Bu İçerik Sadece Aboneler İçindir
Etanol, fomepizol gibi bir alkol dehidrogenaz (ADH) inhibitörüdür. Etanole olan afinitesi, metanolden 10-20 kat, etilen glikolden ise 100 kat daha fazladır. Bu özellik sayesinde, etanol alkol dehidrogenaz enzimi ile yarışarak metanol ve etilen glikolün toksik metabolitlere dönüşmesini engeller. Metanol ya da etilen glikolün metabolizması etanol tarafından bloke edildiğinde, bu bileşenlerin yarı ömrü 17-30 saate kadar uzar, dolayısıyla etanol alımı ile semptomların görülme süresi de uzayabilir.
Fomepizol, alkol dehidrogenaz inhibitör etkisi açısından etanolden daha güçlüdür ve etki süresi de hafifçe daha uzundur. Santral sinir sistemi depresyonu, hepatotoksisite, hipoglisemi gibi yan etkiler daha az sıklıkla görülür. Bu nedenle, fomepizol toksik alkol zehirlenmesi tedavisinde birinci tercih olarak kabul edilmektedir. Ancak, yüksek maliyeti nedeniyle Türkiye’de sınırlı sayıda merkezde bulunmakta olup, bu nedenle etanol tedavisi ülkemizde daha yaygın olarak tercih edilmektedir.
Etki Başlangıcı: 10 dk. dan kısa
Etki süresi: 30-85 saat
Yarılanma Ömrü (t½): 24-30 saat ( 15-20 mg / dL / saat)
Metabolizma: Karaciğer
Atılım:: İdrar, akciğerler
- Metanol Alımı
- Etilen Glikol Alımı
Antidot Tedavi Endikasyonları
- Serum metanol seviyesi 6,2 mmol/L veya 20 mg/dl üzerinde ise,
- Toksik dozda metanol alımı öyküsü sonrası osmolar açığın >10 mOsm/L olması,
- Şüpheli metanol alım öyküsü sonrası aşağıdaki durumlardan en az ikisinin bulunması:
- Arteryel pH <7,3,
- Bikarbonat <20 mmol/L,
- Osmolar açık >10 mOsm/L,
- Klinik bulgular ile beraber yüksek anyon açıklı metabolik asidoz.
Etanol, metanol veya etilen glikol zehirlenmesinde antidot olarak kullanıldığında, aşağıdaki şekilde dozlanır ve dikkat edilmesi gereken noktalar bulunur:
- Başlangıç Kan Etanol Düzeyi Ölçülmeli: Etanol verilmeden önce, kan etanol düzeyi ölçülmelidir. Eğer serum etanol seviyesi 100 mg/dL’nin üzerindeyse, yükleme dozu gereksizdir.
- Etanolün Verilme Yöntemi: Etanol, oral veya IV (intravenöz) olarak verilebilir.
- IV Etanol: Etanol intravenöz formda verildiğinde, potansiyel yan etkiler arasında santral sinir sistemi depresyonu, hipotansiyon, kusma, hipoglisemi ve tromboflebit bulunur. Çocuklarda bu yan etkiler daha sınırlıdır.
- Oral Etanol: Oral verildiğinde gastrite yol açabilir.
- Dozaj: Etanolün dozlanması karmaşık olabilir ve uygulama sırasında hastanın izlenmesi zordur. Etanol, intravenöz veya oral yolla verilebilir, ancak uzun süreli sarhoşluk gibi ek yan etkilere neden olabileceği için fomepizol mevcut değilse kullanılmalıdır.
- Hedef Terapötik Serum Konsantrasyonu: Etanol tedavisinin hedefi, serum etanol konsantrasyonunun 80-120 mg/dL arasında tutulmasıdır.
- Yükleme Dozu Hesaplanması: İntravenöz etanol formülü genellikle %10’dur ve hedef plazma konsantrasyonu (C = 100 mg/dL) ile etanolün dağılım hacmi (V = 0.6 L/kg) ve hastanın ağırlığı kullanılarak yükleme dozu hesaplanır. Bu doz, etanolün farmakokinetiği dikkate alınarak belirlenir.
Bu tedavi yönteminin uygulanması, hastanın klinik izlenmesi ve düzenli laboratuvar testleri ile sürekli takip edilmelidir.
Etanol Dozajı (İntravenöz ve Oral)
Etanol dozajı, intravenöz ve oral uygulamalara göre farklılık göstermektedir:
İntravenöz Doz:
- %10 Etanol (Genelede Halk sağlığı %10’luk yolluyor): 500 ml intravenöz etanol, 8 mL/kg’lık bir yükleme dozu ile 30-60 dakika içinde infüze edilir. Ardından, saatte 1-2 mL/kg idame dozu ile infüzyona devam edilir.
- Diyaliz sırasında: İdame dozu iki katına çıkarılır.
