Herpes simpleks enfeksiyonu (Uçuk); vücudun hemen her yerinde gelişebilen, berrak su dolu kabarcıklar ve sonrasında kabuklu yara oluşumu ile seyreden viral bir enfeksiyondur. Herpes simpleks virüsünün 2 tipi vardır. Tip 1 sıklıkla ağız çevresi ve yüzde hastalık yaparken, Tip 2 genital bölgede hastalık oluşturur. Bu yazıda sıklıkla ağız çevresi ve yüzde hastalık yapan Tip 1 Herpes simpleks enfeksiyonundan bahsedilecektir. Genital herpes enfeksiyonları konusuna buradan erişebilirsiniz.
HSV-1 orolabial herpesin en yaygın sorumlusudur. Vakaların küçük bir yüzdesi HSV-2’ye bağlı gelişir. Herpes simpleks virüs tip 1 (HSV-1), Alphaherpesviridae alt ailesinin bir üyesi olan doğrusal bir DNA virüsüdür. HSV-1, öncelikle orolabial ve genital mukozada primer ve tekrarlayan veziküler erüpsiyonların oluşmasından sorumludur. HSV-1 enfeksiyonu orolabial herpes, herpetik sycosis (HSV foliküliti), herpes gladiatorum, herpetik whitlow, oküler HSV enfeksiyonu, herpes ensefaliti, Kaposi variselliform erüpsiyonu (ekzema herpetikum) ve şiddetli veya kronik HSV enfeksiyonu dahil olmak üzere çok çeşitli klinik sunumlara sahiptir. Bu sunumlara buradan erişebilirsiniz.
| ALT GRUP | İSİM | LATENT KALDIĞI HÜCRE |
| Alfa Herpesvirus |
| Duyu sinir ganglionları |
| Beta Herpesvirus |
| Mononukleer hücreler |
HSV-1 enfeksiyonu için risk faktörleri HSV-1 enfeksiyonunun türüne bağlı olarak farklılık gösterir. Orolabial herpes durumunda, risk faktörleri arasında enfekte bir hastanın tükürüğüne maruz kalınan herhangi bir aktivite, örneğin paylaşılan içecek kapları veya kozmetikler veya ağızdan ağıza temas yer alır. Ayrıca uçuk oluşumunu kolaylaştıran faktörler;
• Stres, heyecan, travma
• Yorgunluk, uykusuzluk gibi vücut direncini düşüren durumlar
• Soğukalgınlığı, grip, ateşli hastalıklar
• AIDS, kanser, organ nakli gibi bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlar
• Aşırı güneşe maruz kalma, ultraviyole ışınlar, cilde yapılan işlemler sonrası
yer alır.
Dünya nüfusunun yaklaşık üçte birinin yaşamının bir döneminde semptomatik HSV-1 geçirdiği varsayılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde her 1000 yenidoğandan yaklaşık 1’i vajinal doğum sırasında HSV’ye maruz kalma sonucu neonatal herpes simpleks virüs enfeksiyonu geçirmektedir. Tekrarlayan genital herpesi olan kadınların HSV’yi yenidoğanlarına dikey olarak bulaştırma riski düşüktür. Ancak, hamilelik sırasında genital HSV enfeksiyonu geçiren kadınların riski daha yüksektir.
HSV-1, esas olarak cinsel temasla yayılan HSV-2’nin aksine, tipik olarak kontamine tükürük veya diğer enfekte vücut salgılarıyla doğrudan temas yoluyla yayılır. HSV-1 öncelikle oral epiteli enfekte eder bu enfeksiyon bölgesinde (mukokutanöz) çoğalmaya başlar ve daha sonra retrograd akışla bir aksondan aşağıya dorsal kök gangliyonlarına doğru ilerler, buraya yerleşir ve kök gangliyonlarında latent oluşumunu gerçekleştirir. Yani virüs ilk girişinde ilk atak oluşturur ve daha sonra sinir köklerine yerleşerek sessiz kalır ve uygun şartlar oluştuğunda tekrarlayıcı ataklar yapar. Genellikle ilk atağın belirtileri enfekte kişi ile temastan sonraki 3 hafta içinde ortaya çıkar ve 7-10 gün içinde iyileşir.
HSV-1 enfeksiyonunun sıklıkla asemptomatiktir. Görülen belirtiler;
- Halsizlik, iştahsızlık, ateş, hassas lenfadenopati,
- Hiperemi
- Lokalize ağrı
- Hassasiyet, yanma veya karıncalanma
- Veziküller
- Ülser
olmak üzere geniş bir klinik sunum yelpazesi vardır.
