Sistolik kan basıncının > 180 mm Hg veya diyastolik kan basıncının > 120 mm Hg olması hipertansif kriz olarak tanımlanır. Hipertansif hastaların %1-2 kadarının yaşam süreleri içinde hipertansif kriz tablosu ile acil servise başvurdukları tahmin edilmektedir. Bu hipertansif kriz durumuna inme (iskemik stroke, hemorajik stroke), aort diseksiyonu, akut pulmoner ödem vb. gibi akut ve ilerleyici hipertansif hedef organ hasarı eşlik ediyorsa bu durum acil hipertansiyon olarak değerlendirilir. Bu durumdaki hastaların tansiyonu acil düşürülmelidir. Kan basıncı düşürülürken amaç, kan basıncını normal düzeye düşürmek değil; yeterli ölçüde düşürmektir.
Acil serviste tansiyonu düşürmemiz gereken hipertansif aciller iki ana başlık altında incelenir. Çok Acil (emergency) Hipertansif durum ve Acil (urgency) Hipertansif durum.
Bunlardan ilki;
Çok Acil (emergency) Hipertansif durumda kan basıncı yüksekliğine eşlik eden santral sinir sistemi, kalp, böbrek, vasküler sistem hasarı varken, hedef organ hasarını önlemek veya sınırlamak amacıyla kan basıncının, çok acil olarak, parenteral yolla düşürülmesinin gerekli olduğu durumlardır. Ayrıca çok acil hipertansif durumlarda hastalar hastaneye yatırılır ve hemodinamik ve kardiyak monitörizasyonla beraber parenteral tedavi uygulanır.
- Akut Koroner Sendromlar
- Aort Diseksiyonu
- Akut Pulmoner Ödem
- Akut Böbrek Yetmezliği
- Hipertansif Ensefalopati
- Serebral İnfakt veya Kanana, Subaraknoid Kanama (SAK)
- Gestasyonel Hipertansiyon, Preeklampsi, Eklampsi, HELLP Sendromu
- Sempatik Kriz : Kokain, Amfetamin gibi ilaç kullanımı, Feokromasitoma
İkincisi;
Hipertansif öncelikli durumlar ise kan basıncının birkaç saatte veya günde genellikle oral antihipertansiflerle düşürülmesinin tercih edildiği, hedef organ hasarının olmadığı durumlardır. Hedef organ hasarının bulunmadığı için acil hipertansif durumda hastalar sıklıkla hastaneye yatırılmadan oral ajanlarla tedavi edilir.
Akut İntraserebral Kanama
- Labetolol (Lablol®) (Türkiyede Yok)
- Nikardipin (Ninax®) (İlk Tercih)
- Clevidipin
- Nitroprussid (Nipruss®)
Sistolik KB 150-220 mmHg ise Önerilen: Özellikle bilinen hipertansiyonu olmayan hastalarda ve anevrizma veya AV malformasyon gibi altta yatan vasküler anormallikleri olanlarda 1 saat içinde sistolik KB’yi 140-150 mmHg’ye düşürün.
Büyük hematom hacmi ve artmış kafa içi basıncı bulgusu olan hastalarda, KB yönetimi daha liberal olmalıdır (sistolik BP <180 mmHg tutun). Sistolik KB’nin 140 mm Hg’nin altına düşürülmesi zararlı olabilir.Sistolik KB 220 mmHg Üstü ise Önerilen: Yeterli çalışma yok.
Akut İskemik İnme
- Labetolol (Lablol®) (Türkiyede Yok)
- Nikardipin (Ninax®) (İlk Tercih)
- Clevidipin (Türkiyede Yok)
- Nitroprussid (Nipruss®)
Trombolitik Tedavi Endike olan Hasta: Trombolitik ajan vermeden önce KB < 185/110 mmHg’ye düşürün ve ilk 24 saat boyunca < 180/105 mmHg’yi koruyun.
Trombolitik Tedavi Endike olmayan Hasta: İnme dışında akut end organ hasarı yoksa, strateji KB’na bağlıdır. KB < 220/120 mmHg ise, ilk 48-72 saat müdahale etmeyin. KB ≥ 220/120 mmHg ise veya kalp yetmezliği ya da miyokard enfarktüsü gibi başka akut end organ hasarı varsa, KB’nı 1 saat içinde% 15 azaltın.
Aort Diseksiyonu
- Esmolol ( Brevibloc®) (İlk Tercih)
- Labetolol (Lablol®) (Türkiyede Yok)
- Nikardipin (Ninax®)
- Nitroprussid (Nipruss®)
- Nitrogliserin (Perlinganit®)
Hasta bradikardik ise Esmolol ve labetolol önerilmiyor.
Akut Kalp Yetmezliği
Beta bloker Verme!
Sistolik kan basıncını 1 saat içinde <140 mmHg’ye düşürün.
Akut Koroner Sendrom
- Nitrogliserin (Perlinganit®)
- Labetolol (Lablol®) (Türkiyede Yok)
- Esmolol ( Brevibloc®)
- Metoprolol (( Beloc®)
Sistolik kan basıncını 1 saat içinde <140 mmHg’ye düşürün; diyastolik KB >60 mmHg tutun.
Hipertansif Ensefalopati
- Labetolol (Lablol®) (Türkiyede Yok)
- Nikardipin (Ninax®)
- Nitroprussid (Nipruss®)
KB ilk 1 saat içinde % 20–25, 2-6 saat içinde 160/100 mmHg’ye düşürülür.
Malign Hipertansiyon
- Labetolol (Lablol®) (Türkiyede Yok)
- Nikardipin (Ninax®)
- Nitroprussid (Nipruss®)
KB ilk 1 saat içinde % 20–25, 2-6 saat içinde 160/100 mmHg’ye düşürülür.
- Guidelines for the Early Management of Patients With Acute Ischemic Stroke: 2019 Update to the 2018 Guidelines for the Early Management of Acute Ischemic Stroke: A Guideline for Healthcare Professionals From the American Heart Association/American Stroke Association
- Aronow WS. Treatment of hypertensive emergencies. Ann Transl Med. 2017;5(Suppl 1):S5. doi:10.21037/atm.2017.03.34
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5440310/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470371/
- www.acilci.net/hipertansiyon/
- http://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/l3NYBajnU3M9.pdf
