Adenozin difosfat (ADP) reseptör inhibitörleri, akut koroner sendrom tedavisinde veya tromboembolizm, miyokard enfarktüsü ya da felç riski taşıyan hastaların koruyucu tedavisinde kullanılan bir antiplatelet ilaç sınıfıdır. Bu ilaçlar, trombosit üzerindeki P2Y12 reseptörlerini antagonize eder, böylece ADP’nin P2Y12 reseptörüne bağlanmasını engeller. Bu mekanizma, trombosit agregasyonunda azalmaya yol açar ve trombüs oluşumunu önler.
Trombositler, doku bütünlüğü bozulduğunda kanamayı durdurucu koruyucu bir role sahiptir, ancak aynı zamanda arteriyel tromboz gibi trombotik olaylarda yaşamı tehdit edici bir rol oynayabilirler. Bu nedenle, trombotik olayların önlenmesinde antitrombositer tedaviler önemli bir yer tutar.
Aspirin, bu alanda kullanılan ilk ilaçtır ve siklooksijenaz inhibitörü olarak uzun yıllardır etkinliği kanıtlanmış bir tedavi yöntemidir. Zamanla, çeşitli endikasyonlarda kullanılmak üzere farklı antiplatelet ajanlar geliştirilmiştir. Oral antiplateletler arasında klopidogrel, tikagrelor, prasugrel, silostazol ve dipiridamol bulunurken, tirofiban ve eptifibatid gibi glikoprotein IIb/IIIa inhibitörleri yalnızca parenteral olarak mevcuttur ve genellikle akut koroner sendromun akut fazında kullanılır.
P2Y12 Reseptör İnhibitörleri
P2Y12 reseptör inhibitörleri, trombositlerde bulunan P2Y12 reseptörlerini antagonize ederek ADP’nin bu reseptörlere bağlanmasını önler ve trombosit agregasyonunu engeller. Bu grup ilaçlar, özellikle akut koroner sendrom ve trombosit kaynaklı trombotik olayların önlenmesinde sıkça kullanılır.
Önemli İlaçlar
- Klopidogrel (Plavix®)
- Tikagrelor (Brilinta®)
- Prasugrel (Effient®)
- Tiklopidin (Ticlocard®)
Tiklopidin, bu sınıfta geliştirilen ilk ilaç olmasına rağmen ciddi yan etkileri nedeniyle günümüzde nadiren kullanılmaktadır.
Tienopiridinler olan klopidogrel, prasugrel ve tiklopidin, P2Y12 reseptörünü geri dönüşümsüz olarak inhibe eden ilaçlardır. Ancak bu ilaçlar, aktif hale gelmeleri için in-vivo metabolik dönüşüme ihtiyaç duyan ön ilaçlardır.
Tikagrelor (Brilinta®) ve cangrelor (Kengrexal®) ise tienopiridin grubuna ait değildir ve P2Y12 reseptörünü geri dönüşümlü olarak inhibe eder. Bu ilaçlar, doğrudan reseptöre bağlanarak hızlı bir etki başlangıcı sağlar ve metabolik aktivasyon gerektirmez. Ayrıca, etkileri kısa sürdüğü için kanama komplikasyonlarında etkilerinin hızlıca geri dönmesi önemli bir avantajdır.
P2Y12 İnhibitör Seçimi ve Zamanlaması ile İlgili Öneriler
| Öneriler | Sınıfa | Sınıfb |
| Kontrendikasyon olmadığı sürece, başlangıç tedavi stratejisinden bağımsız olarak, klopidogrel (tikagrelor başlandığında kesilmelidir) ile önceden tedavi edilmiş hastalar da dahil olmak üzere AKS’ li hastalarda aspirine ilaveten tikagrelor (180 mg yükleme dozu, günde iki kez 90 mg) önerilir. | I | B |
| PKG uygulanan AKS’li hastalarda, daha önce P2Y12 inhibitörü kullanmamış NSTE-AKS’li ya da PKG gerektirip başlangıçta konservatif/geleneksel olarak yönetilen STEMI ya da yaşamı tehdit eden kanama veya diğer kontrendikasyonların riski yüksek olmayan acil koroner kateterizasyon uygulanan stemi için aspirine ilaveten prasugrel (60 mg yükleme dozu, günlük doz 10 mg) önerilir | I | B |
| STEMI’si olan hastalarda önerildiği gibi koroner anatomisi bilinen ve PKG uygulanması kararı verilen hastalarda da bir P2Y12 inhibitörü ile ön tedavi genellikle önerilir. | I | A |
| İnvaziv tedavi uygulanan NSTE-AKS hastalarında tikagrelor (180 mg yükleme dozu, günde iki kez 90 mg idame) veya tikagrelor bir seçenek değilse klopidogrel (600 mg yükleme dozu, günlük doz 75 mg idame) uygulaması tanı konur konmaz düşünülmelidir. | IIa | C |
| Stabil KAH hastalarında, PCI olasılığı yüksekse klopidogrel ile ön tedavi düşünülebilir. | IIb | C |
| Koroner stent implantasyonu yapılan stabil KAH hastalarında ve önceden intrakraniyal kanaması olanlar veya OAK endikasyonu olanlar dahil, tikagrelor veya prasugrel alamayan AKS hastalarında aspirine ilaveten klopidogrel(600 mg yükleme dozu, günlük doz 75 mg) önerilir | I | A |
| Trombolitik tedavi gören STEMİ hastalarında aspirine ilaveten klopidogrel (yaşı≤75 olan hastalarda 300 mg yükleme dozu, günlük doz 75 mg) önerilir. | I | A |
| İskemik (ör. yüksek SYNTAX skoru, geçirilmiş stent trombozu, implante edilen stentlerin yeri ve sayısı) ve kanama (ör. PRECISE-DAPT skoruna göre) riskleri göz önünde bulundurularak, PKG yapılan stabil KAH hastalarında klopidogrel yerine aspirine ilaveten tikagrelor veya prasugrel düşünülebilir. | IIb | C |
| Koroner anatomisi bilinmeyen NSTE-AKS hastalarında prasugrel verilmesi önerilmez. | III | B |
| AKS = Akut Koroner Sendrom; KAH = Koroner Arter Hastalığı; DAPT = İkili antiplatelet tedavisi; NSTE-AKS = ST Elevasyonsuz Akut Koroner Sendrom; OAC = Oral Antikoagülan; PKG = Perkütan Koroner Girişim; PRECISE-DAPT = Kanama Komplikasyonlarını Öngörme Stent implantasyonu ve ardından İkili Anti Trombosit Tedavisi uygulanan hastalarda; STEMI = ST Yükselmeli Miyokard İnfarktüsü; SYNTAX = Taksus ile Perkütan Koroner Müdahale ve Kalp Cerrahisi Arasındaki Sinerji. | ||
- https://tkd.org.tr/gkbulten/en/?makale=5
- https://academic.oup.com/eurheartj/article/33/20/2569/447818
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537062/
- https://jag.journalagent.com/tkd/pdfs/TKDA_38_5_369_378.pdf
- https://www.thd.org.tr/thdData/userfiles/file/2007thtk_07.pdf
- https://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/YTI4nVaSKkj9.pdf
