Haloperidol (Norodol®) Ampul Uygulama Akıl Kartı

Norodol ticari ismi altında satılan Haloperidol, birinci nesil (tipik) antipsikotiktir. Haloperidol, acil serviste ajitasyon, deliryum, akut psikoz, alkol yoksunluğunda gibi  acil durumları yönetmek için kullanılır.

Etki Başlangıcı:30 ila 60 dakika
Etki süresi: 14,5-36,7 saat
Yarılanma Ömrü (t½): 21 saat
Toksik Doz:  0.15 mg/kg/gün
Metabolizma: Karaciğer
Atılım: idrar

Norodol^® 5 mg/1 ml IM/IV Çözelti İçeren Ampul

Her bir 1 ml’lik ampul 5 mg haloperidol içerir.

Haloperidol, beyindeki dopamin D2 reseptörlerini bloke ederek antipsikotik etkisini gösteren birinci nesil (tipik antipsikotik) bir ilaçtır. Dopamin reseptörlerinin %72’si bloke ettiğinde ilaç maksimum etkisine ulaşır.  Haloperidol, D2 reseptörü için spesifik değildir bunun yanında noradrenerjik, kolinerjik ve histaminerjik reseptörleride bloke edici etkiye sahiptir. Bu reseptörlerin bloke edilmesi, çeşitli advers ilaç reaksiyonları ile ilişkilidir.

• Ajitasyon (Aşırı saldırganlık veya şiddet)
• Deliryum
• Psikoz
• Şizofren (pozitif semptomlar)
• Tourette sendromu (Çocuklarda ve yetişkinlerde tiklerin ve sesli ifadelerin kontrolü)
• Çocuklarda şiddetli davranış bozuklukları
• Çocuklarda hiperaktivite
• Bulantı ve kusma (Kemoterapi kaynaklı )
• Halüsinasyonlar (aslında olmayan şeylerin işitilmesi, görülmesi veya hissedilmesi)
• Sanrı (gerçekte olmayan şeylere inanılması)
•  Paranoya (olağandışı şüphecilik)
•  Aşırı coşku, heyecan, huzursuzluk, hiperaktivite
  

FDA onaylı Klinik Kullanımlar 

• Şizofreni

• Tourette sendromu: Çocuklarda ve yetişkinlerde tiklerin ve sesli ifadelerin kontrolü.

• Çocuklarda şiddetli davranış bozuklukları: Haloperidol, kavgacı ve patlayıcı hipereksitabilitenin (ani provokasyonla açıklanamayan) tedavisinde etkilidir. Haloperidol, yalnızca psikoterapiye veya antipsikotikler dışındaki ilaçlara yanıt alınamayan çocuklar için kullanılmalıdır

• Hiperaktivite: Haloperidol, aşağıdaki semptomların bazılarını veya tümünü içeren davranış bozukluklarına eşlik eden aşırı motor aktivitesi olan çocuklar için etkilidir: dürtüsellik, dikkati sürdürmede güçlük, saldırganlık, ruh hali değişkenliği ve zayıf engellenme toleransı. Haloperidol, yalnızca psikoterapiye veya antipsikotikler dışındaki ilaçlara yanıt alınamayan çocuklar için kullanılabilrir.

Endikasyon Dışı Klinik Kullanımlar

• Psikiyatrik bozukluklarla ilişkili ajitasyon
• Akut mani
• Kemoterapi kaynaklı bulantı ve kusma
• İnatçı hıçkırıkların yönetimi

• aşırı duyarlılık
• QT uzaması
• Torsades de pointes
• Parkinson hastalığı
• Komadaki hastalarda

İM Uygulama için 5 mg/mL ve 150 mg/3ml şklinde depo formu olan ampul formaları mevcuttur.

Oral uygulama için 0.5 mg, 1 mg, 2 mg, 5 mg ve 10 mg  tabletri ve 2 mg/mL şeklinde oral damla formu mevcuttur. Ayrıca bir burun spreyi formülasyonunda da mevcuttur.

