Adenozin (Adenosin), hem tanısal hem de terapötik bir ajan olarak kullanımlara sahiptir. Adenozin en çok düzenli dar kompleks taşikardileri sonlandırmada (supraventriküler taşikardi: SVT) kullanılan endojen bir nükleozid olup, sınıf V antiaritmiktir. Tanısal ajan olarak adenozin, damar genişletici etkilerinden dolayı miyokardiyal perfüzyon stres görüntülemesinde kullanılabilir. SA ve AV nodal dokularda geçici, negatif inotropik (kalp hızını yavaşlatan etki), dromotropik ve kronotropik etki oluşturur. Geçici AV nodal blok. IV bolus yapıldığında, anterograd ve retrograd yollardan, AV iletiminde ani bir yavaşlama sağlar. Güncel klavuzların hemen hemen hepsinde dar QRS kompleksine sahip stabil düzenli taşikardilerin tedavisinde ilk önerilen ajan olma özelliğini taşımaktadır. Çocuk Kardiyoloğu Uzman Doktor Deniz Erişe’ye katkılarından dolayı teşekkür ederiz.
Etki Başlangıcı: 5 – 20 sn.
Etki süresi: 30 – 40 sn.
Yarılanma Ömrü (t½): <10 sn
Metabolizma: Kan ve doku
ADOZİN® 10 MG/2ML İ.V. Enjeksiyonluk Çözelti İçeren Ampul
Her bir ampul etkin madde olarak 10 mg adenozin içerir. Her 1 mL ADOZİN 5 mg adenozin içerir.
Adenozin trifosfat, aritmileri tedavi etmek için intravenöz olarak verildiğinde adenozine metabolize edilir ve intravenöz adenosine benzer klinik etkinliğe sahiptir. Etkinliğini, vücutta bulunan pürinerjik adenozin reseptörleri adı verilen reseptörler aracılığıyla oluşturur. Dolaşım, solunum, bağışıklık, sinir ve üriner sistemleri etkileyen A1, A2a, A2B ve A3 olmak üzere dört tip adenosin reseptörünü tanımlanmıştır. Kalp üzerindeki etkisini A1 reseptörleri üzerine etki göstererek gösterir ve sinüs hızını azaltır, atriyoventriküler düğümdeki gecikmeyi arttırır.
Kardiyak AV düğümündeki reseptörlere etki ederek iletim süresini önemli ölçüde yavaşlatır. Bu etki, belirli potasyum kanallarının aktivasyonu, potasyumun hücrelerin dışına atılmasını ve kalsiyum akışının engellenmesi, yavaş nodal kardiyak miyositin dinlenme potansiyelinin bozulması ile oluşur. Potasyumun hücre dışına atılması, dinlenme zarı potansiyelinin hiperpolarizasyonuna neden olurken, kalsiyum akışını yavaşlatmak, kalsiyuma bağlı aksiyon potansiyellerinin baskılanmasına neden olur; bunların tümü, depolarizasyonun meydana gelmesi için daha uzun bir süre gerektirir ve bu nedenle, supraventriküler taşikardide (SVT) yararlı olan bu hücreler içindeki iletimi yavaşlatır. Bu yüzden Adenozin, dar QRS kompleks taşikardisi olan hastalarda tanısal olarak kullanılabilir.
Genellikle dar kompleks olan SVT, yüksek oranda (dakikada 150 atımdan fazla) teşhis edilmesi zor olan birkaç spesifik aritmiden oluşur. Adenozin, kalp atış hızını azaltarak ritmin ne olduğuna yardımcı olacak kadar kalbin hızının yavaşlatılmasında rol oynar. AV nodal reentrant taşikardi (AVNRT), ortodromik AV reentrant taşikardi (AVRT) ve antidromik AVRT dahil olmak üzere AV düğümünü içeren spesifik reentran taşikardiyi de sonlandırabilir. Bununla birlikte, yalnızca tanı kesin olduğunda kullanılması gerektiğinden, antidromik AVRT için adenozin uygulanırken çok dikkatli olunmalıdır.
Bir diğer kullanın alanı da Kardiyak stres testidir. Bu teste iskemi indüklenir ve stabil koroner arter hastalığı ve/veya prognoz açısından değerlendirilir.
Adenozin, çok kısa bir yarılanma ömrü ile hızlı bir etki başlangıcına sahiptir ve dmar içinde ya fosforilasyon, adenozin monofosfat oluşturarak ya da deaminasyon yoluyla hızlı hücre içi metabolize olur.
- Stabil paroksismal supraventriküler taşikardide (PSVT) (sık)
- Dar QRS kompleksli taşikardinin sonlandırılmasında kullanılır(sık)
- Geniş QRS kompleksli SVT ile VT’nin ayırt edilmesinde,
- Maskelenmiş AF’nin açığa çıkarılmasında
- Stres testinde tanısal olarak kullanılabilir.
