Bu İçerik Sadece Aboneler İçindir
Anjioödem mukozaların ani başlangıçlı geçici lokalize ödemi olarak tanımlanır. Anjioödem, ürtikere eşlik edebilir veya anafilaksinin bir bileşeni olarak ortaya çıkabilir. Bu geçici ödem (şişme tablosu) subkutan ve submukozal dokulardaki postkapiller venüllerin geçirgenliğini arttıran çeşitli vazoaktif mediyatörlerin aracılığıyla oluşan interstisyal ödem sonucunda meydana gelir. Deriye lokalize olduğunda asimetrik, gode bırakmayan, yer çekimiyle yer değiştirmeyen ve bazen ağrılı olabilen şişme ile karakterizedir. Anjioödem, vücudun herhangi bir yerinde görülse de en çok yüzde göz çevresi, dudaklar, uvula, lariks, hava yolları, genital organlar, ekstremiteler ve gastrointestinal mukozada görülür.
Bununla birlikte laringeal ödem ve barsak tutulumu gibi mukozal ataklar şiddetli karın ağrısına ve hayati tehlike oluşturan solunum sıkıntısına hatta mortaliteye yol açabilir.
- ACE İnhibitörleri
- Gıda
- İlaçlar (NSAID, aspirin, opiyatlar, antibiyotikler ve kas gevşeticiler)
- Çevresel tetikleyiciler
- Enfeksiyonlar
- Genetik Faktörler (C1 inhibitörü eksikliğinden kaynaklanan kalıtsal (herediter) anjiyoödem (HAE) ve edinilmiş anjiyoödemdir (EAÖ).
Anjiyoödemin çeşitli etiyolojileri vardır, en önemlisi anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörü (ACE) kullanımıdır. ACE inhibbörü kullanan hastalarda insidansı artmaktadır.
Anjioödem etyolojisinde birçok faktör rol oynamasına rağmen anjioödemin değişik formları klinik başlangıçları birbirine benzerlik gösterir. Fizik muayenede en sık olarak sınırları belirsiz, asimetrik, çukurlaşmayan (gode bırakmayan), renksiz ödem mevcuttur. Anjiyoödemi düşündüren en önemli özellikler arasında hızlı başlangıç, ödemin asimetrik dağılımı ve diğer olası tanılara işaret eden semptomların olmaması yer alır. En sık
- Dudaklar
- Dil
- Yüz
- Göz Kapakları
‘ında görülür. Bunun yanında larinks, cinsel organlar ve distal ekstremiteleri de tutabilir. Bu mukuzal ödeme ürtiker de mevcut olabilir. Anjioödem bazen çok hızlı ilerleyebilir ve ağız, dil, larenkste olan şişlik solunum yolu obstrüksiyonuna neden olarak hayatı tehdit edici boyuta ulaşabilir.Gastrointestinal sistem etkilenirse şiddetli bulantı, kusma ve karın ağrısı eşlik edebilir. Daha fazlasına buradan erişebilirsiniz.
Tedavinin temel iki ayağını nedenin ortadan kaldırılması ve semptomların giderilmesi oluşturur. Hastalara tetikleyici faktörler ve bu faktörlerden uzak durması hakkında bilgi verilmelidir. Genelde anjiyoödemin nedeni muhtemelen bilinmediği için, ilk tıbbi tedavide hastaya oksijen verilir. İV geniş damar yolu açılır ve parenteral H-bloker, parenteral steroid uygulanır. Ancak ancak ACE nhibitör ilişkili anjioödem dâhil olmak üzere non-allerjik anjioödem tedavisinde bu müdahalenin etkili olmadığı bildirilmektedir. Plazma türevli veya rekombinant C1 inhibtörleri akut atakları tedavi edebilir, ancak bazı hastalar yanıtsızdır. Ayrıca akut anjoödemde atağında klinik tablo tamamen düzelene kadar hava yolu güvenliği sağlanmalıdır. Akut atakta morbiditeyi ve olabilecek mortaliteyi azaltmak için hastaya hızlı müdahele edilmelidir.