• Akut Ajitasyon: Akut ajitasyonun hızlı kontrolü için kas içi enjeksiyon her 4 ila 8 saatte bir 2 ila 5 mg doz olarak verilebilir. Maksimum kas içi doz 20 mg/gün’dür.
• Psikoz : Bu durumda oral ve kas içi formlar uygulanabilir. Orta derecede semptomoloji için: ağızdan günde 2 ila 3 kez 0.5 ila 2 mg. Bazı dirençli vakalarda günde 30 mg’a kadar ihtiyaç duyulabilir. Akut ajitasyonun hızlı kontrolü için kas içi enjeksiyon her 4 ila 8 saatte bir 2 ila 5 mg doz olarak verilebilir. Maksimum kas içi doz 20 mg/gün’dür.

• Şizofreni: Orta derecede şiddetli hastalarda dozlama, günde 2 ila 3 kez oral olarak 0.5 ila 2 mg haloperidoldür. Şiddetli vakalarda günlük 30 mg’ı geçmemelidir. Şizofreni hastasında akut ajitasyonu kontrol etmek için dozlama, her 4 ila 8 saatte bir intramüsküler olarak 2 ila 5 mg haloperidoldür.

• Tourette sendromu : Dozlama, orta derecede semptomatik vakalarda oral olarak günde 2 ila 3 kez 0.5 ila 2 mg’dır ve ciddi vakalarda daha yüksek olabilir ve günde 2 ile 3 kez 3 ila 5 mg uygulanır.

• Pediatrik Hastalar: Haloperidol artık davranış bozuklukları için başlangıç ​​tedavisi olarak rutin olarak kullanılmamaktadır, ancak dirençli veya karmaşık vakalarda gerekli olabilir. Haloperidol dozu 0.05 ila 0.075 mg/kg/gün’dür.

• Geriatrik hususlar : Haloperidol, Beer kriterlerine göre yüksek riskli bir ilaç olarak tanımlanmıştır; bu nedenle, mümkün olan en kısa süre için en düşük etkili doz kullanılmalıdır.

Beers Kriterleri: Yaşlılarda belirli durum ya da durumlar altında kullanılması uygun olmayan 53 adet ilaç ya da ilaç grubu ile kullanımında dikkatli olmayı gerektiren 14 adet ilacın listesini içermektedir.

Gebelik kategorisi C’dir. Hamile kadınlarda haloperidol kullanımına ilişkin geniş kapsamlı kontrollü çalışmalar yoktur. Ama bir kaç raporda Haloperidol kullanan gebelerin yenidoğanlarda uzuv malformasyonlarına dair birkaç rapor vardır. Bu deneyimler haloperidole bağlı bir fetal anomali olasılığını dışlamadığından, bu ilaç yalnızca yararı fetüs için potansiyel riskten ağır basıyorsa kullanılmalıdır.

Anne sütüne geçtiğinden, haloperidol kullanan kadınlar bebeklerini emzirmemelidir.

• QT uzaması
• Torsades de pointes
• Akut Distoni (ekstrapiramidal semptom)
• Akatizi (ekstrapiramidal semptom)
• Nöroleptik malign sendrom (ekstrapiramidal semptom)
• Parkinsonizm (ekstrapiramidal semptom)
• Tardif diskinezi (ekstrapiramidal semptom)
• Antikolinerjik etkiler – (Yüksek sıcaklık, ağız kuruluğu, uyuşukluk veya sedasyon, kabızlık, idrar retansiyonu)
• Sedasyon
• Kilo almak
• Erkeklerde erektil disfonksiyon
• Kadınlarda oligomenore veya amenore
• Ortostatik hipotansiyon

