Adenozin difosfat ( ADP ) reseptör inhibitörleri , akut koroner sendromun tedavisinde veya tromboembolizm , miyokard enfarktüsü veya felç riski olan hastaların koruyucu tedavisinde kullanılan antiplatelet sınıfı ajanlardır. Bu ilaçlar P2Y12 trombosit reseptörlerini antagonize eder ve dolayısıyla ADP’nin P2Y12 reseptörüne bağlanmasını önleyerek trombosit agregasyonunda bir azalmaya yol açarak trombüs oluşumunu engeller.
Trombositlerin doku bütünlüğü bozulduğunda aşırı kanamayı engelleyici, organizmayı koruyucu rolleri yanında, trombotik olaylarda ve özellikle arteryel trombozda yaşamı tehlikeye sokabilecek rolleri vardır. Antitrombositer tedaviler özellikle aspirin, trombotik olayların engellenmesinde etkinliği kanıtlanmış ve uzun yıllardır kullanılmakta olan bir ilaçtır. Zamanla, çok sayıda endikasyonla çok sayıda antiplatelet ajan geliştirilmiştir. Aspirin ilk antiplatelet olup bir siklooksijenaz inhibitörüdür. Diğer oral antiplateletler arasında klopidogrel, tikagrelor ve prasugrel, silostazol ve dipiridamol bulunur. Tirofiban ve eptifibatid gibi glikoprotein IIb/IIIa inhibitörleri sadece parenteral ajanlar olarak mevcuttur ve akut koroner sendromun akut fazlarında kullanılır.
P2Y12 Reseptör İnhibitörleri
- Klopidogrel (Plavix)
- Tikagrelor (Brilinta)
- Prasugrel (Effient)
- Tiklopidin (Ticlocard)
Bu sınıfa giren ilk ilaç tiklopidindir ancak yan etkileri nedeniyle günümüzde pek kullanılmamaktadır. Tiklopidin , klopidogrel (Plavix®) ve prasugrel (Effient®), P2Y12 reseptörünün geri dönüşümsüz (uzun etki) inhibisyonuna neden olan tienopiridinlerdir . Bu ilk çıkan ilaçların dezavantajı P2Y12 reseptörünü inhibe etmek için in-vivo aktif bir metabolite dönüştürülmesi gerekmektedir yani ön ilaçlardır. Öte yandan, ticagrelor (Brilinta®) ve cangrelor (Kengrexal®) gibi yeni ilaçlar tienopiridin grubu değildir ve P2Y12 resepptörünü geri dönüşümlü olarak inhibe eder. Yani metabolik aktivasyon gerekliliği olmadan doğrudan reseptör üzerinde hareket ederler ve daha hızlı etki başlangıcı sağlarlar. Ayrıca etki süreleri kısa olduğu için kanama gibi komplikasyon geliştiğinde etkileri ortadan daha hızlı kalkar.
P2Y12 İnhibitör Seçimi ve Zamanlaması ile İlgili Öneriler
| Öneriler | Sınıfa | Sınıfb |
| Kontrendikasyon olmadığı sürece, başlangıç tedavi stratejisinden bağımsız olarak, klopidogrel (tikagrelor başlandığında kesilmelidir) ile önceden tedavi edilmiş hastalar da dahil olmak üzere AKS’ li hastalarda aspirine ilaveten tikagrelor (180 mg yükleme dozu, günde iki kez 90 mg) önerilir. | I | B |
| PKG uygulanan AKS’li hastalarda, daha önce P2Y12 inhibitörü kullanmamış NSTE-AKS’li ya da PKG gerektirip başlangıçta konservatif/geleneksel olarak yönetilen STEMI ya da yaşamı tehdit eden kanama veya diğer kontrendikasyonların riski yüksek olmayan acil koroner kateterizasyon uygulanan stemi için aspirine ilaveten prasugrel (60 mg yükleme dozu, günlük doz 10 mg) önerilir | I | B |
| STEMI’si olan hastalarda önerildiği gibi koroner anatomisi bilinen ve PKG uygulanması kararı verilen hastalarda da bir P2Y12 inhibitörü ile ön tedavi genellikle önerilir. | I | A |
| İnvaziv tedavi uygulanan NSTE-AKS hastalarında tikagrelor (180 mg yükleme dozu, günde iki kez 90 mg idame) veya tikagrelor bir seçenek değilse klopidogrel (600 mg yükleme dozu, günlük doz 75 mg idame) uygulaması tanı konur konmaz düşünülmelidir. | IIa | C |
| Stabil KAH hastalarında, PCI olasılığı yüksekse klopidogrel ile ön tedavi düşünülebilir. | IIb | C |
| Koroner stent implantasyonu yapılan stabil KAH hastalarında ve önceden intrakraniyal kanaması olanlar veya OAK endikasyonu olanlar dahil, tikagrelor veya prasugrel alamayan AKS hastalarında aspirine ilaveten klopidogrel(600 mg yükleme dozu, günlük doz 75 mg) önerilir | I | A |
| Trombolitik tedavi gören STEMİ hastalarında aspirine ilaveten klopidogrel (yaşı≤75 olan hastalarda 300 mg yükleme dozu, günlük doz 75 mg) önerilir. | I | A |
| İskemik (ör. yüksek SYNTAX skoru, geçirilmiş stent trombozu, implante edilen stentlerin yeri ve sayısı) ve kanama (ör. PRECISE-DAPT skoruna göre) riskleri göz önünde bulundurularak, PKG yapılan stabil KAH hastalarında klopidogrel yerine aspirine ilaveten tikagrelor veya prasugrel düşünülebilir. | IIb | C |
| Koroner anatomisi bilinmeyen NSTE-AKS hastalarında prasugrel verilmesi önerilmez. | III | B |
| AKS = Akut Koroner Sendrom; KAH = Koroner Arter Hastalığı; DAPT = İkili antiplatelet tedavisi; NSTE-AKS = ST Elevasyonsuz Akut Koroner Sendrom; OAC = Oral Antikoagülan; PKG = Perkütan Koroner Girişim; PRECISE-DAPT = Kanama Komplikasyonlarını Öngörme Stent implantasyonu ve ardından İkili Anti Trombosit Tedavisi uygulanan hastalarda; STEMI = ST Yükselmeli Miyokard İnfarktüsü; SYNTAX = Taksus ile Perkütan Koroner Müdahale ve Kalp Cerrahisi Arasındaki Sinerji. | ||
- https://academic.oup.com/eurheartj/article/33/20/2569/447818
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537062/
- https://jag.journalagent.com/tkd/pdfs/TKDA_38_5_369_378.pdf
- https://www.thd.org.tr/thdData/userfiles/file/2007thtk_07.pdf
- https://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/YTI4nVaSKkj9.pdf
