Corona (Korona) Virüs Acil Anestezi Yönetimi

Tüm Acil Cerrahiler için Hasta Hazırlığı

1. Hastalar servisten gelirken hastaya tıbbi maske takılmalıdır.
2. Acil cerrahi gereken hastalar primer triyajdan geçmiş olmalıdır.
3. İkincil triyaj operasyona alınmadan önce anestezistler tarafından yapılmalıdır ve şunları içermelidir; anamnez, ateş ölçülmesi, ayrıntılı fizik muayene, akciğer filminin ve gerekli durumlarda toraks tomografisinin incelenmesi. COVID-19 dışlanan hastalara normal cerrahi prosedür uygulanmalıdır.
4. Anestezi ve cerrahi girişim COVID-19 hastalığının seyrini olumsuz etkileyebilir. Hastada COVID-19 tanısı ya da şüphesi var ise, acil olmayan cerrahiler iptal edilmeli veya ertelenmelidir.
5. COVID-19 pozitif veya olası vakalarda acil cerrahiler için hastalar direkt ameliyathane odasına alınmalı ve mümkünse COVID-19 için ayrılmış ameliyathanelerde ameliyat edilmelidir. COVID 19 için ayrılmış bir ameliyathane yoksa veya hastanın COVİD 19 olduğu öğrenilirse hasta çıktıktan sonra rutin temizlik yapılmalı ve varsa temaslı takibi yapılmalıdır.

COVID-19 Şüphesi ya da Tanısı Olan Hastalarda Anestezi Yönetimi

Preoperatif Hazırlık

1. Her hastada ayrı solunum devresi kullanılmalı ve bu solunum devrelerinin inspiratuvar ve ekspiratuvar bağlantılarına filtre yerleştirilmelidir.
2. COVID-19’lu hastalar için ayrılmış ameliyathane ve preoperatif alan negatif basınç sistemleri ile havalandırılmalıdır ve negatif basınç seviyesi kontrol edilmelidir. Negatif basınç sistemlerinin bulunmadığı hastanelerde pozitif basınç sistemleri ve klimalar kapatılmalıdır.
   
3. COVID-19’lu bir hastanın operasyona alınması durumunda enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniğinden konuyla ilgili belirlenmiş olan uzman, anestezi ekibi ile görüşmelidir.
4. Ameliyathanenin kapısı operasyon süresince kapalı tutulmalı ve içeri giriş çıkışlar minimumda tutulmalıdır. Operasyon odasına sadece direkt bakım sağlayacak kişilerin girmesine izin verilmelidir, gereksiz hareketlilik engellenmelidir. Teknik personel tarafından laminar akımın uygunluğu ve yüksek etkili filtrelerin fonksiyonları periyodik olarak kontrol edilmelidir.
5. COVID-19’lu hastalar için ayrılmış ameliyathanenin anestezi makinesi sadece o odaya ait olmalıdır. Anestezi makinesi, perfüzörler, defibrilatör gibi ameliyathane odasında kullanılan aygıtların üzerinin geniş şeffaf naylon örtülerle kaplanması önerilir, naylon örtü kullanılsa bile her operasyondan sonra naylon örtü atılmalı ve gerekli uygun şekilde dezenfeksiyonları yapılmalıdır.
6. Operasyon odasındaki anestezistlerin giymesi gereken kişisel koruyucu ekipmanlar (KKE) şu standartlarda olmalıdır;

• Hastane formalarının üzerine koruyucu tulumlar/kıyafetler,
• N95/FFP2 maske, disposable cerrahi bone, gözlük/yüz koruyucu ekipman,
• Eldivenler, galoş

Takılar (yüzük, saat vb) çıkarılmalıdır, anahtar, cüzdan, telefon vb dışarıda bırakılmalıdır.

Anesteziye Başlangıç

• Öksürük ile bulaş riskini azaltmak amacı ile, COVID-19 şüphesi veya tanısı olan hastalarda entübasyon ile genel anestezi önerilmektedir. Hastaların bireysel durumlarına göre diğer anestezi yöntemleri de tercih edilebilir.
• Obstetrik sebep ile operasyona alınacak hastalara rejyonel anestezi önerilmektedir. Enfekte anneye cerrahi maske takılmalıdır.Oksijen desteği gerekiyor ise nazal kanül takılmalı veya maske üzerinden oksijen verilmelidir.
• Gereksiz ekipman oda dışına çıkarılır.Gerekli olabilecek anestezi ve acil ilaçları ile diğer malzemeler oda dışında hazırlanıp getirilmelidir. Kirli gereçlerin konacağı uygun büyüklükte tepsiler hazır edilmelidir. Solunum sistemi filtreleri inspirasyon ve ekstübasyon hattına, ayrıca entübasyon tüpünün hemen sonrasına takılır.
• Genel anestezi uygulanacak ise hızlı seri indüksiyon önerilmektedir, maske ile ventilasyondan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Anestezi indüksiyonu odadaki herkesin KKE giydiğine emin olduktan sonra başlamalıdır.
• Preoksijenizasyon sırasında, hastanın sekresyonlarından kaçınmak amacı ile hastanın burnunun ve ağzının 2 kat ıslak gazlı bez ile örtülmesi veya yüzü ve yüz çevresini genişçe kaplayan naylon örtü ile örtülmesi önerilmektedir. Islak gazlı bezin hastanın havayolunu tıkamadığına emin olunmalıdır. Entübasyon sırasında öksürüğü önlemek için yeterli kas gevşemesi sağlanmalıdır.Maske ventilasyon minimize edilmeli, krikoid bası uygulanmamalıdır.
• Eğer mümkünse videolaringoskop* veya bronkoskop ile oral entübasyon önerilmektedir. Eğer entübasyon için direkt laringoskopi yapılacaksa öksürmeyi önlemeye ekstra özen gösterilmelidir. Hastanın yüzüne eğilmeden, distal kısmı klemplenmiş tüple entübasyon yapılır. Entübasyonun zor olduğu düşünülürse tüp içine kılavuz tel yerleştirilmelidir.
• Endotrakeal tüp tek seferde ideal derinliğe ulaştırılır (sıklıkla ağız kenarı 22cm), kaf şişirilir (kaçağa izin verilmez), sonra tüp klempi kaldırılır. Mümkünse kapnograf ve toraks hareketleri ile endotrekeal tüpün yeri doğrulanır. Kapnograf yoksa oskültasyon ile tüp yeri doğrulanabilir.
• Ameliyat süresince solunum devresinin bütünlüğü kontrol edilir. Eğer hattın ayrılması mutlaka gerekli ise önce tüp klempe edilir ve HME filtresine en uzak yerden yapılır.
• Viral aerosol üretiminin azaltılması amacı ile eğer mümkün ise kapalı havayolu aspiratör sistemlerinin kullanılması önerilmektedir. Mümkün değil ise, aspirasyon uygulamaları minimumda tutulmalıdır.

