Respiratuar alkaloz, hiperventilasyon nedeniyle CO2’in akciğerlerden fazla atılması ile ortaya çıkan bir durumdur. Hipoksiye yol açan akciğer hastalıkları ve solunum merkezini stimüle eden merkezi sinir sistemi hastalıkları ile bazı ilaçların kullanımı başlıca hiperventilasyon nedenleridir. Respiratuar alkalozun kompanzasyonu başlıca böbreklerden bikarbonat atılımı ile olur. Akut kompanzasyon saatler içinde başlar, kronik kompanzasyon ise beş gün kadar sürebilir. Respiratuar alkalozda hipokalemi, hipokalsemi, hipofosfatemi ve hiponatremi oluşabilir. Respiratuar alkalozun tedavisi hiperventilasyona neden olan altta yatan hastalığın tedavisi ve elektrolit bozukluklarının düzeltilmesidir.
Solunum alkaloz, hiperventilasyona sekonder olarak gelişen bir patolojidir. Hiperventilasyon ise
- Hipoksi
- Metabolik asidoz
- Ağrı
- Anksiyete, korku, stres
- Kafa travması
- İnme
- Hipertiroidizm
- Toksik (Salisilatlar)
gibi artan metabolik talebe yanıt olarak ortaya çıkar. Normal insan fizyolojik pH’sı 7.35 ile 7.45’tir. Bu aralığın altındaki pH düşüşü asidoz, bu aralığın üzerindeki artış ise alkalozdur. Solunumsal alkaloz, tanımı gereği, bazı solunumsal veya pulmoner süreçlere bağlı olarak vücut pH’sının 7,45’in üzerine çıktığı bir asit baz bozukluğudur. İnsan vücudundaki birincil pH tampon sistemi HCO3/CO2 kimyasal denge sistemidir. Burada:
H + HCO3 <—-> H2CO3 <—-> CO2 + H2O
HCO3 alkalotik bir madde olarak işlev görür. CO2 (karbondioksit) asidik bir madde olarak işlev görür. Bu nedenle, HCO3’teki (bikarbonat) artışlar veya CO2’deki azalmalar kanı daha alkalotik hale getirecektir. Bunun tersi de doğrudur; HCO3’teki azalma veya CO2’deki artış kanı daha asidik hale getirecektir. CO2 seviyeleri fizyolojik olarak solunum yoluyla pulmoner sistem tarafından düzenlenirken, HCO3 seviyeleri geri emilim oranlarıyla renal sistem tarafından düzenlenir. Bu nedenle, solunumsal alkaloz serum CO2’sinde bir azalmadır. CO2 üretiminin azalması teorik olarak mümkün olsa da, her senaryoda bu hastalık CO2’nin solunup atıldığı hiperventilasyonun bir sonucudur.
Solunum alkalozu, cinsiyet ayrımı olmaksızın en sık görülen asit-baz anormalliğidir. Hastalığın kesin sıklığı ve dağılımı etiyolojiye bağlıdır. Aynı şekilde, morbidite ve mortalite oranları da hastalığın etiyolojisine bağlıdır.
Kortikal stimülasyon
- Psikojenik hiperventilasyon
- Ağrı
- Korku
- Anksiyete
- Deliryum
- SSS hastalıkları (travma, kanama, ensefalit)
Kimyasal ve hormonal stimülasyon
- Endotoksinler ve yüksek ateş(sepsis)
- Salisilatlar
- Analeptikler
- Gebelik(progesteron
- Hipertiroidi,
- Hepatik yetmezlik
Hipoksik stimülasyon
- Atmosferik hipoksi (yüksekte)
- Kardiyopulmoner hastalıklar
Yapay solunumda yüksek dakika volümü
Solunum alkalozunun teşhisi kan gazı ile kolayca konulabilir ama nedenini bulmak zordur. Solunum alkalozunun birçok nedeni olduğundan tanı öykü , fizik muayene ve tetkik sonuçlarına göre konulur.
Tüm respiratuar alkaloz etiyolojilerinin primer nedeni hiperventilasyon olduğundan, birçok hasta nefes darlığı şikayeti ile başvurur. Kesin öykü ve fizik muayene bulguları oldukça değişkendir çünkü pH bozukluğuna neden olan birçok patoloji vardır. Bunlar arasında akut başlangıçlı dispne, ateş, titreme, periferik ödem, ortopne, halsizlik, konfüzyon, sersemlik, baş dönmesi, anksiyete, göğüs ağrısı, hırıltılı solunum, hemoptizi, travma, santral hat kateteri öyküsü, yakın zamanda geçirilmiş ameliyat, tromboembolik hastalık öyküsü, astım öyküsü, KOAH öyküsü, akut fokal nörolojik belirtiler, uyuşma, parestezi, karın ağrısı, bulantı, kusma, kulak çınlaması veya kilo kaybı sayılabilir.
Fizik muayene bulguları etiyolojiye bağlı olarak ateş, taşikardi, takipne, diyaforez, hiper veya hipotansiyon, mental durum değişikliği, öksürük, hırıltılı solunum, ral gibi çeşitlilik gösterebilir. Ayrıca kardiyak üfürüm veya aritmi, juguler venöz distansiyon, meningeal bulgular, fokal nörolojik kayıp, Trousseau belirtisi, Chvostek belirtisi, sarılık, melena, hematokezya, hepatosplenomegali saptanabilir ama hiçbir belirti olmayabilir.
Metabolik alkalozun tedavisi, altta yatan patolojiyi tedavi etmeye yöneliktir. Endişeli hastalarda anksiyolitikler gerekli olabilir.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482117/
- https://www.acilcalisanlari.com/kan-gazi-analizi-akil-karti.html
- https://www.acilcalisanlari.com/kan-gazi-analizi-ve-klinikte-kullaniminda-onemli-noktalar.html