Hafif Orta Semptomları Olan Hasta
Hafif semptomları olan olgularda antihistaminikler ve antijen maruziyetinden 4-6 saat sonra oluşabilecek geç faz reaksiyonları önlemek amacıyla sistemik kortikosteroidler verilir. Klasik erişkin dozlarında kullanılan oral veya intravenöz 45.5 mg feniramin hidrojen maleat (Avil®) ve 40 mg metilprednizolon (Prednol®), 200 mg hidrokortizon, veya 40-60 mg prednizon tedavisi uygundur.
Antihistaminik Tedavi: Acil serviste en sık feniramin hidrojen maleat (Avil®) uygulanır. Her bir ampul 2 ml’de 45.5 mg feniramin maleat içerir. İV veya İM yapılabilir. Anjioödemde genel yaklaşım izotonik içinde hastayı gözlemleyerek stroid kombinasyonu ile infüzyon şeklinde verilmesidir. Baş dönmesi ve tansiyon düşüklüğü (hipotansiyon) özellikle 60 yaş üstü hastalarda oluşturabileceği bilinmelidir. Ürtiker tedasinde olduğu gibi acil servisten taburcu olan hastalara antihistaminik oral tablet reçete edilerek taburcu edilir.
Steroid Tedavi: Anafilaksi belirtileri olmayan orta ila şiddetli semptomları olan hastalarda optimal dozlama stratejisi tanımlanmamıştır. Tavsiyeler yalnızca genel yönergeleri içerir ve uzman görüşüne dayanmaktadır. Genel olarak glukokortikoid dozlamasında hasta bazlı verilir ve minimum etkili doz/süreye göre verilir. Genel yaklaşım 40 mg metilprednizolon (Prednol®), 200 mg hidrokortizon, veya 40-60 mg prednizon tedavisi şeklindedir.
Örneğin: Başlangıçta günde 20 ile 60 mg arsında bir doz belirlenir. Ardından 5 ila 7 gün boyunca doz azaltılarak verilir. Toplam tedavi süresi 10 günü geçmemelidir.
Genel dozaj aralığı:
Oral: 10 ila 60 mg/gün tek bir günlük dozda veya 2 ila 4 doza bölünmüş olarak verilir.
Düşük doz: 2.5 ila 10 mg/gün
Yüksek doz: 1 ila 1.5 mg/ kg /gün (genellikle 80 ila 100 mg/gün’ü geçmemelidir).
Ağır Semptomları Olan Hasta
Hastada solunum sıkıntı yani anafilaksi bulguları var ise uyluğun anterolateraline
intramüsküler adrenalin hemen yapılmalıdır. Anaflaksi tanısı tamamen klinik bir tanıdır ve ölümler sıklıkla gecikmiş adrenalin uygulanmasına bağlanmaktadır. Anaflaksili hastalarda hızlıca havayolu, solunum ve dolaşım değerlendirildikten sonra monitörize edilmeli, anaflaksi tanı kriterlerine göre tanı konulduktan hemen sonra İM adrenalin yapılmalıdır. Anaflaksiye sekonder gelişen kardiyak arrestin yönetiminde standart TYD ve İKYD uygulanmalıdır.
Solunum sıkıntısı olan hastalar en az 6-8 saat, hipotansiyon ile gelen hastalar en az 12-24 saat yakından izlenmelidir. Epinefrin gerektiren şiddetli atakları olan hastalarda EpiPen® veya Penepin® reçetesi ile taburcu edilmelidir. Hastalar bir immünoloğa sevk edilmelidir ve alerji kliniğinde takip edilmeleri gerekecektir.
Herediter Anjioödem Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
- Plazma kökenli C1-inhibitörleri (Cetor®, Berinert®, Cinryze®)
- Rekombinant insan C1-inhibitörü (Ruconest®))
- Selektif bradikinin B2 reseptör antagonisti (Firazyr®)
- Selektif plazma kallikrein inhibitörü (Kalbitor®)
Bu ilaçların temin edilemediği durumlarda taze donmuş plazma kullanılabilir.
