Çocukluk döneminde en sık yutulan yabancı cisim yutulması madeni paraladır. Çocukların çevreye olan ilgilerinin artması ve nesneleri tanıma sürecine girmeleriyle, yanlışlıkla yabancı cisimlerin yutulması vakaları yaşanabilir. Özellikle 6 ay ve 3 yaş arasında oral dönemde olan çocuklar, çevrelerindeki nesneleri ağızlarına götürme eğilimindedirler. Bu dönemde ebeveynler ya da bakıcıların, çocukların ellerindeki ve çevrelerindeki nesnelere dikkat etmeleri gerekmektedir. Daha büyük yaş grubundaki çocuklarda zekâ geriliği veya psikolojik rahatsızlıklar saptanabilmektedir.
Yutulan maddelerin çoğu, hiçbir soruna neden olmadan gastrointestinal sistemden kendiliğinden atılırken, %10 ila %20’sinde endoskopi ile çıkarılması gerekmektedir. Ağız yoluyla alınan yabancı cisimler solunum yoluna ve
SS’ ye kaçarak ciddi morbidite ve mortaliteye neden oalabilmeketdir. Ama Olguların ancak %1’inde tıkanıklık, fistül ve perforasyon geliştiği için cerrahi girişim gerekmektedir.
Özellikle 5 yaşından küçük çocuklarda 2,35 cm’den büyük madeni paraların takılma risk yüksektir. Ülkemizdeki madeni paraların çapları ise şöyledir:
• 1 TL: 2,6 cm
• 50 kuruş: 2,3 cm
• 25 kuruş: 2 cm
• 10 kuruş: 1,8 cm
Metal para yutulduğunda veya aspire edildiğinde yaralanma meydana gelebilir. Metal paraların çoğu gastrointestinal sistemden kanalından sorunsuz geçer. Yutulan paraların sadece küçük bir yüzdesi özefagusta kalır; bunlar çıkarılmaz ise aspirasyon dahil ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Hastanın acil başvuru sonrasında ilk radyografik değerlendirmede metal paraların 2/3’si midede görülür. Madeni para ve pil ayırımı için grafi dikkatlide incelenmelidir
Amerika Birleşik Devletleri’nde 1985-2009 yılları arasında Ulusal Zehir Veri Sistemi’ne 56.535 düğme pil yutulması vakası bildirilmiştir. Bu vakaların %68.1’i altı yaşından küçük çocuklarda ve %20.3’ü 6-19 yaş arası çocuklarda meydana gelmiştir. Ayrıca, merkez her yıl 3300’ün üzerinde yutulma vakası bildirmektedir.
Yutulma Vakalarının Yaş Dağılımı:
- Yutulma vakalarının çoğu 6 yaşın altındaki çocuklarda görülmektedir.
- En yüksek sıklık 1 ila 3 yaş arasındaki çocuklarda ortaya çıkmaktadır.
- Yutulmaların büyük çoğunluğu tanıksızdır.
- Yutulmaların yarısından fazlası cihazdan çıkarıldıktan sonraki bir buçuk saat içinde meydana gelmektedir.
Yaşlı Hastalarda Yutulma Vakaları:
- Yaşlı hastalarda yutulmalarda ikinci bir zirve vardır ve %10’u 60 ila 89 yaş arası hastalarda meydana gelmektedir.
- Yaşlı hastalarda disk pillerin ince veya kalın bağırsaklara takılma olasılığı daha yüksektir.
- Disk pil yutmalarında hafif bir erkek baskınlığı gözlenmektedir.
Morbidite ve Fatalite Artışı:
- Son on yılda ciddi morbidite ve fatalite insidansında yaklaşık yedi kat artış olmuştur.
- Bu artış, genel olarak yutulma sayısındaki artıştan kaynaklanmamakta olup daha büyük ve daha güçlü pillerin kullanımındaki artışı yansıtıyor olabilir.
Çocuklarda yabancı cisim yutulmasının en yaygın komplikasyonu cismin yemek borusunda tıkanmasıdır, ancak yabancı cisim gastrointestinal (GI) kanalın herhangi bir yerinde sıkışabilir ve kanalını kısmen veya tamamen tıkayabilir. Para, mekanik bir tıkanmaya neden olarak yutma güçlüğü ve ağrıya yol açabilir. Uzun süre kaldığında mukozaya bası yaparak lokal yaralanma, inflamasyon ve nadiren perforasyon oluşturabilir. Takılan paranın çevresindeki mukozal dokuya baskı yapması, kan akışını bozarak doku nekrozuna ve özofagus perforasyonuna neden olabilir. Bu durum, mediastinit ve trakeoözofageal fistül gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Özellikle küçük çocuklarda >2,5 cm çaplı objeler piloru, 6 cm’den uzun objeler duodenumu geçemez, geçse de ileoçekal valvde takılırlar.
Tıkanmanın en sık görüldüğü yer, röntgende klavikulalar arasında kalan bölge olan torasik inlettir. C6’da bulunan krikofarengeus askısı da bu seviyede yer alır ve yabancı cisimlerin yerleşmesi için yaygın bir bölge olarak bilinir. Yabancı cisimlerin yaklaşık %10 ila 15’i karina ve aortik arkın özofagusu tamamladığı orta özofagusta sıkışır. Geri kalanı ise alt özofagus kavşağında sıkışır.
Önceden özofagus anomalileri olan çocuklarda yabancı cisimlerin sıkışması daha olasıdır. Yabancı cisim mideye ulaştığında, komplikasyonlarla ilişkili olma olasılığı daha düşüktür. Bununla birlikte, bazı yabancı cisimler ileoçekal kapakta sıkışabilir ve bu da ek komplikasyonlara neden olabilir.
