Kalkaneus (topuk) kırıkları, ayakta ağırlık taşıyan en büyük kemik olan kalkaneusun travmaya maruz kalması sonucu oluşur. Genellikle yüksekten düşme, trafik kazaları veya doğrudan travmalar nedeniyle meydana gelir. Tarihsel olarak, kalkaneusun patlama kırığı “âşık kırığı” olarak adlandırılmıştır, çünkü bu yaralanmanın, bir âşığın yakalanmamak için sevgilisinin balkonundan atlaması sonucu oluştuğu düşünülmektedir.
Kalkaneus kırıkları en yaygın tarsal kırıklardır ve tüm tarsal yaralanmaların yaklaşık %60’ını ve tüm kırıkların yaklaşık %2’sini oluştururlar. Genellikle genç, aktif yetişkinlerde, tipik olarak 20 ila 40 yaş arasındaki erkeklerde, yüksekten düşme veya motorlu taşıt kazaları gibi yüksek enerjili travmalar nedeniyle görülürler.
Kalkaneus üstte talus ile eklemlenerek subtalar eklemi ve önde küboid ile eklemlenerek kalkaneoküboid eklemine katkıda bulunur. Kalkaneus, Aşil tendonu ve ayağın çeşitli kasları için bağlanma yeri görevi görür ve bu da onu normal yürüyüş ve ağırlık taşıma işlevleri için kritik hale getirir. Kalkaneus krıklarının %75’i subtalar eklemi içerir. Eklemi igilendiren kırıklar intraartriküler kırıklar olarak adlandırılır, eklm ile ilişkisi olmayan kırıklar ise ekstraartiküler kırıklar olarak adlandırılır.
Kalkaneus kırıklarının en yaygın mekanizması, topuğun yere çarptığı yüksekten düşme gibi aksiyal yüklemedir. Kuvvet tibia boyunca yukarı doğru hareket ederek kalkaneus’u talusa doğru sıkıştırır ve sıklıkla parçalanmış bir kırıkla sonuçlanır. Motorlu taşıt kazaları da doğrudan darbe veya ezilme yaralanmaları nedeniyle bu kırıklara neden olabilir. Kalkaneus kırıkları yüksek enerji ile ilişkilidir, bu yüzden multisistem yaralanmaları da değerlendirmek gerekir özellikle eşlik eden vertebra yaralanmalarına dikkat edilmelidir.
Kalkaneus kırığı olan hastalar genellikle şiddetli topuk ağrısı, şişlik ve ağırlık taşıma zorluğu ile başvururlar. Ekimoz ve deformite görülebilir. Yaralanmanın şiddeti değişebilir ve kırıklar basit eklem dışı kırıklardan subtalar eklemi içeren karmaşık eklem içi kırıklara kadar değişebilir. Kırıkların %10’unda kompartman sendromu gelişebilir, vakalar bu yönden de değerlendirilmelidir.
Tanı amaçlı ilk görüntüleme direkt grafilerdir, fakat kompresyon kırıkları direkt grafi ile her zaman ayırt edilemeyebilir.
Lateral grafide Boher açısının ölçümü kırık tespitinde kullanılır. Böhler açısının normal değeri 20-40o‘dir, açının 20o‘nin altında ölçülmesi kompresyon kırığını düşündürür. Böhler Açısı: Kalkaneusun posterior fasetinin en yüksek noktası ile tüber kalkaneinin en yüksek noktasını birleştiren çizgi (Hat1) ve posterior fasetin en yüksek noktası ile anterior proçesin en yüksek noktasını birleştiren çizgi (Hat2) arasında kalan açıdır.
İleri görüntüleme için çekilen tomografilerin değerlendirilmesinde Sanders Sınıflaması kullanılır.
Sanders sınıflandırması;
- Tip I: Yerinden oynamamış kırıklar
- Tip II: İki birincil kırık hattı olan yerinden oynamış kırıklar
- Tip III: Üç birincil kırık hattı olan yerinden oynamış kırıklar
- Tip IV: Üçten fazla kırık hattı olan parçalanmış kırıklar
Acil serviste ortopedi konsültasyonu açık kırık varlığı, nörovasküler bozukluğu olan kırıklar, deplase intraartiküler kırıklar (Sanders Tip II ve üzeri) ve cerrahi müdahale gerektiren ciddi yumuşak doku yaralanması olan hastalarda gereklidir.
Kalkaneus kırıklarının tedavisi kırık tipine ve hasta faktörlerine bağlıdır. Yerinden oynamamış kırıklar (Tip I) 6-8 hafta boyunca immobilizasyon, elevasyon ve ağırlık taşımama önerileri ile posterior kısa bacak ateline alınarak konservatif olarak yönetilebilir. Yerinden oynamış kırıklar (Tip II-IV) tipik olarak cerrahi müdahale gerektirir ve standart yaklaşım açık redüksiyon ve iç fiksasyondur (ORIF). Ameliyat sonrası rehabilitasyon, birkaç ay boyunca kademeli olarak ağırlık taşımaya dönüş ile fonksiyonun geri kazanılması için esastır.
- https://radiopaedia.org/articles/calcaneal-fracture
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430861/
- https://www.orthobullets.com/trauma/1051/calcaneus-fractures
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0020138320307506