Avil® Ampul: Acil serviste en sık feniramin hidrojen maleat (Avil®) uygulanır. Her bir ampul 2 ml’de 45.5 mg feniramin maleat içerir. İV veya İM yapılabilir. Anjioödemde genel yaklaşım izotonik içinde hastayı gözlemleyerek stroid kombinasyonu ile infüzyon şeklinde verilmesidir. Baş dönmesi ve tansiyon düşüklüğü (hipotansiyon) özellikle 60 yaş üstü hastalarda oluşturabileceği bilinmelidir.
Prednol L® 40 mg Ampul: Optimal dozlama stratejisi tanımlanmamıştır. Tavsiyeler yalnızca genel yönergeleri içerir ve uzman görüşüne dayanmaktadır. Genel yaklaşım 20-60 mg metilprednizolon (Prednol®) verilir. 1 ila 1.5 mg/ kg /gün (genellikle 80 ila 100 mg/gün’ü geçmemelidir).
I- Xyzal ® 5 mg Tablet DIB s:1×1
- Her bir tablet 5mg levosetrizin içermektedir.
- Günde bir defa verilir.
- 6 – 12 yaş arası çocuklarda önerilen günlük doz 5 mg’dır (1 film kaplı tablet).
- 12 yaş ve üzeri ergenler ile yetişkinlerde önerilen günlük doz 5 mg’dır (1 film kaplı tablet).
- Kronik ürtiker tedavisinde, günde 5 mg (1 film kaplı tablet) ile yanıt alınamayan hastalarda Xyzal dozu günde 20 mg’a (4 film kaplı tablet) kadar artırılır.
II-Prednol L® 16 mg Tablet DIB s:4×1
- Metilprednisolon içerir.
- 20 tablet içeren blister ambalajlarda kullanıma sunulmaktadır.
- 10 ila 60 mg/gün tek bir günlük dozda veya 2 ila 4 doza bölünmüş olarak verilir.
Aşağıdaki dozlama azaltılmış dozlama rejimi yansıtmaktadır. (örn. 16 mg x 4 mg tablet içeren doz paketi):
1. Gün: Toplamda 54 mg’ı planlanır.
- Kahvaltıdan sonra 16 mg (1 tablet), öğle yemeğinden sonra 16 mg (1 tablet), akşam yemeğinden sonra 16 mg (1 tablet) ve yatmadan önce 16 mg (1 tablet) olarak oral alınır.
2. Gün:Toplamda 48 mg’ı planlanır.
- Kahvaltıdan sonra 16 mg (1 tablet), öğle yemeğinden sonra 16 mg (1 tablet) ve yatmadan önce 16 mg (1 tablet) olarak oral alınır.
3. Gün:Toplamda 32 mg’ı planlanır.
- Kahvaltıdan sonra 16 mg (1 tablet) ve yatmadan önce 16 mg (1 tablet) olarak oral alınır.
4. Gün:Toplamda 16 mg’ı planlanır.
- Kahvaltıdan sonra 16 mg (1 tablet) oral alınır.
- http://tipdergisi.bozok.edu.tr/dosyalar/mart2019/166-171.pdf
- https://www.aid.org.tr/hastaliklar/alerji-ve-bagisiklik-sistemi-hastaliklari/urtiker/
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1007991
- https://jag.journalagent.com/turkderm/pdfs/TURKDERM_47_1_7_18.pdf
- https://www.aid.org.tr/wp-content/uploads/2022/03/hao-ulusal-rehber-202215.03.2022-VS.pdf
| T78 | Ters etkiler, başka yerde sınıflanmamış |
| T78.0 | Anaflaktik şok, ters gıda reaksiyonlarına bağlı |
| T78.1 | Ters gıda reaksiyonları diğer, başka yerde sınıflanmamış |
| T78.2 | Anaflaktik şok, tanımlanmamış |
| T78.3 | Anjionörotik ödem |
| T78.4 | Allerji, tanımlanmamış |
| T78.8 | Yan etkiler diğer, başka yerde sınıflanmamış |
| T78.9 | Yan etki, tanımlanmamış |
