Corona (Korona) Virüs Güncellemesi 11 Mart

Daha önceki yazımızda Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu tarafından Coronavirüs ile ilgili yayınladığı  ilk rehberi ve 25 şubat güncellemesini sizlere paylaşmıştık. Fakat virüsün hızla yayılması pandemi haline gelmesi sonucunda Sağlık Bakanlığı Bilim kurulu tarafından 11.03.2020 tarihinde yeni bir güncelleme yapılmıştır. Güncellemeleri yakından takip etmek için T. C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün internet sayfasından yararlanabilirsiniz.

11 Mart 2020 Güncelleme için tıklayınız.

Son güncellemeler kapsamında yapılan değişimler ;

•  Olası Vaka tanımı güncellenmiştir.
• Genel Bilgiler alt başlığında güncellemeler yapılmıştır.
• Olası Vaka Takip Algoritması’nda olası/kesin vakanın takip edileceği hastanelere ait
  düzenlemeler yapılmıştır.
• 1. basamak ile 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşlarında Vaka Yönetim Şeması
  eklenmiştir.
•  Numune alınması bölümünde alınacak örnek türü ve sayısı güncellenmiştir.
•  Temaslı tanımı güncellenmiştir.
•  Hasta odasına giriş başlığına 7. ve 8. maddeler eklenmiştir.
•  Çamaşır suyu hazırlama oranları eklenmiştir.
•  Hasta bakım ve tedavi algoritması eklenmiştir.
•  Rehberde metinlerde genel düzenlemeler yapılmıştır

Yeni bilgiler eklendikçe güncellenmekte olup
HSGM resmi web sayfasından yayınlanmaktadır.

(www.hsgm.saglik.gov.tr)

• Tek zincirli, pozitif polariteli, zarflı RNA virüsleri
• Coronaviridae ailesi içinde
• Başlıca dört türde sınıflandırılırlar: Alfa, Beta, Gama ve Delta
• İnsan, yarasa, domuz, kedi, köpek, kemirgen ve kanatlılarda bulunabilmektedirler (evcil ve yabani hayvanlarda).

Yeni Coronavirus  (SARS-CoV-2 )

• Beta-coronavirus ailesi içinde: SARS-CoV ve MERS-CoV da aynı aile içinde

Fatalite hızı

• SARS salgınında %11
• MERS-CoV’da %35-50
• SARS-CoV-2’de %3,8 (eldeki verilere göre)

31 Aralık 2019: DSÖ:

• Çin Ülke Ofisi, Çin’in Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde
• Etiyolojisi bilinmeyen pnömoni vakalarını bildirimi
• Wuhan Güney Çin Deniz Ürünleri Şehir Pazarında (farklı hayvan türleri satan bir toptan balık ve canlı hayvan pazarı) çalışanlarda kümelenme

13 Ocak 2020: İlk importe vaka- Tayland

7 Ocak 2020: Etkenin Tanımlanması:

• Daha önce insanlarda tespit edilmemiş
• Yeni bir coronavirus olarak tanımlanmış

Enfeksiyon Kaynağı

• Henüz netlik kazanmamış
• SARS-CoV-2’nin kökeni hala araştırılmakta
• Eldeki veriler, Deniz Ürünleri Toptan Satış Pazarında yasadışı olarak satılan vahşi hayvanları işaret etmekte

• Hastalık esas olarak damlacık yoluyla bulaşmaktadır
• Virüs, hasta bireylerden öksürme, hapşırma yoluyla ortaya saçılan damlacıklarla ve hastaların kontamine ettiği yüzeylerden (eller ile göz, ağız, burun mukozasına temasla) bulaşabilir
• Asemptomatik kişilerin solunum yolu salgılarında virus tespit edilebilmekte, ancak esas bulaşma hasta bireylerden olmaktadır. 

İnkübasyon Süresi

• Ortalama 5-6 gün (2-14 gün) olduğu gözlenmiştir.