- Adenosine karşı bilinen aşırı duyarlık
- Kalp bloğunu (2. ve 3. derece AV blok varlığında)
- Reaktif hava yolu hastalığına
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığına (KOAH)
- Astıma sekonder klinik aktif bronkospazm
- Ventriküler taşikardi
- WPW paterninde AF
- Hipotansiyon ve hipovolemi
- Tüm bradikardiler
- Hasta sinüs sendomu (Sinüs Arresti) olan hastalarda
Wolf-Parkinson-White (WPW) sendromu da dahil olmak üzere, bir aksesuar yolu içeren supraventriküler taşikardisi (SVT) olan herhangi bir hastada adenozin uygulamasında çok dikkatli olunmalıdır. Genel olarak klinisyen, adenozini düzensiz veya polimorfik geniş kompleks taşikardilerde kullanmamalıdır; bu, uygulama ventriküler fibrilasyona dönüşebilecek dejenerasyona neden olabileceğinden, sınıf III bir öneridir. Bilinen antidromik AVRT ortamında bile, altta yatan atriyal fibrilasyon nedeniyle, AV nodal dokusunun bloke edilmesi, bu yardımcı yol yoluyla atriyumdan ventriküle engelsiz iletime neden olabilir. Adenozin, AV düğümü boyunca iletimi yavaşlatabilirken, aksesuar yolları etkilemez. Bu gibi durumlarda, bu, perfüze olmayan bir ritme dönüşerek kalp durmasına yol açabilen ciddi taşikardiye neden olabilir.
Paroksismal Supraventriküler Taşikardi de Kullanımı
Avrupa Kardiyoloji Derneği (ESC) kılavuzunda, supraventriküler taşikardinin teşhis ve tedavisinde birinci basamak tedaviler olarak vagal manevralar ve adenozin kullanılmasını önerilmektedir. İkinci basamak tedaviler ise kalsiyum kanal blokerleri ve beta blokerlerini içerir. Adenozin, hastane öncesi acil tıpta paroksismal supraventriküler taşikardi tedavisinde toplamda 2 doz halinde uygulanır.
ESC 2019 önerilerine buradan erişebilirsiniz.
Yetişkin Hastalarda (50 kg üstü yetişkin)
Adenozin ilk dozu 6 mg olacak şekilde en az 18 G yeşil branül ve kalbe yakın antekübital ven kullanılarak uygulanır. Her uygulama sonrası 20 cc sf verilmelidir. Uygulama sonrası 1 dakika sonra yanıt alınamaz ise 12 mg şeklinde ek doz yapılır. Ama bireysel hastadaki tolere edilebilirlik / yan etkiler de dikkate alınarak 18 mg’lık bir dozda göz önünde bulundurulmalıdır.
Adenozin kullanımı sonrasında hastada kısa süreli sinüs arresti, yüksekten düşme hissi, elektrik çapması hissi, boşlukta olma hissi gibi durumlar görülebilir. Bu durumlar kısa süreli etkilerdir ve hızla düzelirler. Geçici dispne, göğüs ağrısı, flushing gibi yan etkiler görülebilir.
- 1.doz: 6mg IV/IO
- 2.doz: 12-18 mg IV/IO
olacak şekilde 2. defa uygulanır.
Uygulama sonrasında geçici dispne, göğüs ağrısı, vazodilatasyona bağlı yüzde flushing gibi yan etkiler görülebilir.
Gebe Hastalarda
Gebelik sırasında antiaritmik ilaçlarla ilgili yapılan büyük kontrollü çalışmalar yetersizdir. Noninvazif manevralar başarısız olursa, gerekli görüldüğünde adenozin ikinci ve üçüncü trimesterde ilk seçenek ilaç olmalıdır. İlk trimesterde SVT’nin yönetimi ile ilgili veri azdır.
Çocuklarda Hastalarda
Bebekler, Çocuklar ve Ergenler <50 kg: İlk doz, 0.05 ila 0.1 mg/kg (maksimum 6 mg), periferik veya santral hattan uygulanır. Eğer 1 ila 2 dakika içinde etkili olmazsa, doz 0.2 mg/kg’a kadar arttırılır (maksimum 12 mg). Eğer yine etkisiz olursa, doz bir kez daha arttırılır ve 0.3 mg/kg’a kadar çıkılır (maksimum 12 mg). İV yolu mümkünse kalbe yakın olmalıdır ve ilaç hızlı bir şekilde damar içine verilir. Her ilaç uygulaması sonrasında bolus sıvı verilir.
