Son yıllarda acil servislerde semptomatik hastaların kardiyak değerlendirilmesinde ultrasonografi (USG) kullanımı vazgeçilmez bir test haline gelmiştir. Acil servis şartlarında acil hekimi tarafından yatak başında uygulanan odaklanmış kardiyak USG (FOCUS), hastaların tanı almasında ve acil tedavilerinin başlamasında ve Türkiye gibi yoğun acillerde zaman kısıtlılığı nedeniyle değerlendirmede temel rolü üstlenmektedir.
Ekokardiyografi (EKO), kardiyoloji uzmanı tarafından kalbin tüm odacıklarının ve kapaklarının fonksiyonlarının değerlendirildiği ve ölçümlerinin yapıldığı uzmanlık gerektiren bir görüntüleme yöntemidir. Özellikle periferde veya yoğun acillerde kardiyak açıdan durumu stabil olmayan hastaların değerlendirilmesinde her zaman EKO yapabilecek kardiyoloji uzmanına ulaşmak zordur. EKO hastaların mortalite ve morbiditelerini azaltabilecek, hastanede kalış sürelerini kısaltabilecek görüntüleme tetkiki olması yönünden oldukça değerlidir. Bu yüzden kardiyolog dışı hekimlerin de kullanabilmesi için detaylı kardiyak ölçümleri içermeyen, basitleştirilmiş ve acil hastalarına uyarlanmış odaklanmış kardiyak ultrason (FOCUS) tekniği geliştirilmiştir.
Acil Serviste FoCUS Kullanım Endikasyonları;
- Kardiyak arrest hastalarda, geri döndürülebilir nedenlerin tespitini kolaylaştırması açısından ve kalp fonksiyonlarının değerlendirilmesi için,
- Travma hastalarında, FAST uygulamasında perikardiyal effüzyonu olan hastalarda ya da penetran kardiyak yaralanması olan hastalarda ventrikül kaslarının değerlendirilmesinde,
- Şok hastalarında, Şok etiyolojinin belirlenmesinde,
- Göğüs ağrısı ya da dispne şikayeti olan hastaların öntanılarının(PTE, AMI, Aort diseksiyonu) değerlendirilmesinde
kullanılabilir. Yukarıda saydığımız endikasyonların dışında ultrasona sahip olan acil servislerde kullanımı giderek yaygınlaşmakta ve kullanım alanı genişletilmektedir.
FOCUS Kullanım Hedefleri
- Perikardiyal effüzyon değerlendirilmesi
- Kalbin boşluklarının değerlendirilmesi ve rölatif genişlik değerlendirmesi
- Kapak yapılarının ve fonksiyonlarının rölatif olarak değerlendirilmesi
- Genel olarak kalp kası fonksiyonunun değerlendirilmesi
- Aort proksimalinin değerlendirilmesi
- Hastanın volüm durumu ve Vena Cava İnferior değerlendirilmesi
- Acil perikardiyosentez ya da transvenöz kalp pili gibi uygulamalarda girişimin görüntüleme ile kılavuzluğunun sağlanması
FOCUS USG Cihazı Ayarları ve Transduser Seçimi
- Kardiyak prob, düşük frekanslı 2.-3.5 MHz frekansları arasında olan sıklıkla düz yüzeyli probdur. Görüntü çözünürlüğü düşük frekanstan ötürü daha düşüktür fakat derin yapıları görmemizi sağlar.
- Cihazın kardiyak görüntüleme için uygun moda getirilmesi gerekir, cihaz ekranındaki imleç görüntünün sağ yanında olmalıdır.
FOCUS Görüntü Pencereleri
Subksifoid Pencere
- Prob ksifoid çıkıntının hemen altından görüntüleme yapılır. Hasta sırtüstü yatar pozisyonda görüntüleme yapılır.
- Prob belirteci hastanın sol tarafını gösterir, yönü hastanın sol omzuna doğrudur.
- Bu pencerede ekranda en üstte KC sol lobunun hemen altında sağ ventreikül(RV), onun altında, yine KC komşuluğunda sağ atrium(RA) ve diğer tarafta sol ventrikül(LV) görülür.