İntravenöz Uygulama:
- %5 Etanol için:
- Yükleme dozu: 15 ml/kg
- İdame dozu: 2-4 ml/kg/saat
- Hemodiyaliz (HD) idame dozu: 4-7 ml/kg/saat
- %10 Etanol için:
- Yükleme dozu: 15 ml/kg
- İdame dozu: 1-2 ml/kg/saat
- Hemodiyaliz (HD) idame dozu: 4-7 ml/kg/saat
- %50 Etanol için:
- Yükleme dozu: 2 ml/kg
- İdame dozu: 0.2-0.4 ml/kg/saat
- Hemodiyaliz (HD) idame dozu: 0.4-0.7 ml/kg/saat
Oral Uygulama:
Oral Doz:
- %50 Etanol: 2 mL/kg yükleme dozu ve ardından saatte 0.2-0.4 mL/kg idame dozu ile uygulanabilir.
- Diyaliz sırasında: İdame dozu iki katına çıkarılır.
- %5 Etanol için:
- Yükleme dozu: 8-10 ml/kg
- İdame dozu: 1-2 ml/kg/saat
- Hemodiyaliz (HD) idame dozu: 2-3.5 ml/kg/saat
- %10 Etanol için:
- Yükleme dozu: 8-10 ml/kg
- İdame dozu: 1-2 ml/kg/saat
- Hemodiyaliz (HD) idame dozu: 2-3.5 ml/kg/saat
- %50 Etanol için:
- Yükleme dozu: 2 ml/kg
- İdame dozu: 0.2-0.4 ml/kg/saat
- Hemodiyaliz (HD) idame dozu: 0.4-0.7 ml/kg/saat
Not: Yükleme ve idame dozları hastanın klinik durumu ve tedaviye yanıtına göre ayarlanmalıdır. Hemodiyaliz gereksinimi durumunda idame dozları arttırılabilir.
Yoğun Bakım Ünitesine Kabul: Eğer bir hastada şiddetli semptomlar, ciddi metabolik bozukluklar varsa, diyalize ihtiyaç duyuyorsa veya etanol antidot olarak kullanılıyorsa, yoğun bakım ünitesine kabul edilmesi uygundur.
Gebelik kategorisi İV olarak uygulandığında C’dir. Hamile kadınlarda yapılan kontrollü çalışmalar, fetal risk kanıtı göstermemektedir.
Anne sütüne yaklaşık olarak anne serum düzeyi kadar geçer.
- Sarhoşluk
- Hipoglisemi
- Bulantı ve kusma
- Hiperemi
- Poliüri
- Santral sinir sistemi depresyonu
- Flebit ve hipertonik hiponatremi (iv yoldan verildiğinde)
Metanol alımının etkileri çok ciddi olabilir. Klinik vakalara göre, 1 çay kaşığı metanol alımı bile fatal (ölümcül) sonuçlar doğurabilir. Potansiyel olarak ölümcül bir metanol dozu, kilogram başına yaklaşık 30 ila 240 mL veya 1 gramdır. Minimum 30 mL metanol alımı, kalıcı görsel hasara neden olabilir.
Metanol, artan ozmolaliteye yol açan ana bileşik olarak kabul edilir. Diğer alkollerin aksine, metanol kendisi sarhoş edici değildir, bu da metanolün düşük moleküler ağırlığından kaynaklanabilir. Metanolün toksik etkileri büyük ölçüde formik asit tarafından yönlendirilir. Formik asit, ilişkili anyon açığı metabolik asidozuna ve uç organ hasarına yol açan birincil toksik metabolittir.
Metanol metabolize edildikçe ozmolar boşluk azalırken, anyon açığı artar. Bu durum, organik asitlerin (örneğin formik asit ve format) birikmesiyle ilgili çok faktörlü bir gelişim gösterir ve bu birikim, sitokrom oksidaz inhibisyonuna bağlı olarak oksidatif fosforilasyonun bozulmasına yol açar. Formatın, formik asit olarak kan-beyin bariyerini geçme yeteneği, laktatemiye de neden olabilir. Laktat, alkol metabolizmasıyla ilişkili artan NADH/NAD oranından piruvatın laktata dönüşümünün artması nedeniyle yükselir.
Son organ hasarı ve retina toksisitesi, özellikle formik asidin neden olduğu oksidatif stresin sonucudur. Ayrıca, putamen ve globus pallidusta görülen bazal gangliyon lezyonlarıyla ilişkili parkinson benzeri semptomlar da bildirilmiştir. Bu semptomlar, metanolün ana bileşiği olan formik asitten kaynaklanabilir. Formik asidin, kan-beyin bariyerini geçme yeteneğini artırması, nörolojik etkilerin şiddetini artırabilir.
- Gülhane Eczacılık Bilimleri Merkezi Etil Alkol Çözeltisi % 10 500ml
- www.acilcalisanlari.com/metanol-sahte-alkol-zehirlenmeleri.html
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482121/
- https://reference.medscape.com/drug/alcohol-ethyl-ethanol-343730
- https://go.drugbank.com/drugs/DB07906
- https://www.tatd.org.tr/tr/haberler/metanol-sahte-alkol-zehirlenmesine-yaklasim
- http://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/iio9Y7q942Eg.pdf