Bulaştırıcılık Süresi  

• Kesin olarak bilinmemektedir.
• Semptomatik dönemden 1-2 gün önce başlayıp semptomların kaybolmasıyla sona erdiği düşünülmektedir

• Solunum semptomları; ateş, öksürük ve dispne vb.
• Daha ciddi vakalarda; pnömoni, ağır akut solunum yolu enfeksiyonu, böbrek yetmezliği ve hatta ölüm
• Asemptomatik kişiler solunum yolunda virus taşımakla birlikte majör bulaş yolu değil

COVID-19 olası vaka tanımına uyan hastalarda

• Solunum yolu numuneleri SARS-CoV-2 açısından değerlendirilmelidir*
• Hastada diğer solunum yolu patojenleri tespit edilse dahi ko-infeksiyonların oluşabileceği dikkate alınarak COVID-19 olası vaka tanımına uyan tüm hasta numuneleri SARS-CoV-2 için de değerlendirilmelidir

*Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Viroloji Referans Laboratuvarı ve belirlenmiş illerde hizmet veren Halk Sağlığı Laboratuvarlarında

A:

Ateş ve akut solunum yolu hastalığı belirti ve bulgularından en az biri (öksürük ve solunum sıkıntısı),

VE

Klinik tablonun başka bir etiyoloji ile açıklanamaması

VE

Semptomların başlamasından önceki 14 gün içerisinde yurt dışında bulunma öyküsü

VEYA

B:

Akut solunum yolu hastalığı belirti ve bulgularından en az biri (öksürük ve solunum sıkıntısı),

VE

Semptomların başlamasından önceki 14 gün içerisinde doğrulanmış COVID-19 vakası ile yakın temas eden

VEYA

C:

• Ateş ve ağır akut solunum yolu enfeksiyonu belirti ve bulgularından en az biri (öksürük ve solunum sıkıntısı),

VE

• Hastanede yatış gerekliliği varlığı (SARI)*,

VE

• Klinik tablonun başka bir neden/hastalık ile açıklanamaması

*SARI: Son 14 gün içinde gelişen akut solunum yolu infeksiyonu olan bir hastada, ateş, öksürük ve dispne, takipne, hipoksemi, hipotansiyon, akciğer görüntülemesinde yaygın radyolojik bulgu ve bilinç değişikliği nedeniyle hastaneye yatış gerekliliği.

Olası vaka tanımına uygun hastada alınan numunelerde mevsimsel solunum yolu virüsü saptanması ya da bakteriyolojik etken saptanması, SARS-CoV-2 varlığını ekarte ettirmez

HCoV-229E, HCoV-OC43, HCoV-NL63 ve HKU1-CoV; mevsimsel solunum yolu virüsleri olup SARS-CoV-2’den farklıdır.

Olası vaka tanımına uyan olgulardan moleküler yöntemlerle
SARS-CoV-2 saptananlar

Tanımlandığı anda İl Sağlık Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Birimi bilgilendirilir. Vakanın yönetimi İl Sağlık Müdürlüğü koordinasyonunda yürütülür

• Hastane tarafından İl Sağlık Müdürlüğü’ne (İSM) olası vaka en hızlı şekilde ihbar edilir.
• Bildirim, Bulaşıcı Hastalıklar Bildirim Sistemi kapsamında U07.3 ICD 10 tanı kodu kullanılarak yapılır.
• Hastaya standart, temas ve damlacık korunma önlemleri alınılarak, hasta tek kişilik odada numune sonuçları çıkana kadar izole edilir.
• Uygun numune alınarak uygun şartlarda saklanır.*
• COVID-19 Vaka Bilgi Formu doldurulur (Form İZCİ’ye de girilir).
• Form ve numune ivedilikle İl Sağlık Müdürlüğü’ne ulaştırılır.
• Olası Vaka, 2. ve 3. basamak hastanelerde takip edilir.
• Kesinleşen vakalar . ve 3. basamak hastanelerde ya da ildeki belirlenmiş hastanelerde takip edilir.
• Kesinleşen olgulardan yoğun bakım ihtiyacı olan hastalar 2.-3. düzey yoğun bakım ünitelerinde izolasyon odalarında takip edilir.

