“Lavaj” bir organın su ile temizlenmesidir. Özellikle söz konusu mide (gastrum) olduğunda “Lavaj” terimi “Gavaj” terimi ile karıştırılabilmektedir. “Gavaj” burundan ya da ağızdan bir tüp yoluyla beslenme amaçlı midenin doldurulması anlamına gelmektedir. Bu iki kelimenin mantığı aynı olması nedeniyle sık olarak karıştırılmaktadır. Fakat ikisi arasında önemli bir fark mevcuttur, kullandığımız materyallerin lümen çapı.
| Ürün Adı | Sonda Boyutu | Ağızlık |
| Mide Yıkama Seti Orogastrik Sondalı | 18 Fr | Yetişkin Ağızlık |
| 24 Fr | Yetişkin Ağızlık | |
| 28 Fr | Yetişkin Ağızlık | |
| 32 Fr | Yetişkin Ağızlık | |
| Mide Yıkama Seti Orogastrik Sondalı Pediatrik | 18 Fr | Pediatrik Ağızlık |
| 24 Fr | Pediatrik Ağızlık | |
| Mide Yıkama Seti Nazogastrik Sondalı | 14 Fr | – |
| 16 Fr | – | |
| 18 Fr | – |
- Lavaj işlemi için mide içindeki istenmeyen maddelerin uzaklaştırılması için yapılır. Zehirlenmelerde toksik maddelerin mideden uzaklaştırılması ya da cerrahi prosedürlerde mide içeriğinin boşaltılması endikasyonlarında uygulanır.
- Lavaj işleminde amaç mide içeriğini dışarı çıkartmak olduğu için geniş lümenli tüpler kullanılmalıdır. Orogastrik mide yıkama tüpleri bu amaçla kullanılabilir.
- Zehirlenme ya da toksik madde alımında ilk 60 dakika içinde mide lavajı uygulaması ile hala midede bulunan toksinler vücuttan uzaklaştırılarak dekontaminasyon sağlanabilir. Erişkinlerde 36-40F, çocukta 16-28F sonda ile her seferinde 200-300 ml sıvı ile mide içeriği berraklaşıncaya kadar mide yıkaması yapılmalıdır.
- Bilinci kapalı ya da yüksek aspirasyon riski durumunda havayolu güvenliği sağlanmayana hastaya uygulanmamalıdır.
- Üst gastrointestinal darlık ya da anomali varsa perforasyon riski nedeniyle uygulama kontrollü yapılmalıdır.
- Ciddi kanama bozukluklarında uygulamadan kaçınmak gerekir.
- Toksik olmayan veya yaşamı tehdit etmeyen zehirlenmeler.
- Hidrokarbon alımı (pestisitler gibi yüksek derecede toksik maddeler içermedikçe).
- Kostik maddelerin oral alımı.
- Mide tüpünün deliklerinden sığmadığı bilinen haplarla zehirlenmeler.
- Mide baypas ameliyatı öyküsü.
- İşlem öncesi onam alınmalıdır. Onam sayfasına buradan erişebilirsiniz.
- Mide aspirasyonu sırasında, mide mukozasına zarar verebileceği için aşırı negatif basınç uygulanmamalıdır.
- Mide lavajı uygulamasında özafagus perforasyonu, aspirasyon, pnömotoraks, sıvı elektrolit dengesizliği ve hipotermi riski (lavaj solüsyonu soğuksa) göz önüne alınmalıdır.
- Midenin yıkanması amacıyla uygulanan kateterin seçiminde mide içeriğinin özelliği dikkate alınmalıdır. Partiküllerin tüpü tıkamaması için lümenin geniş olması gerekir. Bunun için ewalt kateter, levin kateter ya dasalem kateter kullanılmalıdır.
- Özafagus varis kanamasında kanamanın durdurulması için Sengstaken-Blackmore kateteri kullanılmalıdır.
- Asit ve alkali içilmesinden sonra, nöbeti olan hastalarda, hidrokarbon ve petrol ürünleri alımından sonra mide lavajı yapılmamalıdır.
- Zehirlenmelerde mideyi yıkamak için antidot sıvı kullanılmalı, zehir bilinmiyorsa % 0,9’ luk NaCl (serum fizyolojik) ya da %1’ lik NaHCO3(sod yum bikarbonat) solüsyonu kullanılmalıdır.
- Y parçası tüp boyutuna göre ve gıda partiküllerinin takılmasına göre uygun yerinden kesilir.
- Hırçın ajite hastalarda dikkatli olmalıdır.
İşlem sırasında kullanılacak malzemeler ve işlem basamakları.
- Hasta ve ailesine işlem anlatılır ve onam alınır.
- Hekim istemi kontrol edilir.
- Eller el yıkama standardına göre yıkanır, hasta kimlik doğrulaması yapılır.