- Perikardiyal effüzyon tespit edilmesinde en kolay ve hızlı penceredir.
Parasternal Pencere (Uzun aks)
- Prob sternumun sol komşuluğunda 3-6. interkostal boşluklar arasında görüntüleme yapılır. Hasta sırtüstü pozisyonda ya da sol lateral dekübit pozisyonunda görüntüleme yapılır.
- Probun belirteci hastanın sağ omzunu gösterecek şekilde göğüs duvarına dik olarak yerleştirilir.
- Bu pencerede ekranın en üstünde sağ ventikül(RV), onun hemen altında sol ventrikül(LV), aort kapağı ve aort(Ao) çıkışı, en altta ise mitral kapak ile sol atrium(LA) görülür.
- Sol ventrikül fonksiyonları, mitral kapak yapısı ve aort proksimali bu pencerede değerlendirilir.
Parasternal Pencere (Kısa aks)
- Parasternal uzun aks penceresinde için en ideal görüntünün sağlandığı noktada prob kendi ekseni etrafında 90 derece döndürülerek görüntüleme yapılır.
- Probun belirteci hastanın sağ omzunu gösterir.
- Bu pencerede sağ ve sol ventrül yan yana değerlendirilir. Sferik görünümde ve kaslı yapıda olan sol ventrikül(LV), hemen yanında kresent görünümde olan sağ ventrikül(RV) görülür.
- Probun göğüs duvarı üzerinde tilt hareketleri ile aort kapağı seviyesi ve pulmoner arter, mitral kapak seviyesi ve papiller kas seviyesi görüntülenebilir.
- Bu pencerede sağ ventrikül dilatasyonu ve buna bağlı interventriküler septum itilmesi(D-shape), aort kapağı yapısı, ana pulmoner arter, pailler kaslar ve sol ventrikülün kasılması değerlendirilebilir.
Apikal Pencere
- Prob sol meme başının altına, kalbin apeksine doğru yerleştirilir. Genç hastalarda sol yana doğru dönmesi istenilebilir.
- Prob belirteci sol tarafta yer alırken, prob hastanın sağ omzuna doğru yönlendirilir.
- Bu pencerede üstte ventriküller, altta atriumlar görülür bu yüzden dört boşluk görüntülemesi olarak adlandırılır. Probun tilt hareketleri ile bu pencereye aort kapağı seviyesi de eklenirse apikal beş boşluk görüntüsü olarak adlandırılır.
Ek bilgi (Fraksiyone Shortening)
FoCUS gibi basitleştirilmiş EKO tetkiklerinde kardiyak Ejeksiyon Fraksiyonu(EF) hesaplaması yapılması uygun değildir. Bu yüzden EF değerlendirilmesi Mitral kapakların hareketi yada kalbin global kasılmasından kantitatif değerlendirilebileceği gibi, Fraksiyone Shortening hesaplanarak kalitatif hale de getirilebilir. Fraksiyone Shortening, EF ile korelasyon gösterir.
- Parasternal uzun aks görüntüsünde Mitral kapakların hemen önüne M modu açılır ve ekran üzerinden ölçüm yapılır.
- [ (Diyastol sonu çap (EDD) – Sistol sonu çap (ESD) ) / Diyastol sonu çap] x 100
- Normal değeri %30-45 arasındadır.
- https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-acil-ekokardiyografi-kardiyak-ve-hemodinamik-degerlendirme-81561.html
- https://tatd.org.tr/uploads/tbl_sunu_sunulari/92/9c2b31f758027bb1fd62d31709a9252c.pdf
- https://www.tatdus.org/surekli-yayinlar/rehberler/acil-servis-sartlarinda-odaklanmis-kardiyak-ultrasonografi-amerikan-ekokardiyoloji-cemiyeti-ase-ve-amerikan-acil-tip-birligi-acep-fikir-birligi-onerileri
- https://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/Y3HemhacCiGe.pdf
- https://www.acilcalisanlari.com/hipotansif-kritik-hastada-yatak-basi-ultrasonografinin-yeri.html