Hastalığın yayılımını kontrol altında tutmaya yönelik olarak

• Olası ve kesin vakaların mümkün olduğu kadar öncesinde bilgilendirme ile hastanede ayrı alanlara başvurmaları sağlanmalı
• Mümkün olduğunca bu hastaların muayene, tetkik ve bakımları sırasında ortamda o sırada gerekli olmayan kişiler bulundurulmamalı
• Tetkiklerde öncelik verilmesi sağlanmalı
• Bakım verecek personel mümkünse ayrılmalı
• Olası/kesin COVID-19 vakasına ait atıklar tıbbi atık yönetmeliğine göre bertaraf edilmeli
• COVID-19 enfeksiyonu olan hasta ile ilgilenen sağlık çalışanı kendisinde, hasta kişi ile temasından sonraki 14 gün içinde, akut hastalığı düşündürecek herhangi bir bulgu veya semptom görürse mutlaka ilgili hekimlere haber vermeli ve gerekli önlemler alınmalı

• Olası vaka bilgi formunun bir nüshası ve numune ivedilikle laboratuvara ulaştırılır.
• Formun bir nüshası e-posta ile HSGM Bulaşıcı Hastalıklar Dairesi Başkanlığı’na gönderilir.
• İZCİ’ye gelen vaka bildirimi ile ilgili süreçler sürdürülür.
• Vaka kümelenmesi şüphesinde vakalar arasında epidemiyolojik bağlantı araştırılır.
• HSGM Resmi İnternet Sayfasında yer alan “Temaslı izlem formu” vakanın her bir temaslısı için ayrı ayrı doldurulur.
• Referans Laboratuvarı’ndan alınan numune sonuçları Sağlık Kurumları’na iletilir.

İSM tarafından iletilen numuneler analiz edilir. Sonuçlar İSM ve HSGM Bulaşıcı Hastalıklar Dairesi Başkanlığı’na bildirilir.

Vaka Yönetimi Akış Şeması (Aile Sağlığı Merkezi)

Vaka Yönetimi Akış Şeması

• Pilot tarafından vaka kuleye bildirilir.
• Kule tarafından olay havalimanı sağlık denetleme merkezine/havalimanı operasyon merkezine bildirilir.
• Tüm yolculara yolcu iletişim bilgi kartı doldurulur.
• İki ön, iki arka ve iki yan koltuk yolcu bilgisi alınır.
• Sağlık Denetleme Merkezi vakayı uçakta değerlendirir.
• Sağlık Denetleme Merkezi İl Sağlık Müdürlüğü ve 112 Komuta Merkezine bilgi verir.
• Ulusal/Uluslararası Sivil Havacılık otoritelerinin ve kuruluşlarının önerdiği bulaşıcı hastalıklara yönelik prosedürler uygular.
• Sağlık Denetleme Merkezi vakayı değerlendirdikten sonra, olası vaka formu ile vakayı 112’ ye teslim eder.
• Vaka, 112 vasıtasıyla multidisipliner şartlara sahip hastanelere transfer edilir.
• Hasta burada Olası Vaka Takip Algoritmasına uygun yönetilir.

