Magnezyum (Mg), vücutta bulunma oranlarına bakıldığında hücre içinde potasyumdan sonra ikinci sırada yer alırken, insan vücudunun tamamına oranlandığında dördüncü sırada yer almaktadır.
İnsan vücudunda enzimatik olayların düzgün çalışmasını, sinir sistemi iletimini ve diğer ihtiyaçları etkileyen birçok reaksiyonun önemli bir parçasıdır. Magnezyum, düz kas vazokonstriksiyonuna etki ederek ve hücre içi kalsiyumu kontrol eden enzimleri düzenleyerek bu süreçlerde önemli bir rol oynar.
Normal serum magnezyum seviyeleri 1.7 ile 2.1 mg/dL arasındadır. Hipomagnezemi, kronik hastalıklara, alkol kullanım bozukluğuna, gastrointestinal kayıplara, böbrek kayıplarına ve diğer koşullara bağlı olarak gelişebilir. Hipomagnezemi, serum Mg seviyesinin 0.66 mmol/L’nin (< 1.6 mg/dL) altına inmesi olarak tanımlanır. Semptomatik hipomagnezemi ise serum Mg seviyesinin 1.2 mg/dL’nin altına inmesi durumunda kullanılır.
Hipomagnezemi, ventriküler aritmi ve kalp fonksiyonlarının ani olarak durması gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Ayrıca, Mg düzeyindeki değişiklikler neredeyse tüm yaşamsal fonksiyonları etkileyebilir.
Magnezyum eksikliğinin başlıca nedenleri gastrointestinal sistem ve idrar aracılığıyla oluşan kayıplardır. Ayrıca, diyetle alınan magnezyumun yetersizliği de hipomagnezemi gelişmesine yol açabilir.
Magnezyum Eksikliğinin Nedenleri:
- Alım Azlığı: Yetersiz diyet magnezyumu.
- Alkol Kullanım Bozukluğu: Alkol tüketimi magnezyum emilimini etkileyebilir.
- Total Parenteral Beslenme (TPN): Kritik hastalar bu beslenme yönteminde magnezyum alımını yeterli düzeyde sağlayamayabilir.
- Açlık: Uzun süreli açlık magnezyum eksikliğine neden olabilir.
- Kronik İshal: Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi durumlar.
- Akut Pankreatit: Pankreas iltihabı magnezyum düzeylerini etkileyebilir.
- Aç Kemik Sendromu: Paratiroidektomi veya tiroidektomi sonrası kemiğin yenilenmesiyle artan magnezyum alımı, serum magnezyum seviyelerinde azalmaya yol açabilir.
- Gastrik Bypass Ameliyatı: Bu tür bir cerrahi işlem sonrası magnezyum emilimi etkilenebilir.
- Kalıtsal Tübüler Bozukluklar: Gitelman sendromu, Bartter sendromu gibi durumlar.
- Hiperkalsiüri ve Nefrokalsinozlu Ailesel Hipomagnezemi: Yüksek kalsiyum seviyeleri ile ilişkilidir.
İkincil Nedenler (İlaçlar):
- Diüretikler
- Proton Pompası İnhibitörleri
- Aminoglikozitler
- Amfoterisin B
- Dijitaller
- Sisplatin ve Siklosporin gibi Kemoterapötik İlaçlar
Hipomagnezemi prevalansını şu şekilde özetleyebiliriz:
- Genel Popülasyon: %2
- Hastanede Yatan Hastalar: %10 ila %20
- Yoğun Bakım Hastaları: %50 ila %60
- Alkol Kullanım Bozukluğu Olan Kişiler: %30 ila %80
- Ayaktan Diyabetli Hastalar: %25
Magnezyum (Mg) ve Vücuttaki Rolü
- Biyokimyasal Fonksiyonlar: Magnezyum, birçok biyokimyasal reaksiyonda bir kofaktör olarak görev yapar. Hücrelerin büyümesi, yenilenmesi, protein sentezi, kemik ve kas dokusunun güçlenmesi açısından büyük öneme sahiptir.
- Elektrolit Dengelemesi: Magnezyum, sodyum, kalsiyum ve potasyum gibi elektrolitler üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Elektriksel olarak uyarılabilen dokuları aktive ederek hücre zarları arasında elektriksel farkı oluşturan bir membran pompası gibi işlev görür. Ayrıca, düz kas hücrelerindeki kalsiyum hareketini düzenleyerek kalp kasının kasılmasını (aritmi) ve periferik vasküler tonusun devamlılığını sağlar.
- Vücut Dağılımı:
- Magnezyumun %40’ı kan, karaciğer ve kas dokularında bulunur.
- %60’ı ise kemik dokusunda depolanır, burada kalsiyum ve fosfat ile birlikte bulunur.
- Emilim ve Depolama: Besinlerden alınan magnezyumun yetersizliği, vücutta magnezyum eksikliğine neden olabilir. Sağlıklı bireylerin dengeyi koruyabilmesi için günlük 0.15-0.2 mmol/kg magnezyum almaları gerekir. Magnezyum, özellikle yeşil sebzeler, tahıllar, kuruyemişler, baklagiller ve çikolatada bol miktarda bulunur. Besinlerle alınan magnezyumun %50’si ince bağırsaktan emilir ve özel taşınma mekanizmaları ile taşınır.
- Elektrolit ve İyon Kanalları Üzerindeki Etkiler:
- Magnezyum, kalsiyum ve potasyumun işlevlerini yerine getirmesinde kritik bir rol oynar.