Çocuklar ve Ergenler ≥50 kg: Yetişkinlere benzer şekilde, ilk doz 6 mg olarak verilir. Eğer 1 ila 2 dakika içinde etkili olmazsa, ikinci doz olarak 12 mg verilebilir. İhtiyaç halinde üçüncü doz 12 mg bolusu tekrarlanabilir. İV yolu mümkünse kalbe yakın olmalıdır ve ilaç hızlı bir şekilde damar içine verilmelidir. Her ilaç uygulaması sonrasında bolus sıvı verilir.
Yenidoğan Hastalarda (İlk 28gün)
Başlangıç dozu 0.05 mg/kg/doz hızlı iv pusedir. 1-2 dk içinde sinüs ritmi görülmezse dozda 0.05 – 0.1 mg/kg artışlar yaparak tdönene kadar doz tekrarlanır, maksimum dozu 0.3 mg/kg’dır. Her ilaç uygulaması sonrası iv bolus sıvı verilir.
0.1 mg/kg, iv/io (başlangıç dozu)(Sınıf 1, LOE C) (max 6mg). Tekrar gerekirse, 2 kat doz, benzer aralıklarla yapılır (0.2 mg/kg). Toplam doz: 0.25 mg/kg.
Adenozin uygulanmasından optimum faydayı elde etmek için
- Adenozin uygulaması öncesinde hastada bulunan ritmin adenozin endikasyonu olduğuna emin olunmalıdır. Adenozin uygulaması sırasında mutlaka hastalar monitörize edilmelidir.
- Adenozin yarılanma ömrü çok kısa olan (yarılanma ömrü 10 saniyenin altındadır) bir ilaçtır. Bu nedenledir ki Adenozin IV bolus olarak uygulanması gereken bir ajandır.
- Geniş bir damar yolu (örn. antekübital) açılmalı ve uygulamanın yapılacağı bu IV yola 3 yollu musluk yerleştirilmelidir.
- Kardiyak monitörizasyon yapılmalıdır.
- Defibrilatör hazır bulundurulmalıdır.
- Uygulama yapılacak ekstremite kalp seviyesinden yukarıya kaldırılmalıdır.
- Adenozin uygulaması sonucunda disritmi sonlandırılamaz ise kalsiyum kanal blokeri diltiazem (IIa B) veya verapamil (IIa B) yada beta bloker esmolol (IIa C) veya metoprolol (IIa C) kullanılabilir.
Diltiazem Uygulama için linki tıklaynız
Metoprolol Uygulama için linki tıklayınız
Kategori C.
Kullanılabilir.
Genellikle Vazodilatasyona bağlı olur ve geçici etkilerdir. Çoğu hasta adenozin yapılırken iç sıkıntısı (içim geçti, boşluğa düşme gibi ifade eder) hisseder. Uygulamayla birlikte ve 1/3 hastada görülür, tedavisiz kısa sürede düzelir. Ama yüksek oranda görüldüğü için uygulamadan önce, klinisyen hastaya bu olası etkiler hakkında bilgi vermelidir.
- Cilt kızarması
- Baş dönmesi
- Mide bulantısı
- Terleme
- Sinirlilik
- Uyuşukluk
ancak bu etkiler çok geçicidir ve adenozinin kısa yarılanma ömrüne ikincil olarak kısa ömürlüdür.
Daha ciddi semptomlar kardiyak ile ilişkilidir ve
- Erken atriyal kasılma
- Erken ventriküler kasılma
- AV blok gelişimi
- Kardiyak iskemi
- Hipotansiyon
- Uzamış asistoli
*Ayrıca bazı hastalarda kısa süreli ve hemen hepsi spontan düzelen nabızlı VT atakları görülebilir. Bunlar, klinik olarak önemsiz ve tedavi gerektirmeyen kısa süreli ataklardır.
Adenozinin yarılanma ömrünün hızla kısalması nedeniyle, adenozinin toksik etkileri minimumda tutulur, ancak uzun süreli asistoli, kalp bloğu gelişimi ve adenozin ile kardiyak iskemiyi içeren ciddi etkiler rapor edilmiştir. Tersine çeviren bir ajan yoktur; ancak hasta kalıcı bir yaralanma yaşamadığı sürece bu etkiler geçicidir ve hastalar uygun destekleyici önlemler almalıdır.
Antidot: Yok.
Belirli bir teofilin, kafein veya karbamazepin ve dipiridamol kan seviyesi olanlarda daha büyük dozlara ihtiyaç duyulabilir. İlk doz dipiridamol veya karbamazepin alanlarda, transplant kalbi olanlarda veya santral venöz yol ile verildiğinde, 3 mg’a düşürülmelidir.
- Adenosine-L.M. 5mg/dL, 2 mL’lik ampul
- Adozin 10 mg/2 mL ampul
- Adozin 3 mg/mL, 2ml’lik ampul
- https://www.acilcalisanlari.com/supraventrikuler-tasikardi-svt-kilavuzu-esc-2019.html
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519049
- https://pro.uptodatefree.ir/Show/13258