Dış hatlar gelen yolcu terminalinde mümkün olan en erken noktalarda termal kamera sistemi yerleştirilir

Termal kamera başında eğitimli, tıbbi maskesi, steril olmayan eldiveni ve gözlüğü olan en az iki personel bulunmalıdır

Termal kamerada ateş tespit edilen kişilerin;

veya

Havalimanı içinde uçak bekleme, dinlenme vb. alanlarında, ateş ve/veya solunum yolu semptomları gösteren kişilerin;

tıbbi maske takması sağlanır

1) Kişi Olası Vaka Tanımına Uyuyorsa

Kişi sağlık denetleme merkezine götürülür

Kişi Sağlık Denetleme Merkezi personeli tarafından değerlendirilir

Olası vaka tanımına uyan kişilerin, İl Sağlık Müdürlüğü ve 112 komuta merkezine bilgi verilip “Olası Vaka Bilgi Formu” ile 112 Acil Sağlık Hizmetleri aracılığıyla hastaneye nakli sağlanır

112 vasıtasıyla olanakları uygun multidisipliner şartlara sahip hastanelere transfer edilir

Kişinin geldiği havayolu ile temasa geçilerek kişinin iki ön, iki arka ve iki yan koltuk yolcu bilgisi alınır ve temaslı takibi için İl Sağlık Müdürlüğüne iletilir

Vaka Takip Algoritmasına uygun yönetilir

Numune sonucu İl Sağlık Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Birimi tarafından Sağlık Denetleme merkezine bildirilir

Olası vaka bilgileri günlük olarak İl Sağlık Müdürlüğü’ne bildirilir

2) Kişi Olası Vaka Tanımına Uymuyorsa;

Transit yolcu ise bilgilendirme yapılarak uçuşuna izin verilir.

Transit yolcu dışındaki kişilerin kaydı tutularak genel bilgilendirme yapılır, ülkeye girişine izin ver

Güncel COVID19_V Vaka Bildirim Formunu HSGM web sitesinden ulaşılabilirsiniz. Veya 11Mart2020tahihli  formu  indir linkinden indirebilirsiniz.

Olası Vaka’nın solunum yolu numunesi Vaka Bilgi Formu ile birlikte  İl Sağlık Müdürlüğü aracılığıyla gönderilmelidir.

Form TAM ve EKSİKSİZ olarak doldurulmalıdır

• Alt solunum yollarından trakeal aspirat veya bronkoskopik örnekler tercih edilmeli
• Alt solunum yollarından alınamadığı durumlarda veya alt solunum yolu semptomları olmayan vakalardan nazofaringeal yıkama örneği ya da nazofaringeal ve orofaringeal sürüntü birlikte gönderilmelidir.
• 

İdeal olarak;

• Önce orofaringeal sürüntü alınmalı
• Sonrasında aynı swab kullanılarak burundan da örnek alınmalı
• Aynı taşıma besiyerinde gönderilmeli (Aynı hastadan alınan orofaringeal ve nazal sürüntü örneği ayrı besiyerlerinde gönderilmemeli)

İkinci Numune Alınması

Olası vaka tanımına uyan

ve

Enfeksiyon bulguları ağırlaşarak devam eden kişilerden; Alınan ilk numunenin üst solunum yolu numunesi olması

ve

Test sonucunun negatif olması
COVID-19 enfeksiyonu şüphesini dışlamayacağı için
İkinci bir numune gönderilebilir

Numune

• Solunum yolu sürüntüsü olarak Viral Transport Besiyeri (VTM) ile
• Trakeal aspirat, bronkoskopik örnek, balgam alınacak ise VTM veya steril, vida kapaklı ve sızdırmaz kaplara 2-3 ml
• Tüm örnekler alındıktan hemen sonra buzdolabında (2-8°C) muhafaza edilmeli ve ivedilikle laboratuvara ulaştırılmalı

Numune Alımı ve Gönderilmesi Sırasında Güvenlik Prosedürleri

• Alınan tüm numunelerin potansiyel olarak enfeksiyöz olduğu düşünülmeli,
• Numune alma işlemi damlacık / aerosolizasyona neden olan işlem olarak kabul edilmeli
• Numune alan kişiler,
• Tek kullanımlık önlük, N95/FFP2 veya N99/FFP3 maske, gözlük veya yüz koruyucu, eldiven kullanmalıdır.
• Eldiven öncesi ve sonrası el hijyeni sağlanmalıdır.