- Tüm malzemeler hazırlanır, kullanım sırasına göre uygun bir alana yerleştirilir.
- İzole bir yerde veya yatak etrafına paravan/ perde çekilir.
- Hastaya koruyucu önlük giydirilir. Diğer önlük mide lavajı yapacak personeller tarafından giyilir.
- Hastaya oturur pozisyon verilir, mümkün değilse yatak başı 30o yükseltilir ve sol lateral pozisyon verilir.
- Hastanın takma dişleri varsa çıkarılır.
- Eldiven giyilir, maske ve gözlük takılır.
- Hastaya uygun mide yıka seti kullanılır. Yetişkinlerde 32-36 Fr, çocuklarda 16-28 Fr tüp kullanılır.
- Y bağlantı parçası tüp boyutuna göre kesilir.
- Set içerisinde 2 adet torba mevcuttur. Mavi renkte olan havada askıda kalacak solüsyon torbasına 3-3,5 litre sıvı doldurulur. Yetişkinlerde distile su veya çeşme suyu kullanılabilir. Çocuklarda %0.9’luk serum fizyolojik kullanılması tavsiye edilmektedir.
- Mavi renkte olan bu solüsyon torbası bir serum askısına veya benzer yükseklikte bir yere asılır.
- Drenaj torbası (kırmızı renkte olan torba) hastadan daha aşağıda olmak üzere sedye kenarına veya benzer bir yere sabitlenir.
- Orogastrik tüp ile mide-ağız arası dışarıdan ölçülür (yaklaşık yetişkinlerde 50cm).
- Hastanın ağzına endoskopi ağızlığı yerleştirilir.
- Orogastrik tüpün delikli ucu kayganlaştırdıktan sonra alınan ölçüye göre endoskopi ağızlığından geçirilerek hastanın midesine doğru ilerletilir. Tüp ilerletilirken hastadan yutkunması istenir. Tüp mideye yerşeltirilir.
- Tüpün yerleşimi yapıldıktan sonra tüpün yerleşimin doğru olduğunu anlamak için 60 ml. enjektör ile mideden sıvı çekilir eğer sıvı gelmiyorsa mide içerisine hava verilir ve steteskopla dinleyerek doğrulama sağlanır.
- Mavi torbadan gelen hortumun üzerindeki küçük klips açılır ve 200-300 ml (çocuklarda 50-100 ml.) lavaj sıvısı hastanın midesine gitmesi sağlanır ve klips kapatılır.
- Büyük klips açılır hastanın midesindekiler lavaj sıvısı ile kırmızı renkteki drenaj torbasına akması sağlanır.
- Bu işlem mavi torba ki sıvı bitene kadar tekrarlanır.
- Aktif kömür verilecekse aktif kömür mavi torba içerine konur.
- Küçük klips açılarak solüsyon torbası içindeki sıvının akması sağlanır. Klips açıkken tüp yavaş yavaş sıkılarak kontrollü bir şekilde kömür solüsyonu mideye verilir.
- Aktif kömür solüsyonu verme işlemi bittikten sonra orogastrik tüp ve endoskopi ağızlığı çıkarılarak hastanın ağız çevresinin temizliği sağlanır. Hasta normal yatış pozisyonuna getirilir.
- Mide drenaj sıvıdan örnek alınacaksa örnek alınıp analiz için laboratuvara gönderilir. Kullanılan malzeme sonrasında tıbbı atık kutusuna atılır.
- Adli olgularda durum hastane polise bildirilir.
- Mide ya da özofagus yaralanması, mukoza tahrişinden perforasyona kadar farklı şekillerde olabilir. İlgili cerrahi branşlar ile konsülte edilerek takibi planlanmalıdır.
- Havayolunda yabancı cisimlerin tıkaç oluşturması bronkoskopi ile yabancı cismi uzaklaştırma planlanılabilir, asfiksi durumunda ileri havayolu uygulamaları değerlendirilmelidir.
- Aspirasyon pnömonisi havayoluna sıvı içeriğin aspire edilmesi sonrasında gelişen mide içeriğinden kaynaklı havayolu florasının değişimi ve buna bağlı gelişen inflamasyon ve pnömoni durumudur. Göğüs hastalıkları ile konsülte edilmeli ve uygun antibiyoterapi ile tedavi edilmelidir.
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9482426/
- https://litfl.com/gastric-lavage/https://paperzz.com/doc/5078893/78.-mide-lavaj%C4%B1
- https://iem-student.org/gastric-lavage-and-active-charcoal-application/
- Akça Ay F. (2013). Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler. Nobel TıpKitabevleri, 4. Baskı, s. 586- 588. Karadakovan A, Eti Aslan F. (2011). Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitabevi, 2. Baskı, Adana, s. 1436- 1437.
