Jones kırığı, ayakta 5. metatarsal kemiğin yaklaşık 1,5-3 cm proksimalinde, metafiz ve diyafiz birleşme hattında yer alan bir kırık türüdür.
Jones kırığı, doğrudan travmalar veya tekrarlayan stres yaralanmaları sonucu oluşabilir. Ayağın ani inversiyon hareketleri veya plantar fleksiyon hareketleri sırasında meydana gelir. Bu hareketler sırasında kemiğin diyafizi üzerindeki yük artar ve kırık oluşur. Burkulmalar sırasında oluşan mekanizmalar bu duruma örnek teşkil eder. Ayrıca, tekrarlayan mikrotravmalar da kemikte zayıflamaya ve stres kırıklarına yol açabilir.
Jones kırığı, toplumun tüm bireylerinde görülebilmekle birlikte, özellikle futbol, basketbol, dans gibi yüksek enerjili aktivitelerle uğraşan sporcularda daha sık görülür. Spor yaralanmalarının önemli bir kısmını oluşturur. Burkulma ile oluşan kırıklar, kadın bireylerde daha sık görülmektedir.
Klinikte, Jones kırığı olan hastalarda en sık karşılaşılan şikayetler ağrı, hassasiyet, şişlik ve morarmadır. Ağrı, ayağın dış kenarında 5. metatars tabanında belirgindir ve palpasyonla ağrı yoğunluğu artar. Yürüyüş sırasında ayak tabanında ciddi ağrı oluşur. Ağrı ile uyumlu bölgede şişlik ve morluk görülür.
Jones kırığının tanısında, direkt grafi ilk tercih edilen yöntemdir. Üç yönlü (anteroposterior, lateral, oblik) çekilecek grafiler ile tanı yüksek oranda konulur. Bu grafilerde, diyafiz ve metafiz hattının birleşme noktası etrafında trasvers kırık hattı görülebilir.
Kompleks kırıkların değerlendirilmesinde tomografi kullanılabilir. Ayrıca, stres kırıklarının veya bağların değerlendirilmesi için MR görüntülemesi ortopedistler tarafından tercih edilebilir.
Acil serviste Jones kırıkları, kanlanmanın yetersiz olduğu bir bölgede yer aldığı için ortopedi hekimlerince konsültasyon ile değerlendirilmelidir. Bu hastalarda kırığın ayrışması, yer değiştirmesi, açık kırık olması, eşlik eden bağ yaralanması şüphesi ve yüksek riskli hastalar (profesyonel sporcular, diyabet hastaları veya iyileşme sürecini etkileyecek komorbiditeleri olan hastalar) ortopedi konsültasyonu gerektirir.
Konservatif tedavi, ateller ile ayağın 6-8 hafta boyunca immobilize edilmesini ve bu süre zarfında hastaların bölgeye ağırlık vermemesi önerilmesini içerir. Konservatif tedavi ile iyileşme oranı %80’lere kadar çıkmaktadır.
Bu süreçte hastanın ağrısının kesilmesi için NSAİ ilaçlar kullanılabilir, ancak kemik iyileşme süreci göz önüne alınarak NSAİ ilaçların kısa süreli ve mümkün olan en düşük dozda kullanımı önerilir.
Cerrahi tedavi, profesyonel sporculara veya iyileşme şansı düşük olan komplike hastalarda kullanılabilir. İntramedüller vida veya plak ve vida kullanımı cerrahi seçeneklerdir.
Yazının hazırlanmasında öncülük eden doktor Turan KARAKAYA’ya teşekkür ederiz.