Temaslılara Yönelik Yapılması Gerekenler

• Temas etmiş kişiler ve temasın özellikleri (yakın temas kriteri olup olmadığı) belirlenerek iletişim bilgileri kayıt altına alınır.
• Olası vakanın test sonucu çıkana kadar yakın temaslılara yönelik herhangi bir önlem alınmaz.
• Olası vakanın test sonucu negatif gelirse temaslılarla ilgili herhangi bir işlem yapılmaz
• Olası vakanın test sonucu pozitif gelirse;

Yakın temaslılar; evde 14 gün boyunca ateş ve/veya solunum semptomları açısından takip edilir.

Evde temaslı takibi konusunda sözlü ve yazılı olarak bilgilendirilir. Onamı alınır.

Gerekli görülen durumlarda sağlık müdürlüğü tarafından aktif takip (telefon veya ziyaret ile) yapılabilir.

Temaslılar; 14 gün boyunca kendilerini ateş ve solunum semptomları açısından takip etmek üzere bilgilendirilir.

Temaslı veya yakın temaslılarda 14 günlük takip süresi içerisinde ateş ve/veya solunum semptomları (öksürük, nefes darlığı) gelişirse maske takarak sağlık kuruluşuna başvurması sağlanır. Olası vaka algoritmasına göre yönetilir

Yakın Temaslı

• Kesin veya olası bir vakaya damlacık enfeksiyonuna yönelik korunma önlemleri alınmadan doğrudan bakım sağlayan,

COVID-19 ile enfekte sağlık çalışanları ile birlikte çalışan, veya

Hasta ziyaretinde bulunma gibi sağlık merkezi ilişkili maruziyeti olan kişiler

• COVID-19 hastasıyla okul öncesinde ve okul çocuklarında aynı sınıfı paylaşan öğrenciler ve öğretmenler
• COVID-19 hastasıyla ile direkt temas eden (örn. el sıkışan) kişiler

Temaslı

• COVID-19 hastasıyla aynı kapalı ortamda (hastane veya banka bekleme salonları, otobüs, servis vb ulaşım araçları) 1 metreden uzak mesafede bulunmuş kişiler.
• COVID-19 hastasıyla aynı kapalı ortamda (hastane veya banka bekleme salonları, otobüs, servis vb ulaşım araçları) 15 dakikadan kısa süre bulunmuş kişiler.
• COVID-19 hastasıyla 1 metreden daha yakın mesafede 15 dakikadan kısa süreyle yüz yüze kalan kişiler.

Uçak Temaslısı

• COVID-19 kesin veya olası tanısı konan vakalar ile aynı uçakta seyahat etmiş olan yolculardan

İki ön, iki arka, iki yan koltuktaki yolcular
Temastan iki hafta sonrasına kadar takip edilmeli

Kesin veya olası vaka tanımına uyan hasta ile uçak içerisinde ilgilenen kabin personelinin semptom takibi yapılır;

• Vakanın numune sonucu negatif çıkarsa uçuşa izin verilir
• Vakanın numune sonucu pozitif çıkarsa
• Direkt olarak semptom gelişmesine bakılmaksızın temastan itibaren hesaplanarak 14 gün süreyle uçuşuna izin verilmez
• Numune sonucu çıkmadan semptom çıkması durumunda ise temastan itibaren hesaplanarak 14 gün süre ile uçuşuna izin verilmez

Temaslı Algoritması, İl Sağlık Müdürlüğü

• Temaslı incelemesi amacıyla HSGM resmi internet sayfasında yer alan “Temaslı izlem formu” vakanın her bir temaslısı için ayrı ayrı doldurulur.
• Belirlenen temaslıların başka bir nedenle hastaneye yatışı gerekmiyorsa 14 gün boyunca mümkün olduğu kadar evde kalması ve toplu alanlardan uzak durması istenir. Toplu alanlara gitmesinin zorunlu olduğu hallerde ise tıbbi maske takması istenir.
• Semptom gelişmesi durumunda Olası Vaka Algoritmasına uygun olarak hareket edilir.