EKG Değişiklikleri

Haloperidol kullanımında görülen en sık yan etkilerden biri; “torsades de pointes”’ı da içeren ventriküler disritmi riskinde artışa yol açan EKG’de QT uzamasıdır. 35 mg kadar
düşük kümülatif haloperidol dozlarında önemli QT uzamaları olabildiği bildirilmiştir. Haloperidol ile ilişkili torsades de pointes insidansı tam olarak bilinmemekle birlikte, vaka
kontrol çalışmalarından elde edilen bilgilerle %3.6 civarında tahmin edilmektedir. Ayrıca  haloperidol formülasyonunun intravenöz uygulaması veya önerilenden daha yüksek dozları, daha yüksek QTc aralığı uzaması, Torsades de Pointes ve ani ölüm riski ile ilişkilendirilmiştir.

Tardif Diskinezi

Tardif diskinezi (TD) sıklıkla uzun süreli antipsikotik ilaç tedavisi sırasında veya tedaviyi bıraktıktan kısa süre sonra ortaya çıkabilen sıklıkla orabukkal bölgede gözlenen ancak boyun, gövde ve ekstremiteleri de tutabilen, istemsiz ve tekrarlayıcı hareketlerden oluşan bir hiperkinetik hareket bozukluğudur.

Nöroleptik Malign Sendrom (NMS)

NMS klinik olarak kas sertliği, hiperpireksi, değişen mental durum (katatonik belirtiler dahil) ve otonomik instabilite kanıtı (taşikardi, düzensiz nabız veya kan basıncı, terleme ve kardiyak aritmiler) şeklinde kendini gösterir.

Düşme

Haloperidol dahil antipsikotikler, düşmelere bağlı kırıklara diğer yaralanmalara yol açabilir Hastalarda uyku hali, motor instabilite ve ortostatik hipotansiyona neden olur.  Bu yüzden bu hastalarda düşme riski yüksektir.

Haloperidolün en belirgin toksisite belirtileri; şiddetli ekstrapiramidal semptomlar, hipotansiyon ve sedasyondur. Hastalarda şiddetli solunum depresyonu veya hipotansiyondan kaynaklanan şok ile komada görünebilir. Ekstrapiramidal semptomlar akatizi, rijidite, bradikinezi, tremor ve akut distoniyi içerir. Haloperidol doz aşımı, torsade de pointes olarak bilinen ve aritmiye veya kalp durmasına neden olabilen EKG değişiklikleriyle de ilişkilidir.

Spesifik bir antidotu olmadığı için destekleyici tedavi uygulanır. Bir hastada toksisite belirtileri ve semptomları gelişirse, mümkün olan en kısa sürede gastrik lavajı ve ardından aktif kömür verilmesini düşünmelidir. Havayolunun, Solunumun ve dolaşımın sürdürülmesi hayatta kalmak için kritik faktörlerdir.

Haloperidol doz aşımının en belirgin özelliği titreme, sertlik ve akatizi olarak adlandırılan yoğun bir fiziksel huzursuzluk hissi gibi ciddi ekstrapiramidal reaksiyonlardır. Bu semptomlar, gerekirse birkaç saat sonra tekrarlanabilen, yavaş intravenöz (IV) 5 mg biperiden (akineton) enjeksiyonu kullanılarak tedavi edilebilir. Oral veya intramüsküler biperiden de birkaç gün veya hafta devam ettirilebilir.

Ekstrapiramidal yan etkiler hastayı rahatsız ediyorsa, ekstrapiramidal yan etkilerin yanı sıra anksiyete ve üzüntüyü gidermek için oral lorazepam (0.5 mg ila 1 mg) verilebilir. Gerekirse bu tedavi 4-6 saatte bir tekrarlanabilir.

Akut distoni gibi ekstrapiramidal reaksiyonlar benztropin ile de tedavi edilebilir.