Yabancı cisim yutulmasından şüphelenilen durumlarda, hava yolu (orofarenks dahil) ve solunum derhal değerlendirilmelidir. Yemek borusu içinde tıkanmış veya yaralanmış bir yabancı cisim göğüs ağrısına veya yabancı cisim hissine neden olabilir. Belirtiler yutkunurken daha belirgin olabilir. Küçük çocuklar salya akıtabilir, öğürebilir, kusabilir veya yiyecekleri reddedebilir. Hematemez ve öksürük mevcut olabilir. Mide veya bağırsaklara yerleşmiş bir yabancı cisim karın ağrısı, kusma veya kanlı dışkıya neden olabilir. Uzun süre mevcutsa ateş veya kilo kaybı gelişebilir. Yemek borusunu tamamen tıkayan bir yabancı cisim daha dramatik semptomlara neden olacaktır.
Ancak daha da önemlisi, pediatrik yutmalarda hiçbir belirti veya semptom olmayabilir (veya bunlar hafif ve fark edilmesi zor olabilir). Çocukların birçok yabancı cisim yutması tanıklık gerektirmediğinden, spesifik olmayan semptomların yabancı cisim yutulmasından kaynaklanma olasılığı her zaman göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin bir seride, yabancı cisim yutulmasına tanık olunmasına rağmen hastaların sadece yarısında herhangi bir belirti görülmüştür.
Nikel içeren yabancı cisimlerin yutulması, nikel hassasiyeti olan hastalarda döküntü veya kaşıntı gibi sistemik belirti ve semptomlara neden olabilir.
Düğme pil yutulmasından şüphelenilen vakaların değerlendirilmesinde baş, boyun, göğüs ve karın bölgesinin hem ön-arka hem de yan görünümlerini içeren düz radyografiler çekilmelidir.
Düğme piller, lateral görünümde görülen bir basamak ve AP görünümünde dikkat çeken bir “çift yoğunluk” veya halo işareti ile ayırt edici bir görünüme sahiptir. Disk piller sıklıkla madeni paralarla karıştırılabilir, bu nedenle doğru tanı koymak için dikkatli olunmalıdır. Alternatif açılardan tekrar film istemek tanıya yardımcı olabilir.
Tanı genellikle basittir; ancak metal paralar düz filmlerde disk pilleri veya EKG kablosu ile karıştırılabilir.
Para yutan çocukların çoğu invazif tedavi gerektirmez. Özellikle 5 yaşından küçük çocuklarda 2,35 cm’den büyük madeni paraların takılma riski yüksektir. Bu nedenle 1 TL (2,6 cm) ve 50 kuruş (2,3 cm) çocuklarda sıkıntı yaratabilir. Özellikle küçük çocuklarda >2,5 cm çaplı objeler piloru, 6 cm’den uzun objeler duodenumu geçemez; geçse de ileoçekal valvde takılırlar. Bu nedenle bu şekilde büyük ve uzun cisimler midede olsalar dahi alınmalıdır. Öncelikle çekilen grafide para pilden ayırt edilmelidir; kenardaki çift kontur görünümü pilde görülür. Emin olmak için lateral grafi de çekilebilir.
Hasta semptomatik veya ne zaman yuttuğu bilinmiyorsa, ya da asemptomatik ancak para 24 saatten uzun süre özofagusta ise acil çıkarılmalıdır. Madeni paraların keskin kenarları olmadığından ve toksik olmadığından, mideye ulaşan veya daha alt kısımda saptanan madeni paralar için beklenebilir ve çoğu 1-2 hafta içinde sorunsuz bir şekilde kendiliğinden dışkı yolu ile çıkar. Ancak takip açısından haftada 1 kez olacak şekilde radyografi ile takip edilmesi yeterlidir. 4 hafta içinde mideyi geçmemesi durumunda endoskopi ile çıkarılmalıdır. Çocukta karın ağrısı, kusma ya da ateş semptomları veya obstrüksiyon bulguları gelişirse, hasta radyografilerle tekrar değerlendirilmeli ve madeni para endoskopik olarak çıkarılmalıdır.
Özofagustaki madeni paraların çıkarılması için fare dişli, timsah dişli, tripod veya pentapod gibi yakalama forsepsleri kullanılmaktadır.
Çocuk hastalar çocuk cerrahisine danışılır.
Para yutulması acil servislerde sık görülen vakalardan biridir ve çoğunlukla meraklı çocuklarda görülür. Çocukların meraklarını baskılamak mümkün olmadığından, kazalardan korunma için aile eğitimine önem verilmelidir. Ebeveynler tehlikeleri algılayarak ev içindeki bozuk paraları ve yutulabilecek eşyaları azaltabilir. Çocuklar ve bebekler tarafından mıktatıs ve pil yutma sıklığı artmaktadır. Aileler ve sağlık çalışanları bu konuda bilgilendirilmelidir. Küçük çocukları olan annelere, ev ortamını güvenli hale getirebilmeleri için ev ziyaretleri ile eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilmesi önerilmektedir.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470298/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430915/
- https://www.pedgastro.org/doc/rehber/Cocuklarda%20Gastrointestinal%20Sistem%20Yabanci%20Cisimlerine%20Yaklasim%20Rehberi.pdf
- https://www.pilsitesi.com/blog/icerik/pil-nedirButon Pil
- https://radiopaedia.org/cases/oesophageal-foreign-body-coin
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/845410
- https://www.pediatrikacil.com/cocuklarda-yabanci-cisim-yutma/