Kesin/Olası COVID-19 Vakaları ile 1 Metreden Daha Yakın Temas Edecek Personel için Gerekli Kişisel Koruyucu Malzeme

• Eldiven,
• Önlük (steril olmayan, tercihen sıvı geçirimsiz ve uzun kollu),
• Yüz koruyucu
• Gözlük
• Sıvı sabun,
• Alkol bazlı el antiseptiği,
• Tıbbi maske (cerrahi maske),
• N95/FFP2 veya N99/FFP3 maske (Sadece damlacık/aerosolizasyona neden olan işlem sırasında)*,

yataklı sağlık kurumları tarafından yeterli miktarda hazır bulundurulmalı

• Tulum, bone, ayak koruyucu hasta bazında karar alınarak, özellikle hastanın vücut sıvı ve sekresyonları ile yoğun bir şekilde temasın olabileceği durumlarda kullanılabilir.

*Damlacık/aerosolizasyona neden olan işlem;
aspirasyon, bronkoskopi ve bronkoskopik işlemler, entubasyon, solunum yolu numunesi alınması

Tekrar kullanılabilir özellikteki gözlükler,

• Üreticinin önerisine göre temizlenir.
• Özel bir öneri yok ise %70 etil alkol ile dezenfekte edilerek uygun ortamda kendi kendine kurumak üzere bırakılmalıdır.
• Gözlüğün tekrar kullanılması durumunda, sağlık kurumunca gözlüğün nerede çıkartılıp depolanacağı ve dezenfekte edileceği talimatlandırılır.

• COVID-19 hastalığı olası veya kesin vakalarının hastaneye yatışlarında standart, temas ve damlacık önlemlerinin alınması gerekmekte
• Hastalar tek kişilik, özel banyosu ve tuvaleti olan, kapatılabilir kapı içeren bir odada olmalı
• Tek kişilik odalar bulunmadığı durumlarda kesin COVID-19 vakaları aynı odada kohort edilebilir, ancak olası COVID-19 vakalarının ayrı yatırılması tercih edilmeli
• Zorunlu hallerde ise olası COVID-19 vakaları aynı odada hasta yatakları en az 1 m aralıklı olacak şekilde yerleştirilmeli
• Kohorta dahil edilen (aynı odayı paylaşan) olası hastalar tıbbi maske kullanmalı

Kullanılacak tıbbi malzemeler

• Hastaya özel olmalı
• Oda dışına çıkarılmamalı
• Hastalar arasında ortak malzeme kullanımına izin verilmemeli
• Eğer kullanılacak ekipman (örn. steteskop, ateş ölçer) birden fazla hastada kullanılıyor ise her hasta kullanımında temizlenmeli ve dezenfekte edilmeli (örn. etil alkol %70).
• Tıbbi olarak gerekmedikçe hastaların odadan veya alandan başka bir alana taşınmasından kaçınılmalı
• Olası COVID-19 hastaları için belirlenmiş portatif X-ray cihazı ve/veya diğer önemli tanı cihazları kullanılmalı
• Ancak portatif tanı cihazları yoksa hasta tıbbi maske takılı halde, temas ve damlacık izolasyon önlemleri alınarak, diğer hastalar ve ziyaretçiler ile teması en aza indirecek şekilde, mümkünse son vaka olarak alınmalı
• Hastanın taşınması sırasında görev alan sağlık personeli tıbbi maske, önlük, eldiven kullanmalı, el hijyenine özen gösterilmeli. Hastanın genel durumuna göre aerosolizasyon oluşturabilecek bir durumu varsa N95/FFP2 maske ve gözlük yanında bulundurmalı
• Hasta çevresi, hastanelerin enfeksiyon kontrol komitelerinin direktifleri doğrultusunda belirlenen kurallara göre temizlenmeli ve dezenfekte edilmeli
• Kullanılmış kişisel koruyucu ekipmanların atılması amacıyla hasta odası girişinde ve hasta odasının içerisinde iki ayrı tıbbi atık bulundurulmalı