- Miyokardiyal iyon kanalları üzerinde karmaşık etkileri vardır; özellikle sodyum pompası (Na-K-ATP’az) üzerindeki etkisi önemlidir. Magnezyum eksikliğinde, Na-K-ATP’az aktivitesi azalır ve bu da hücrelerin potasyum tutma kapasitesini düşürür. Ayrıca, magnezyum yetersizliğinde idrardan potasyum ve kalsiyum atılması sonucu kalsiyum, böbrek, beyin ve arter gibi dokularda birikmeye başlar.
- Hipokalsemi ile İlişki:
- Magnezyum eksikliği, hipokalsemiye neden olabilir. Magnezyum seviyesi 0.4 mmol/L’nin altına düştüğünde, paratiroid bez yeterli düzeyde paratiroid hormon salgılayamaz ve bu da kalsiyum seviyelerinin azalmasına yol açar.
Başlıca klinik belirtiler, nöromüsküler ve kardiyovasküler belirtiler ve diğer elektrolit anormalliklerini içerir. Bunların içerisinde tetani, tremor, kas seyirmeleri, kişilik bozuklukları en sık görülen belirtilerdendir. Tetani; hipokalsemi ve alkol yoksunluğunda ortaya çıkabilir ve sinir uyarımı için eşik değerin düşmesinden kaynaklanmaktadır. Hipomagnezemide ortaya çıkan nörolojik belirtilerin şiddetini hipokalsemi ve hipokalemi düzeyleri belirler.
Spesifik belirti ve semptomlar aşağıda özetlenmiştir.
Nöromüsküler Belirtiler
- Titreme
- Kas spazmları
- Pozitif Trousseau ve Chvostek belirtileri
- Tetani
- Parestezi
- Nöbetler
- Horizontal ve vertikal nistagmus
- Koma
- Hiperaktif derin tendon refleksleri
- Zihinsel durum değişiklikleri belirginleşebilir, sinirlilik, oryantasyon bozukluğu, depresyon, deliryum ve psikoz içerebilir.
- Hipokalsemi
- Hipokalemi
- Hipoparatiroidizm
- Non-spesifik T-dalgası değişiklikleri
- U dalgaları
- QRS kompleksinin genişlemesi
- PR aralığının uzaması
- Atriyal ve ventriküler erken sistoller
- Atriyal fibrilasyon
- Torsades de pointes dahil ventriküler aritmiler
- Monomorfik ventriküler taşikardi
- Ventriküler fibrilasyon
- Artmış digital toksisitesi
- Kardiyak iskemi
hipomagnezemi olgularında ortaya çıkabilir. Ayrıca hipomagnezemili hastalarda digoksinin kardiak toksisite üzerinde arttırıcı etkisi mevcuttur. Tehlikeli derecede düşük magnezyum seviyeleri, torsades de pointes (belirgin QT uzaması olan polimorf ventriküler taşikardi) gibi ölümcül kardiyak aritmilere neden olma potansiyeline sahiptir. Ayrıca, akut miyokard enfarktüsü olan hastalarda hipomagnezemi, onları ilk 24 saat içinde daha yüksek ventriküler aritmi riskine sokar.
Hipomagnezemi olduğundan şüphelenilen bir hastada aşağıdakilerin tetkiklerin istenmesi önerilir:
- Serum magnezyum, fosfat, kalsiyum seviyesi
- Serum kreatinin/böbrek fonksiyonu, glikoz seviyeleri dahil olmak üzere temel metabolik panel
- Elektrokardiyogram
Normal böbrek fonksiyonu olan bir kişide fraksiyonel magnezyum atılımı %2’nin üzerindeyse, hipomagnezemi muhtemelen diüretikler, aminoglikozitler veya sisplatin gibi ilaçlardan kaynaklanan renal magnezyum kaybına sekonderdir.
Hipomagnezemili hastaların tedavisi, hastanın böbrek fonksiyonuna, semptomlarının ciddiyetine ve hemodinamik stabiliteye dayanır.
Şiddetli semptomları olan hastalar
Hemodinamik olarak hastalar stabil değilse;
- Tetani
- Aritmi
- Nöbet
gibi semptomatik hastalar intravenöz magnezyum almalıdır. Bu tür hastalar sürekli kardiyak monitörize edilmeli ve sürekli izlemelidir. Bu hastalara yaklaşık 1 ila 2 gram magnezyum sülfat 2-15 dakika içerisinde verilebilir.
Polimorf ventriküler taşikardi;
İ.V. olarak 2 g magnezyum sülfat (16 mEq-8 mmol magnezyum) 1-2 dakikada i.v. infüzyonla verilir. Aritmi kontrol edilemezse enjeksiyon 5-15 dakika sonra tekrarlanabilir. Aynca dakikada 3-20 mg magnezyımı sülfat infiizyonu gerekebilir.
Hemodinamik olarak hastalar stabilse;
Stabil bir hastada semptomatik, şiddetli hipomagnezemi için bir saat içinde 1 ila 2 gram magnezyum sülfat verilebilir. Erişkin hastanın acil olmayan tekrarı, genellikle 12 ila 24 saat boyunca yavaş yavaş verilen 4 ila 8 gram magnezyum sülfattır. Pediyatrik hastalarda doz 25 ila 50 mg/kg’dır (maksimum 2 gram)
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500003/
- https://www.researchgate.net/publication/351426341_Magnezyum_metabolizmasi_ve_hipomagnezemiler
- https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-kalsiyum-fosfor-ve-magnezyum-homeostasisi-34613.html
- https://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/7N7M31P5DZ.pdf
- https://acilci.net/magnezyum-bozukluklari-hipomagnezemi/
- https://kt.ilacprospektusu.com/ilac/3135-magnezyum-sulfat-biofarma-yuzde-15-ampul-kt
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/98901
7 ve 8 no’lu resimler yüklenemiyor. Kontrol edebilir misiniz lütfen?
Gerekli düzenleme sağladı. Teşekkür ederiz…