Coronavirüsler ilk olarak hayvanlarda tanımlanmışlardır. Hayvandan insana bulaş vakaları 2003 yılında “SARS-CoV” ve 2012 yılında “MERS-CoV” olarak adlandırılmıştır. “SARS-CoV”, Severity Acute Respiratory Syndrome isminin kısaltılmasıyla adlandırılmıştır ve kediler zoonotik kaynak olarak tespit edilmişlerdir. “MERS-CoV”, Middle East Respiratory Syndrome isminin kısaltması ile adlandırılmış ve develer hayvansal bulaşın kaynağı tespit edilmiştir. Salgınların olduğu dönemilerde SARS ve MERS coronavirüsüne bağlı yaşanan ölümler nedeniyle Dünya sağlık Örgütü tarafından gündeme alınmışlardır.
Çin’de 2019 yılının aralık ayında etyolojisi aydınlatılamayan Pnömoni vakalarının bildirilmesiyle hastaların örneklerinden yapılan araştırmada yeni bir Coronovirüs tanımlanmış ve “2019-nCoV” olarak adlandırılmıştır. Çin’de yaşanan ölümler ve sosyal medyada yer alan haberler ile tüm dünyanın olduğu gibi ülkemizin de gündemine taşınan 2019-CoV Salgını ile ilgili Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından “2019-CoV Hastalığı Sağlık Çalışanları Rehberi” yayınlanmıştır.
Halk Sağlığı Müdürlüğü Tarafından yayınlanan bu rehberden derleyerek oluşturduğumuz bu yazı ile acilcalışanlarını bilgilendirmeyi hedefliyoruz… Kaynaklardaki link aracılığı ile 21 sayfalık Rehberin tümüne ulaşabilirsiniz.
Coronavirüsler
Tek zincirli, zarflı RNA virüsleridir. İnsan, yarasa, domuz, kedi, köpek, kemirgen, kanatlı hayvanlarda coronavirüslere rastlanmıştır.
“2019-nCoV” Kaynak ve Bulaş
Kaynak kesin netlik kazanmasa da Wuhan Deniz Ürünleri Toptan Satış Pazarında satılan yasadışı vahşi hayvanlardan kaynaklandığı düşünülmektedir.
İnsandan insana bulaşın damlacık yolu ile olduğu düşünülmektedir.
İnkübasyon süresi tam olarak bilinmemektedir fakat MERS-CoV ve SARS-CoV tecrübelerinden inkübasyon süresinin 14 gün olduğu düşünülmektedir.
“2019-nCoV” Klinik ve Laboratuvar
En yaygın belirtiler ateş, öksürük, dispne ve solunum semptomlarıdır. Pnömoni, akut ağır solunum yolu enfeksiyonu, böbrek yetmezliği gelişen vakalarda ölümler görülebilir.
Laboratuar tetkikleri aşamasında virüs PCR taraması olası vaka tanımına uyan hastalarda yapılmalıdır. Rutin kontrol amaçlı önerilmez. Olası vaka olan hastalarda diğer solunum sistemi patojenlerinin tespit edilmesi durumunda dahi koenfeksiyon düşünülmeli ve PCR yapılmalıdır.
2019-nCoV Olası Vaka
- Klinik olarak başka etyoloji ile açıklanamayan ateş, öksürük ve yatış gerekliliği olan ağır akut solunum yolu enfeksiyonu olan hastalarında aşağıdakilerin en az birisinin olması;
- Semptom başlangıcından önce son 14 gün içinde Çin seyahati öyküsü bulunması
- 2019-nCoV enfeksiyonu tanımlanmış hastalarının tedavi edildiği birimde çalışmak
- Herhangi bir şiddette akut solunum yolu enfeksiyonu ve son 14 gün içerisinde aşağıdakilerden en az birisine maruziyet;
- Doğrulanmış 2019-nCoV hastası ile yakın temas
- Hastane ilişkili 2019-nCoV enfeksiyonu bildirilen bir ülkede sağlık tesisinde bulunmak
- Çin Halk Cumhuriyetinde bulunmak
2019-nCoV Kesin Vaka
- Olası Vaka olarak tanımlanan hastada PCR ile virüs tanımlanması ile tanı konulur.
2019-nCoV Vaka Yönetimi
Acil servise başvuran hastaların yönetimi için izlenecek basamaklar şu şekilde olmalıdır
- Olası Vaka tanımına uyan hastalar için Halk Sağlığı Müdürlüğünce Yayınlanan Vaka Takip Algoritması Yönergesince gerekli bildirimler yapılmalıdır.
- Hastaya standat Temas İzolasyonu ve Damlacık İzolasyonu koruma önlemleri alınır.
- Hastadan uygun şartlarda PCR için en uygun numune örneği alınmalıdır.
- Etkenin patogenezi tam bilinmediği için destekleyici-semptomatik tedavi, ikincil enfeksiyonlardan korumak için önleyici tedavi ve komplikasyon önleyici tedavi planlanmalıdır.
- Oksijen desteği ihtiyaç halinde önerilmektedir.
- Koservatif sıvı desteği önerilmektedir.
- Ampirik antimikrobikler önerilmektedir.
- Sistemik steroidler rutin olarak önerilmemektedir.
- Eşlik eden komorbid hastalıklar yönünden yakın takip ve semptomlar için tedavi düzenlemesi önerilmektedir.
Numune Alınması ve Transportu
Acil serviste alınacak örnekler genellikle Nazofaringeal ve orofaringeal swab örnekleri şeklindedir, Viral Transport Besiyeri (VTM)ne ekilerek 4 °C de transportu sağlanmalıdır. Transport süresi 5 günün altında ise 4 °C’de 5 günün üstünde ise -70 °C’de saklanmalıdır.
Viral yükü artırmak için nazofaringeal ve orofaringeal swablar aynı tüpe konmalıdır.
Tek negatif Negatif test sonucu, özellikle de eğer çalışılan numune üst solunum yolu numunesi ise 2019-nCov enfeksiyonunu dışlamaz. Kuvvetle şüphe olan durumlarda kişiden yeni numune alınmalı (mümkünse bir önceki numuneden farklı bir bölgeden) ve test tekrar edilmelidir.
Kaynak
- https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/haberler/ncov/2019-nCov_Hastal_Salk_alanlar_Rehberi.pdf