• Hasta odasına girişler sınırlandırılmalı, sadece hastanın bakımından sorumlu olan ve girişi gerekli olan personelin odaya girişine izin verilmeli
• Hasta ziyaretçileri yasaklanmalı ve refakatçi gerekli ise tek kişi ile kısıtlanmalı

Hasta odasına girişlerde kişisel koruyucu malzemeler her za manhasta odası girişinde hazır olarak bulundurulmalı.

• Eldiven,
• Önlük (steril olmayan, tercihen
  sıvı geçirimsiz ve uzun kollu),
• Tıbbi maske,
• N95/FFP2 veya N99/FFP3 maske,
• Gözlük / Yüz koruyucu
• Alkol bazlı el antiseptiği
• Alkol bazlı hızlı yüzey dezenfektan

Muayene, tedavi ve kişisel bakım yapan kişiler

• Eldiven
• İzolasyon önlüğü
• gözlük/yüz koruyucu
• Tıbbi maske

kullanmalıdır.

Hastanın sekresyonları veya vücut çıkartılarının aerosolizasyonuna neden olabilecek girişim yapılacağında N95/FFP2 veya N99/FFP3 maske ve gözlük / siperlik kullanılmasına özen gösterilmeli.

Kişisel koruyucu ekipmanlar giyilirken ve çıkartılırken kurallara uygun bir şekilde sırayla giymeye dikkat edilmelidir.

Giyinme

1. Önlük
2. Maske
3. Gözlük
4. Yüz koruyucusu
5. Eldiven

Çıkarma

1. Eldiven
2. Gözlük,
3. Yüz koruyucu
4. Önlük
5. Maske

• Özellikle maskenin hasta odasından çıktıktan sonra en son çıkartılması ve sonrasında el hijyeni uygulanması ihmal edilmemeli
• Eldivenin bütünlüğünün bozulduğu, belirgin şekilde kontamine olduğu durumda eldiven çıkartılarak, el hijyeni sağlanmalı ve yeni eldiven giyilmelidir.

Aerosolizasyona Neden Olabilecek İşlemler Sırasında

• Hasta odasında mutlak ihtiyaç duyulan sağlık personeli dışında kimse olmamasına özen gösterilmeli
• İşlem sırasında kapının kapalı olması sağlanmalı
• İşlem sonrasında bir süre, giriş-çıkış dahil kapı açık tutulmamalı
• İlgili işlemler, doğal hava akışı ile yeterince havalandırılan, tercihen negatif basınçlı odalarda yapılmalıdır.
• Hastaya temas öncesi ve sonrasında el hijyenine dikkat edilmeli (Sabun ve su veya alkol bazlı el antiseptikleri kullanılabilir)
• Eller gözle görülür derecede kirli ise el antiseptiği yerine mutlaka su ile sabun kullanılmalı
• Hasta, tıbbi açıdan önemli bir neden olmadıkça odasından çıkarılmamalı, odadan çıkması gerekli ise tıbbi maske ile transferi yapılmalı
• Hasta noninvaziv veya invaziv solunum desteği tedavisi altında ise solunum izolasyon önlemlerine uyulmalı ve cerrahi maske yerine N95 maske önerilir.
• Hastanın bulunduğu ortam ve çevre temizliği amacıyla enfeksiyon kontrol komitelerinin direktifleri doğrultusunda belirlenen kurallara göre temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

COVID-19 Tanısı Almış Hastaya Ölümü Sonrasında

• COVID-19 tanısı almış hastaya ölümü sonrasında, otopsi yapan kişiler veya gasilhane çalışanları

Temasları sırasında kalın eldiven, N95/FFP2 veya N99/FFP3 maske, gözlük / yüz koruyucu ve önlük kullanmalı

• Olası/kesin COVID-19 vakalarının ölümü halinde özel bir defin işlemi yoktur.