Anesteziden Uyanma

• Eğer hasta ekstübasyon kriterlerini sağlıyorsa, ameliyathanede ekstübe edilmelidir. Mümkünse kapalı sistem aspirasyon yapılmalıdır. Çıkarılan tüp ve diğer bütün hastaya temas etmiş geri dönüşümsüz malzemeler (maske, tüp, aspirasyon sistemi, atık uygun atık kutusuna atılmalıdır.
• Ekstübasyon sırasında sekresyonlara maruziyeti azaltmak amacı ile ekstübasyon öncesi iki kat ıslak gazlı bez hastanın burnuna ve ağzına örtülebilir /veya maske şeffaf bir naylon örtünün altına alınır. Şeffaf örtünün altında sadece konnektör kısmının poşeti delmesi sağlanarak maskenin örtünün altında kaldığı görülerek hastanın ekstübasyonu şeffaf örtünün altında yapılabilir.
• COVID-19’lu hastalar anestezi sonrası derlenme ünitelerine getirilmeden doğrudan izole yoğun bakım ünitesine veya servisteki izole odasına alınmalıdır.
• Bütün yeniden kullanılabilir malzemeler klinik kirli tepsisinde toplanır, COVİD-19 uyarıları asılmış olan ve odaya en yakın lavaboya taşınır. Yukarıda anlatıldığı üzere giyinmiş ve korunmuş kişi tarafından yıkanır, yıkanırken kesinlikle etrafa su sıçratılmaz. Gereç temizliği yapılan yerde tıbbi atık kutuları bulundurulur ve atıklar buraya atılır. Gereç temizliği yapan kişi usule uygun şekilde üzerindekileri çıkarır.

Hasta Transferi

• COVID-19’lu hasta cerrahi sonrasında stabilse ve yoğun bakım ihtiyacı yok ise, doğrudan negatif basınçlı odalara ya da izole servis odalarına alınabilir.
• Tek kullanımlık malzemelerin hepsi özenle atık kutusuna atılmalıdır. Anestezi makinesi, perfüzörler, defibrilatör gibi ameliyathane odasında kullanılan aygıtların naylon örtüsü özenle toplanarak atık kutusuna atılır.
• Transfer sırasında, ekip ameliyathane dışında da KKE’ları giymelidir. Transfer sırasında hasta cerrahi maske takmalıdır. Hastanın geçtiği yerler ve transfer yatağı standart temizlik işlemlerinden sonra hastane dezenfeksiyon kuralarına uygun ürünler ile dezenfekte edilmelidir.
• Eğer hasta entübe şekilde transfer edilecekse endotrakeal tüpe filtre eklenerek tek kullanımlık ambu ile transfer yapılmalıdır. Transport ventilatör ile transfer edilecekse endotrakeal tüpe filtre takılarak solunum devresine bağlanmalıdır ve transfer sonrası solunum devresi atılmalıdır.
• Ameliyatın ardından anestezi cihazları, tepsileri temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Bu konuda sağlık bakanlığının hazırladığı temizlik önerileri dikkate alınmalı ve öneriler doğrultusunda eğitilmiş ekipler tarafından yapılmalıdır.

*Videolaringoskop Kullanımı Sonrası Dezenfeksiyon İşlemi

•  Kullanım sonrası videolaringoskop kapalı kutu içerisinde muhafaza edilecek.
•  Dezenfeksiyonu gerçekleştirecek personel KKE olarak önlük, cerrahi maske, çift eldiven, gözlük/siperlik kullanmalı. KKE giyme-çıkarma prosedürüne uymalı.
• Blade kısmı çıkarılarak uygun dezenfektan içerisinde 15 dakika bekletilecek.
•  Cihazın kendisi %70 etil alkol ve veya hızlı yüzey dezenfektanı ile bir gazlı bez ile ıslatılarak 2 kere temizlenecek. Islatılan gazlı bezle silme işlemi temizden kirliye doğru yapılacak. Dezenfektanın cihazın üzerine püskürtülmesinden kaçınılmalı.
•  Dezenfektan da bekletilen blade çıkarıldıktan sonra steril su ile yıkanmalı.
•  Laringoskopun parçaları kendiliğinden kuruma için temiz bir ortamda bırakıldıktan sonra birleştirilmeli.

Corona (Korona) Virüs Yoğun Bakım Ünitesi Yatış Endikasyonları Akıl Kartı