Orolabial HSV-1 enfeksiyonunun çoğunlukla asemptomatiktirr. İlk orolabial enfeksiyon belirtileri enfekte kişi ile temastan sonraki 3 hafta içinde ortaya çıkar ve 7-10 gün içinde iyileşir. Herpes virüsleri hem çocuklarda hemde yetişkşnlerde ağrılı fakat iyi huylu tablolara ve tekrarlayan hastalıklara neden olurlar. Çocuklarda semptomatik orolabial HSV-1 enfeksiyonları genellikle ağız içinde yaygın su dolu kabarcıklar, ateş, huzursuzluk, ağrı, ağız kokusu ve disfajiye yol açan gingivostomatit olarak ortaya çıkar. Tekrarlayan ataklar ilk enfeksiyondan daha hafif geçer.
Yetişkinlerde farenjit ve mononükleoz benzeri bir sendrom olarak ortaya çıkabilir.
İlk orolabial enfeksiyon belirtileri enfekte kişi ile temastan sonraki 3 hafta içinde ortaya
çıkar. Hastalar genellikle mukokutanöz lezyonların başlangıcından önce halsizlik, iştahsızlık, ateş, hassas lenfadenopati, lokalize ağrı, hassasiyet, yanma veya karıncalanmadan oluşan viral bir prodrom yaşarlar. Birincil HSV-1 lezyonları genellikle ağız ve dudaklarda ortaya çıkar. Hastalar daha sonra eritematöz bir taban üzerinde ağrılı gruplaşmış veziküller gösterir. Bu veziküller daha sonra püstüllere, erozyonlara ve ülserasyonlara ilerleyebilir. Lezyonlar 2 ile 6 hafta içinde kabuk bağlar ve semptomlar düzelir.
Tekrarlayan orolabial enfeksiyon semptomları tipik olarak primer enfeksiyon semptomlarından daha hafiftir ve 24 saatlik bir karıncalanma, yanma ve kaşıntı prodromu vardır. Tekrarlayan orolabial HSV-1 enfeksiyonları klasik olarak dudağın vermillion sınırını etkiler.
İlk veya tekrarlayan HSV-1 enfeksiyonları kıl folikülünü etkileyebilir ve bu meydana geldiğinde HSV foliküliti (herpetik sycosis ) olarak adlandırılır. Bu durum genellikle erkeklerde jiletle tıraşı sonrasında sakal bölgesinde ortaya çıkar. Lezyonlar, erozyonlu dağınık foliküler papüllerden tüm sakal bölgesini içeren büyük lezyonlara kadar değişen bir spektrumda mevcuttur. Herpetik sycosis kendi kendini sınırlar ve erozyona uğramış papüller 2-3 hafta içinde iyileşir.
Tanı fizik öykü ve fizik muayene ile konur. HSV-1 enfeksiyonunun teşhisi için altın standart HSV-1 serolojisidir (western blot yoluyla antikor tespiti). En hassas ve spesifik mekanizma viral polimeraz zincir reaksiyonudur (PCR).
- İmpetigo
- Zona Zoster
- Aft
- Herpanjina
- Pemfigus Vulgaris
- Aftöz stomatit
- Stevens-Johnson sendromu
- Eritema multiforme (EM) major
Orolabial herpes tedavisi için mevcut öneri oral valasiklovir kullanımı lehinedir. Tedavinin lezyonların başlamasından 72 saat içinde başlanması önerilmektedir. Bu süre aşılmışsa yeni lezyon varsa ve ağrı önemliyse tedavi verilebilir.
Primer HSV-1 İnfeksiyonlarının Tedavisi
İlk kez enfeksiyon geçiren hastlarda önerilen rejimler;
- Asiklovir (Aklovir®) (3×400 mg veya 5x 200 mg)
- Valasiklovir (Valtrex®) (2x 1000 mg)
- Famsiklovir (Famvir®) (3×500 mg) oral 7-10 gün
şeklindedir.
Rekürren HSV-1 İnfeksiyonlarının Tedavisi
Epizotik tedavide prodromal semptomların başlaması ile birlikte tedaviye başlanmalıdır.
Topikal tedavi olarak
- Asiklovir (Asiviral®)
- Pensiklovir (Pensivir®)
krem kullanılabilir. Topikal kremler ilk 24 saat içinde başlanırsa etkili olurlar. 24 saati geçen olgularda tablet yerine topikal antibiyotikli kremlerle tedavi daha uygun bir seçimdir.
Oral Tedavi
• Asiklovir (Aklovir®) ( 5x 200-400 mg 5 gün)
• Famsiklovir (Famvir®) (2×750 mg bir gün veya 1500mg tek doz)
• Valasiklovir (Valtrex®) ( 2x 2g, bir gün)
Bu uygulama semptom süresi ve viral atılım süresini kısaltabilir.
Kronik süpresif tedavi:
Yılda dörtten fazla herpes labialis atağı varsa veya eritema multiforme, egzama herpetikum ve rekürren aseptik menenjit gibi ciddi sistemik komplikasyon gelişiyorsa süpresif tedavi önerilir.
- Asiklovir (Aklovir®) (2x 400 mg)
- Valasiklovir (Valtrex®) ( 2x 2g, bir gün)
önerilmektedir.
Daha fazla reçete bilgisine buradan ulaşabilirsiniz.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482197/
- https://www.klimik.org.tr/
