoluyla bulaşır. Yine immün sistemi baskılanmış bireylerde enfeksiyon görülme sıklığında artış vardır.
Yüzeyel dermatofit enfeksiyonlarının oluşumunda etken olan faktörler şunlardır:
1. Hastaya bağlı özellikler: Diabetes mellitus, malignansi, immün yetmezlik, Cushing sendromu gibi hastalıklara sahip bireyler ya da kortikosteroid, kemoterapi gibi immün supesif ilaç kullanımında dermatofit enfeksiyonu ciddi seyredebileceği gibi tedaviye de dirençli olabilir.
2. Nemli ortam: Dermatofitlerin hastalık oluşturabilmesi için nem önemli bir faktördür. İklimsel özellikler, giyim özellikleri, aşırı terleme ve/veya kurulanmama nemli ortam oluşturur.
3. Enfekte alan ile temas eden giysi, eşya ve/ veya materyellerin deriye teması: Yüzeyel mantar enfeksiyonlarının yayılımını önlemede toplumun özellikleri ile şahsın yaşam alanı, yaşam tarzı ve alışkanlıklarını bilmek önem taşır. Örneğin tinea pedisin ülkemizde sık gözlenmesinin nedenlerinin en başında ortak terlik kullanımı bulunur.
Tipik anüler lezyonlar başlangıçta eritemli bir papül şeklindedir, sonra genişler ve orta kısmında mantar tarafından keratin bitirilince burada iyileşme olur normal deri rengine döner. Bu bölge enfeksiyona geçici olarak direnç gösterir, ama yeniden keratin sentezlenmesi ile ortadan yeni bir enfeksiyon halkası başlar. Böylece Halka Şeklinde eritemli keskin kenarlı lezyonlar oluşur. Bazen kenarlarında skuam ve küçük veziküller bulunur. Lezyon genişledikçe ortada tekrar yeni lezyon oluşur ve zaman içinde lezyon iç içe girmiş halkalar şeklinde görünümünü alır. Yüzeyel dermatofit enfeksiyonlar genellikle belirgin bu tip klinik özelliklere sahip olsa da bazen farklı görünümler ile de karşımıza çıkabilir.
Kaşıntılı, yuvarlak-oval,
kenarları kırmızı ortası soluk
Tinea corporis tanısı genellikle klinik olarak kapsamlı bir öykü ve fizik muayeneye ile konulur. Bununla birlikte, tanıyı doğrulamak için mikroskopik testler yapılabilir. Potasyum hidroksit (KOH) preparasyonu ile mikroskop altında incelenen deri kazıntılarında septalı ve dallanan uzun dar hifleri görülmesi tanıyı doğrular. Yine tanıda Wood lambası ile inceleme yapılır. Tanı açısından başka bir yöntem mantar kültürüdür aama acil servis için uygun değildir ve zaman alır.
- Pityriasis rosea
- Nummuler dermatit
- Psoriasis
- Seboreik dermatit
- Sekonder ve tersiyer sifiliz
- Mycosis fungoides
Yüzeyel dermatofit enfeksiyonlarında otoinokülasyonun, bulaşın ve reenfeksiyonun engellenmes ile hastalığa eğilim yaratan faktörlerin ortadan kaldırılması tedaviden
de önemlidir.
Medikal tedavide sıklıkla topikal tedavi yeterlidir. Topikal antifungal ajanların günde 2 kez, 2-4 hafta kullanımı genellikle iyileşme için yeterlidir. Yaygın lezyonlarda veya topik tedavinin
yetersiz olduğu durumlarda ya da immunsupresyon varlığında sistemik tedavi önerilir.
Önerilen topikal rejimler aşağıdakilerden birini içerir:
- Klotrimazol: Günde iki kez topikal olarak uygulanan %1 krem/merhem/çözelti
- Ketokonazol: Günde bir kez uygulanan %2 krem/şampuan/jel/köpük
- Mikonazol: günde iki kez uygulanan %2 krem/merhem/çözelti/losyon/toz
- Naftifin: Günde bir kez uygulanan %1 krem veya günde iki kez %1 veya %2 jel
- Terbinafin: Günde bir veya iki kez %1 krem/jel/sprey solüsyonu
Oral tedavi daha yaygın enfeksiyonlarda veya topikal tedavinin başarısız olduğu vakalarda gereklidir. Oral terbinafin veya itrakonazol genellikle tercih edilen birinci basamak tedavilerdir ve durumu yaklaşık 2 ila 3 hafta içinde gidermesi beklenir.
Önerilen oral rejimler aşağıdakilerden birini içerir (yetişkinler için):
- Terbinafin: İki hafta boyunca günde bir kez oral olarak 250 mg
- İtrakonazol: 2 hafta boyunca günde bir kez 100 mg veya bir hafta boyunca günde bir kez 200 mg; yemekle birlikte kapsül verin
- Flukonazol: Haftada bir kez 150 ila 200 mg veya 2 ila 4 hafta boyunca günde 50 ila 100 mg
- Griseofulvin: 2 ila 4 hafta boyunca günde bir kez 500 ila 1000 mg
Daha fazlasına buradan erişebilirsiniz.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544360/
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/19832
