Saç bitlenmesi (Pediculosis) insan saçında yaşayan ve üreyen çok küçük (1-2 mm), kanatsız, kan emerek beslenen böceklerin neden olduğu özellikle ensede kaşıntı şikayeti ile
görülen bir paraziter deri hastalığıdır.
İnsanlar için parazit olan üç tür
- Pediculus humanus capitis (baş biti),
- Pthirus pubis (yengeç biti)
- Pediculus humanus’tur (vücut biti)
Tüm pedikülosis vakalarında temel belirti kaşıntıdır. Vücut bitinin aksine saç biti hijyenin bir göstergesi veya enfeksiyonlar açısından bir vektör olmaktan ziyade sosyal bir problemdir. Sadece vücut biti tifüs, tekrarlayan ateş gibi hastalıklar için taşıyıcı bir vektör olabilir. Kişi, bitin tükürüğündeki antijenik komponentlere karşı duyarlanırsa kaşıntı meydana gelir. İlk enfestasyondan sonra sensitizasyon genellikle 4-6 hafta sürer. Bununla beraber bazı kişiler tamamen asemptomatik kalırlar ve hiç kaşınmazlar. Bit her zaman fiziksel olarak görülmeyebilir; ancak sirkeler sıklıkla oksipital bölgelerde, kulakların üzerinde, nadir olarak da pubik kıllarda tespit edilebilmektedir. Bir id reaksiyonu olarak gövdede eritematöz yama ve plaklar gelişebilmektedir.
Saç biti tedavisinde üç temel tedavi seçeneği vardır;
- Islak tarama
- Topikal tedavi
- Oral (sistemik) tedaviler.
Islak Tarama (Doğal yöntemler)
Bitin ıslak tarama ile mekanik uzaklaştırılması insektisitlere bir alternatifmiş gibi görünmekle beraber, saç bitinde primer tedavinin ıslak tarama olduğunu ve yeterli
ve istenilen sonuçlar alındığını destekleyen çok az çalışma vardır.
Tanıdan önceki iki gün içinde kullanılan tüm kıyafetler, havlu, yatak çarşafları ve oyuncak kıyafetleri 50°C’den daha sıcak suda yıkanmalı veya daha yüksek ısıda en az 30 dakika kuru temizleme işlemine tabi tutulmalıdır. Başta kullanılan tarak, telefon aparatları gibi aletler de temizlenmeli ve pedikülosit veya isopropil alkolle dezenfekte edilmelidir. Canlı yumurta taşıyan saç kalıntılarını uzaklaştırmak için yerler, oyun odaları, halılar
ve döşeme mobilyalar da elektrik süpürgesi ile süpürülmelidir (vakumlanmalı).
Topikal Tedavi
Bitlerin farmakolojik tedavisi, iki mekanizmaya odaklanır: bitin felç olmasına neden olan nörotoksisite ve topikal uygulamadan kaynaklanan bitin boğulması. Mevcut tedavilerin bitleri öldürdüğü ancak yumurtaları güvenilir bir şekilde yok etmediği unutulmamalıdır. Tamamen bitlerden kurtulmak için genellikle tekrarlayan tedavi gereklidir. İlk tedaviden 7 ila 10 gün sonra yapılan ikinci bir tedavi, çoğu dirençsiz bitin eradikasyonu için genellikle yeterlidir.
Saç bitinde tedavi direkt biti ve yumurtalarını öldürmeyi hedef almalıdır, bu nedenle topikal pedikülositler en etkin tedavi seçeneği gibi görünmektedir. Bunun için
- Piretroidler (Permetrin, Deltametrin, Fenotrin)
- Malathion
- Lindane
- Benzil alkol (İsopropanol)
- İvermektin
- Spinosad
bulunur.
Bu ürünlerin bir çoğunun Türkiye’de preparatı olmamakla birlikte ülkemizdeki bazı preparatlar şunlardır;
- AntiBİT (fenotrin:sumitrin %0.4),
- Zalvor saç ve deri kremi (permetrin %1),
- Niksen şampuan (permetrin %1),
- Metrin şampuan (permetrin %0.6)
- Kwell-P şampuan (piretrin %0.3, piperonil butoksit %3).
Piretroidler
Topikal ajanlar arasında en sık kullanılan bit tedavilerinden biridir. %1 permetrin, sentetik bir piretroidtir ve tedavide yaygın olarak kullanılır ve reçetesiz olarak temin edilebilir. Permetrin, arthropodların solunum felci yaşamasına neden olarak nöronal membranlarda sodyum taşınımını etkiler. 10 dakikalık uygulama ve yıkama yeterlidir. İki haftanın üzerinde rezidüel aktivitesi olan tek pedikülosittir. Genellikle tek uygulama yeterli tedavi sağlarken 7-10 gün sonraki ikinci uygulama %95 kür sağlar. Permetrine rezistans bildirilmiş ancak prevalansı belirtilmemiştir.
Daha fazla bilgiye buradan erişebilirsiniz.
