Ultraviyole (UV) keratit, kar körlüğü, kaynakçı keratiti, fototoksik keratit olarak bilinen fotokeratit gözlerin fazla süre yada dozda korumasız UV ışına maruz kalmasından sonra ortaya çıkan akut kornea hasarına verilen isimdir. Maruziyet ve semptomların başlaması arasında latend bir periyot (6-12 saat) olduğundan dolayı, başlangıçta maruziyet hasta tarafından fark edilmeyebilmektedir. Şiddetli ağrı olmasına rağmen, fotokeratit genellikle tam düzelme ile kendi kendini sınırlayan bir durumdur.
Kornea, şeffaf bir yapıya sahiptir ve görünür spektrumdaki (400 nm ile 700 nm) ışığı geçirir, ancak ultraviyole spektrumundaki (10 nm ile 400 nm) ışığı emer. Birçok hayvan çalışması, kornea epitelinin 290 nm’nin (UV-C aralığı) altındaki UV ışığının neredeyse %100’ünü emdiğini göstermiştir. Bu epitelyal UV emilimi, potansiyel olarak altta yatan stroma ve endotel için koruyucu bir rol oynar; ancak bu süreçte epitelin gecikmiş bir şekilde dökülmesiyle sonuçlanan hasar ve apoptoza neden olur.
Önemli ölçüde uzun spektrumlu UV maruziyetinin hayvan modellerinde stromal ve endotelyal hasara neden olduğu gösterilmiştir. İnsanlarda da, kaynak arkı (ark gözü, kaynakçı gözü), kar yansımaları (kar körlüğü) ve mikrop öldürücü UV lambaları gibi çeşitli kaynaklardan gelen ultraviyole ışınları kornea epitel hücreleri tarafından emilir. Bu UV ışınlarının emilmesi sonucunda kornea epitel hücreleri zarar görür ve birkaç saat sonra dökülmelerine neden olur. Dökülen hücreler, kornea sinirlerini açıkta ve hasarlı bırakarak yoğun ağrı, fotofobi ve yabancı cisim hissi semptomlarına neden olur. Bu nedenle fotokeratitin ağrılı olmasının temel sebebi, epitelin tercihen hasar görmesi ve dökülerek altta yatan epitel altı sinir pleksusunu açıkta bırakmasıdır.
Türkiye için en fazla ark kaynağı (kaynakçı) ve kardan gelen ışık yansımaları (özellikle yüksek irtifalarda) fotokeratit için en klasik maruziyet örnekleri olmaya devam etmektedir, ancak başka birçok kaynak mevcuttur ve rapor edilmiştir. Aşağıda fotokeratitte UV maruziyetinin potansiyel kaynaklarının bir listesi yer almaktadır.
- Ark kaynağı
- Kar yansımaları
- Diğer rekreasyonel güneşe maruz kalma
- Güneş lambaları
- Bronzlaşma yatakları
- Mikrop öldürücü veya laboratuvar UV ışıkları
- Hasarlı metal halide lambalar (spor salonlarında bulunabilir).
- Halojen lamba patlaması
Karla kaplı arazide dağ tırmanışı gibi yüksek rakımlı ortamlarda UV’ye maruz kalma özellikle yoğun olabilir ve genellikle kar körlüğü olarak bilinen fotokeratit ile sonuçlanabilir. Bu, faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanmaktadır. Yüksek rakımlarda atmosfer daha incedir ve UV ışınları daha az saçılır. Karlı arazinin albedosu veya radyasyon yansıması da artar. Yeni yağmış kar 0,9’a kadar yansıtma veya albedo oranı taşıyabilir veya %90 yansıtma yapar.
Öykü ve fizik muayene ile konur. Tetkik istenmesine gerek yoktur.
- Viral konjonktivit
- Aşırı kontakt lens kullanımı
- Kuru göz
- Topikal ilaç toksisitesi
- Kimyasal maruziyet
- Üst göz kapağı yabancı cismi
Maruziyetten sonra gecikmeli başvuru fotokeratitin kesinlikle karakteristik özelliğidir. Bir kaynağa maruz kaldıktan 30 dakika ila 12 saat sonra, hastalar genellikle
- İki taraflı göz ağrısı ( gözünde kum varmış hissi)
- Fotofobi
- Görme azalması
- Göz yaşarması
ile acile başvururlar ve sıklıkla UV maruziyetine bağlı yüz veya göz kapağı eritemine de sahiptirlerdir.
Fiziksel muayene iki taraflı göz tutulumunu dikkat edilmelidir. Eğer tek taraflı ise, korneal veya tarsal yabancı cisim veya tek taraflı göz iritasyonu ve kızarıklığının diğer nedenlerinden şüphelenilmelidir.
Tipik olarak, muayene bulber konjonktival enjeksiyon ve kemozisi ortaya çıkaracak, palpebral konjonktiva nispeten korunur, çünkü bu bölgelere UV maruziyeti göz kapakları tarafından engellenmelidir. Hastada epifora (göz yaşarması), göz kapağı kemozisi ve yüzeysel yüz yanıkları da görülebilir. Görme keskinliği normal veya orta derecede azalmış olabilir ve topikal bir anestetik damlatılmadan görme keskinliğini değerlendirmek zor hekimler için zor olabilir.
