Çoğu kişi, temizlik işlemlerinde daha etkili sonuçlar elde etmek amacıyla çamaşır suyu ile tuz ruhunu karıştırma hatasına düşebilir. Ancak bu karışım sonucunda ortaya çıkan toksik klor gazı solunum yollarını etkileyerek ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Çamaşır suyu, aslında sodyum hipoklorit çözeltisidir ve tuz ruhu olarak adlandırdığımız madde hidroklorik asit içerir, ki bu da en güçlü asitlerden biridir.
Çamaşır suyunda bulunan sodyum hipoklorit, sulu ortamda hipokloröz asit olarak bulunur.
NaOCl+H20 ⇔ HOCl+Na+ + OH–
Bu bileşik güçlü bir dezenfektandır ve beyazlatıcı özelliklere sahiptir. Ancak çamaşır suyunun içerdiği hipokloröz asidin başka bir asitle karıştırılması durumunda, zehirli klor gazı açığa çıkar. Örneğin, halk arasında tuz ruhu olarak bilinen HCl ile çamaşır suyunun karıştırılması şu reaksiyonu oluşturur:
Bu reaksiyon sonucunda ortaya çıkan klor gazı, başta nefes darlığı gibi solunum sorunlarına yol açabilir ve uzun süre maruz kalındığında ölümcül olabilir. Bu nedenle, çamaşır suyu gibi güçlü kimyasalların kullanımıyla ilgili güvenlik önlemlerinin dikkatlice takip edilmesi önemlidir.
Klor (Cl): Klor gazı zehirlenmeleri acil servislerde inhalasyona bağlı zehirlenmeler içerisinde karbonmonoksit zehirlenmelerinden sonra ikinci sıklıkta görülmektedir. Klor sarı-yeşil renkli, havadan ağır, karakteristik kokulu bir gazdır. Sanayide alkali ve çamaşır suyu yapımında, dezenfektan, kağıt ve tekstil endüstrisinde beyazlatıcı madde olarak kullanılır. Temizlik için, havuzlarda ve sularda sterilizasyon için kullanılır. Maruziyet sıklıkla ev ortamında temizlik maddelerini karıştırma sonucu; en sık çamaşır suyu (sodyum hipoklorit) ile tuz ruhu (hidroklorik asit) karşımı sonucu ayrıca havuz ya da kaplıca bakımı sırasında olmaktadır. PVC (polivinil klor) yanması sonucu, itfaiyecilerde klor gazı maruziyeti bildirilmiş.
Cl2 gazı, mukozal yüzdeki suyla reaksiyona girdiğinde, hidroklorik asit, hipoklorit asit ve serbest oksijen radikalleri oluşur. Toksisite hem aside bağlı koagulasyon nekrozu hem de serbest oksijen radikallerine bağlıdır. Klor gazının çözünürlüğü orta derecededir. İrritan etkiler tüm havayolu boyunca ortaya çıkar. Ancak bronşiyol ve alveoller sıkça etkilenir.
Hafif maruziyette
- ÜSY’de irritasyon
- Konjunktivit
- Boğaz kuruluğu
- Öksürük
- Hafif nefes darlığı
Yoğun maruziyettte
- Bronkospazm
- Hava yolu epitelinde soyulma
- Ülseratif trakeobronşit
- Alveoler hasar
- ARDS
gelişir. Tek seferde yoğun maruziyet ile RADS bildirilmiş. Koku eşik değeri, solunumsal irritasyon eşik değerinin üzerinde olduğundan koku duyulmaması maruziyet olmadığını göstermez.
Hızla ortamdan uzaklaşmak gerekir. Tedavinin temeli kısa etkili bronkodilatörler ve nemlendirilmiş oksijen tedavisidir. Eğer hasta çok öksürüyor ise antitusifler verilebilir. Havayolu obstruksiyonu düzelmiyor ise steroid verilebilir. Nebulize sodyum bikarbonat deneysel olarak kullanılmış ve kısmen yararlı olduğundan bahsedilmektedir. Teorik olarak, suyun klor gazı ile birleşiminden oluşan asidin etkisini nötralize etmektedir.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513261/
- https://klinikgelisim.org.tr/kg_234/13.pdf
- https://hisam.hacettepe.edu.tr/ismeslekhastaliklari/toksikinhalasyonlar270215.pdf
- https://www.ttb.org.tr/goc/atiktoksik.pdf