- Tüm topikal insektisitler maruziyeti kısıtlamak için duş yapmaktan ziyade saçı suya batırmak şeklinde ve vazodilatasyonu takiben gelişebilecek absorbsiyonu minimalize etmek için de ılık suyla yıkanmalı. Aynı zamanda tüm aile üyeleri de tedavi edilmelidir.
- Pedikülositlerin hiçbiri %100 ovisidal olmadığı için sirkelerin sık dişli bir tarakla manuel olarak uzaklaştırılması da önerilir. Sirkelerin uzaklaştırılması güç ve zaman alıcıdır. Suyla ıslatıldıktan sonra veya şampuanlandıktan sonra uzaklaştırmak daha kolaydır. Sirkelerin saç şaftına tutunmasını önleyen bazı ürünler bu süreci daha kolaylaştırır. Mutfaklarımızda kullanılan sirke veya sirke bazlı ürünler bunun bir örneğidir.
- İlk uygulamadan 7-10 gün sonra tedavi tekrarı edilebilir. Buradaki amaç yumurtalardan yeni çıkmış larvaları (sirkeleri) öldürmektir.
- Sirkeleri uzaklaştırmak neden önemlidir. Bitlerin yumurtaları olan sirkeler şampuanla tedavi sonrasında mekanik olarak mutlaka uzaklaştırılmalıdır. Eğer sirkelerden tamamen kurtulmak mümkün olmaz ise bitlenme bir süre sonra yeniden görülebilir.
I- Anti-Bit® (sumitrin)408 mg/100 ml şampuan DIB s:Haricen
- Her 100 ml’de 0.408 g sumitrin (%0.4) bulunur.
- 150 ml’lik ambalajlarda, açık sarı renkte, berrak bir sıvıdır. Özel tarağıyla birlikte satılır.
Antibit şampuanının kullanım talimatları şöyledir:
- Gün:
Antibit şampuanının kullanım talimatları doğrultusunda saçlarınızı tedavi etmek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:
- Önce saçlarınızı su ile iyice ıslatın.
- Yeterli miktarda Antibit şampuanını alın ve saç diplerine masaj yaparak tamamına yayın. Köpürtün.
- Şampuanı saçlarınızda 5 dakika kadar bekletin. Bu süre ilacın etkisini göstermesine yardımcı olacaktır.
- 5 dakika sonra saçlarınızı bol suyla durulayın. Şampuanın tamamının saçlarınızdan arındığından emin olun.
- Saçlarınızdaki ölü bitler ve bit sirkelerini uzaklaştırmak için kutudan çıkan ince dişli tarakla dikkatlice tarayın. Bu adım, ilacın etkisini destekleyecektir.
Dikkat etmeniz gereken bir nokta, şampuanı gözlerinize temas ettirmemektir.
2. Gün:
- Aynı uygulamayı tekrarlayın. Bu uygulama genellikle bitlerin ve sirkelerin temizlenmesi için yeterli olacaktır.
- Ancak, tüm sirkelerin tamamen yok edildiğinden emin olmak için haftada bir kez uygulama yapabilirsiniz.
- Bu uygulamayı 3 haftadan fazla tekrarlamanız önerilmez.
II- Kwellada® (permetrin) %1 Şampuan DIB s:Haricen
- Her 1 ml’sinde %1 permetrin içerir
Kwellada şampuanının kullanım talimatları şöyledir:
- Gün:
Kwellada şampuanının doğru kullanım talimatlarına uyarak saçlarınızı tedavi etmek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:
- Kuru saçlarınıza yeterli miktarda Kwellada şampuanını alın ve saç diplerinize masaj yaparak tamamına yayın. Enseye ve kulak arkalarına özellikle dikkat gösterin.
- Şampuanı iyice masaj yaparak köpürtün ve saç diplerinden uçlara doğru yayın.
- Şampuanı saçlarınızda 10 dakika kadar bekletin. Bu süre, ilacın etkisini göstermesine yardımcı olacaktır.
- 10 dakika sonra saçlarınızı bol suyla durulayın. Şampuanın tamamının saçlarınızdan arındığından emin olun.
- Saçlarınızdaki ölü bitler ve bit sirkelerini uzaklaştırmak için kutudan çıkan ince dişli tarakla dikkatlice tarayın.
Şampuanın gözlerle temas etmemesine özen gösterin. Ancak, tüm sirkelerin tamamen yok edildiğinden emin olmak için haftada bir kez uygulama yapabilirsiniz.
7-10. Gün:
- Gerekirse 7-10 gün sonra aynı uygulamayı tekrarlayın. Bu uygulama genellikle bitlerin ve sirkelerin temizlenmesi için yeterli olacaktır.
- Bu uygulamayı 3 haftadan fazla tekrarlamanız önerilmez.
| B85 | Pediküloz ve pithiriyaz |
| B85.0 | Pediculus humanus capitis’e bağlı Pediküloz |
| B85.1 | Pediculus humanus corporis’e bağlı Pediküloz |
| B85.2 | Pediküloz, tanımlanmamış |
| B85.3 | Pithiriyaz |
| B85.4 | Pediküloz ve pithiriyaz enfestasyonu birlikte |