Floroscein boyamasında görülen punktat keratopati tipiktir. Floroscein boyasının damlatılması ile korneanın noktasal epitelyal boyanmasını ortaya çıkararır ve bu da maruziyeti gösterir. Aslında bu lekelenme alanları hasar görmüş ve dökülmüş kornea epitelini temsil eder.
Fotokeratitin tedavisi destekleyicidir ve kornea aşınmasının tedavisine benzerdir. Kornea epiteli 24-72 saat içinde kendiğinden iyileşir. Kornea yeniden epitelize olana kadar hastaya semptomatik tedavi verilir. Hastaya antibiyotikli merhemler, suni gözyaşı ve oral analjezikler gibi destekleyici önlemler verilebilir.
- Eritromisin (Terramycin® 5 mg/ 10.000 IU göz merhemi) merhem gibi topikal antibiyotik merhemler daha iyi konfor sağlayabilir ve ayrıca bakteriyel bir süper enfeksiyonu da önleyebilir. Eritromisin merhemin 2-3 gün boyunca günde 4 kez dozlanması önerilir.
- Ağrının giderilmesi için ketorolak (Medrolgin® % 0.4 steril göz damlası) veya diklofenak (İnflased® göz damlası) gibi topikal NSAID damlalarının kullanımı tartışmalıdır. 2017’de yapılan bir Cochrane sistematik incelemesi, travmatik korneal abrazyonlar için topikal NSAID kullanımında net bir fayda gösterememiştir ve bu damlalar oral analjezikler kadar maliyet etkin değildir. Bu nedenle, çoğu fotokeratit vakasında topikal NSAİİ’lerin rutin kullanımını Amerikan Oftalmoloji Akademisi (American Academy of Ophthalmology) tarafından önerilmemektedir.
- Gözün kapatılmasının kornea aşınmalarının tedavisinde etkili olmadığı ve kornea iyileşmesini geciktirebileceği gösterilmiştir ve bu nedenle önerilmemektedir.
- Siklopentolat veya homatropin gibi sikloplejik/midriyatiklerin kullanımının kornea aşınmalarında etkisi gösterilmemiştir ve bu yüzden önerilmemektedir.
- Eğer hasta kontakt lens kullanıyorsa, kornea iyileşene kadar kontakt lens kullanmaması önerilir.
Proparakain hidroklorür (Alcaine®), ilaç konsantrasyonu ve maruziyet süresine bağlı olarak, insan keratosit hücrelerine toksik etki göstermektedir. Bu yüzden hastaya reçete edilmemelidir. Ama acil serviste hastalar için büyük bir konfor yaratmaktadır. Anestezik etkisi, 30 saniye içinde başlayıp, 15 dakikaya kadar devam etmektedir.
Proparakain hidroklorür, ilaç konsantrasyonu ve maruziyet süresine bağlı olarak, insan keratosit hücrelerine toksik etki göstermektedir. Korneal epitelyal migrasyon ve adezyonunu, aktin-sitoskeleton yenilenmesi üzerine olan etkileri nedeniyle bozmaktadır. Sadece hekimler tarafından uygulanması gerekli olan bu ilacın, kornea kaynaklı ağrının dindirilmesi amacıyla hastalar tarafından kötüye kullanılması, önemli bir halk sağlığı problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu ilacın kötüye kullanımı, ciddi klinik
sonuçlar doğurmaktadır ve keratopati bulgularını maskeleyerek tedavi sürecinin gecikmesine neden olmaktadır.Lokal olarak gözde anestezi oluşturan ilaçların uzun süreli kullanımı zaman
içerisinde etki süresinde azalma oluşturabilir, bu nedenle istenen anestezik etkinin
sağlanması için gittikçe daha fazla ilaç gerekebilir ve yara iyileşmesi gecikebilir.
Böyle uzun süreli kullanım, korneanın dış yüzeyinin kaybı (gözün şeffaf ön kısmı)
veya bunu takiben korneal infeksiyon ve/veya kalıcı görme kaybıyla birlikle olan
korneal opaklaşmaya (göz yüzeyinin bulanıklaşması) ya da korneal delinme ile
sonuçlanabilir. Bu yüzden NSAID ilaçlar tartışmalıdır. Daha fazla ilaç bilgisine buradan erişebilirsiniz.
Hastaya belirti ve semptomların gerilediğinden veya kaybolduğundan den emin olmak için ilk tanıdan itibaren bir ila iki gün içinde bir göz doktoru ile takip önerilmelidir. Herhangi bir yeni veya kötüleşen ağrı derhal yeniden değerlendirilmelidir.
Kaynakçılar gibi mesleki UV maruziyeti olan hastalar mutlaka standartlarında belirtilen standart korumalara uymalıdır. Özellikle kaynakçılar için, ayarlanabilir gölge seviyelerine sahip tam bir yüz siperine sahip olmak yeterli koruma için gereklidir.
- https://jag.journalagent.com/scie/pdfs/KEAH_23_3_113_118.pdf
- https://eyewiki.aao.org/Photokeratitis
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1135884
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/421546