Standart defin işlemleri uygulanır.

• Ambulanslarda kişisel koruyucu ekipman hazır olarak bulundurulmalı
• Hastaya ilk müdahale eden sağlık kurumuna hasta teslim edilene kadar ve ambulans temizlenene kadar kişisel koruyucu ekipman kullanılmalı
• Hastanın sekresyonları veya vücut çıkartılarının aerosolizasyonuna neden olabilecek girişim yapılacağında N95/FFP2 veya N99/FFP3 maske ve gözlük / yüz koruyucu kullanılmasına özen gösterilmeli
• Olası/kesin COVID-19 vakasının nakli sonrasında ambulanslar temizlenmeli ve dezenfeksiyonu sağlanmalı
• Temizleme işlemi kişisel koruyucu donanım giyilerek yapılmalı
• Ambulans temizliği “Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetlerinde Enfeksiyon Hastalıklarından Korunma Rehberine” uygun olarak yapılmalı
• Ambulans temizliği yapılmadan başka bir vakaya gidilmemeli

Ambulans ve acil sağlık araçlarının temizliği ve dezenfeksiyonu için önerilen ürünler* ve özellikleri

Ürün*	Kullanım yeri	Avantajları	Dezavantajları
Alkol Çözeltileri (Etil/izopropil) (en az %70lik) (Etil alkol, Etanol Cas No: 64-17-5)**	Steteskoplar Pulsoksimetreler Defibrilatör kaşıkları vb.	Toksisite yok Düşük maliyet Hızlı etki Tortu bırakmaz	Çabuk buharlaştığından ideal bir yüzey dezenfektanı değildir. Son derece yanıcıdır. Plastik, kauçuk ve silikon materyaller için zararlıdır. Organik materyaller tarafından deaktive edilir (Bu nedenle kullanım öncesi yüzeylerin temizlenmesi gerekir).
Standart Çamaşır suyu*** (1:10 normal sulandırmada) (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) **	Dış yüzeyler Kan bulaşları	Düşük maliyet Hızlı etki Ulaşımı kolay Kullanıma hazır mendil ve spreyleri mevcut Sporosidal ve virüsidal (C.difficile ve Norovirus’a karşı)	Metal ekipmanlara zararlı. Organik materyaller tarafından deaktive edilir (Bu nedenle kullanım öncesi yüzeylerin temizlenmesi gerekir). Cilt ve mükoz membranlara karşı tahriş edicidir. Sulandırıldıktan sonra 24 saat içinde kullanılmalıdır. Giysileri boyayabilir.
Hidrojen Peroksit (%0,5) (Cas No: 7722-84-1)**	Ekipmanların dış yüzeyleri Zemin Duvarlar	Çevre için güvenli Toksik değil Hızlı etki Organik madde varlığında aktif Mendil ve sıvı hali mevcut Deterjan özelliği nedeniyle mükemmel temizleme özelliği	Bakır, çinko, pirinç, akrilik ve alüminyuma zararlı.
Kuaterner amonyum bileşikleri (Quats)	Zemin Duvarlar	Toksik değil Aşındırmaz Deterjan özelliği nedeniyle iyi temizleme özelliği	Tıbbi aletlerin dezenfeksiyonunda kullanılamaz. Dar mikrobiyal spektrum nedeniyle dezenfektan olarak sınırlı kullanım.

Kaynak

https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/

Corona (Korona) Virüs Güncellemesi 25 Şubat