Antikolinerjik yan etkiler arasında ağız kuruluğu, kabızlık, idrara çıkma zorluğu ve bağırsaktaki peristaltik hareketin yavaşlamasına işaret eden paralitik ileus yer alır. Bu semptomları düzeltmek için yavaş fizostigmin uygulanabilir, ancak bu ilacın nöbetlere neden olabileceği için dikkatli kullanılması gerekir.

EKG ve hayati belirtiler, özellikle torsades de Pointes veya QT uzaması veya aritmi belirtileri için düzenli monitörle izleme gerektirir. EKG normale dönene kadar kardiyak izleme devam etmelidir. Hastada yaşamı tehdit edebilecek aritmiler gelişirse, uygun antiaritmik önlemlerle acil tedavi başlatılmalıdır.

• Karaciğer yetmezliği olan hastalarda haloperidol plazma seviyeleri artabilir, çünkü esas olarak karaciğer tarafından metabolize edilir.
• Haloperidol plazma konsantrasyonları ve dolayısıyla advers reaksiyonlar, CYP3A4 inhibitörleri (alprazolam, ketokonazol, itrakonazol, ritonavir, nefazodon) ve/veya CYP2D6 inhibitörleri (klorpromazin; prometazin, paroksetin, kinidin, sertralin ve venlafaksin) haloperidol ile birlikte uygulandığında artar. (CYP3A4 ve CYP2D6 inhibitörleri: fluvoksamin, fluoksetin ve ritonavir)
• Haloperidol, metabolik inhibitörler paroksetin (20 mg/gün) ve ketokonazol (400 mg/gün) kombinasyonu ile birlikte uygulandığında QTc uzamasına neden olabilir.
•  Güçlü CYP3A4 enzim indükleyicileri (karbamazepin, fenobarbital, fenitoin, rifampin, St John’s Wort) haloperidol ile birlikte uygulanması, haloperidolün serum konsantrasyonlarını kademeli olarak azaltabilir ve bu da etkinliğini azaltabilir. Ayrıca CYP3A4 indükleyici tedavisi kesildikten sonra haloperidol konsantrasyonu kademeli olarak artabilir ve bu nedenle haloperidol dozunun azaltılması veya doz aralığının ayarlanması gerekebilir.
• Haloperidol CYP2D6 enzim inhibitörü olduğundan trisiklik antidepresanların (desipramin veya imipramin) plazma konsantrasyonlarını artırabilir.
• Birçok ilaç (barbitüratlar, benzodiazepinler ve opioidler) CNS’de depresyona neden olabileceğinden, haloperidolün eşzamanlı kullanımından kaçınılmalı veya çok dikkatli kullanılmalıdır

• Norodol 5 mg/1 ml IM/IV Çözelti İçeren Ampul

• NorodolL Dekonoat 50mg/ml im için Enjeksiyon

• Norodol® 10 mg/2 ml solüsyon içeren ampul im/iv

• Norodol 2 mg/ml Oral Damla

• Norodol 20 ml 2 mg damla

• Norodol 5 mg Tablet

• Norodol 10 MG tablet

• https://www.ilacrehberi.com/pdfs/norodol-5-mg-5-ampul-92f4/kt/
• https://www.tihud.org.tr/uploads/content/kongre/5/5.13.pdf
• https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2008/015923s082,018701s057lbl.pdf
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560892/#:~:text=Haloperidol%20is%20a%20first%2Dgeneration,such%20as%20hallucinations%20and%20delusions.
• https://www.researchgate.net/publication/326089788_Tardiv_Diskinezi_ve_Tedavi_Yaklasimlari_Tardive_Dyskinesia_and_Treatment_Approaches
• https://www.news-medical.net/health/Haloperidol-Pharmacokinetics.aspx#:~:text=Haloperidol%20undergoes%20extensive%20metabolism%20in,and%20oxidation%20mediated%20by%20CYP3A4.
• https://www.researchgate.net/publication/276129549_Yanlislikla_Analjezik_Amacli_Kullanilan_Haloperidol

Akatizi Acil Yaklaşım