Ölüm Haberi Verme

Yazar

11 Ağustos 2024

431

Sağlık çalışanları, acil servislerde ve yoğun bakım ünitelerinde sıklıkla hastalık tanısı veya ölüm gibi kötü haberleri iletmek zorunda kalırlar. Bu durum, hem hasta ve ailesi hem de sağlık çalışanları için büyük bir stres kaynağıdır. Doğumu nasıl kabul ediyorsak, ölümü de kabullenmek zorundayız.

Her dönemde bazı hastalar maalesef hayatını kaybeder ve bu zor haberin çoğu zaman sağlık çalışanları tarafından verilmesi gerekmektedir. Sağlık profesyonelleri olarak, hasta ölümünü bildirmek ve bu durumu aile üyeleriyle paylaşmak genellikle bizim sorumluluğumuzdadır. Özellikle başarısız resüsitasyon girişimlerinden sonra, beklenmeyen çocuk ve genç yaş ölümler, trafik kazaları, ateşli silah yaralanmaları, intiharlar, cinayetler veya iş kazaları gibi durumlarda bu bilgilendirme süreci daha da zorlayıcı olabilir.

Bu üzücü deneyim, sağlık çalışanları üzerinde yalnızca fiziksel değil, duygusal bir etki de yaratır. Bir hastanın hayatını kaybetmesi, özellikle mesleğinin başındaki hekimlerde büyük bir kişisel ve mesleki stres ve endişe yaratır. Ancak, sağlık çalışanlarının bu tür durumlarda duygularını bir kenara bırakıp, mesleki sorumluluklarını yerine getirmeleri gerekir.

Ölüm haberi, hasta ve yakınlarında şaşkınlık, şok, dehşet, yoğun acı ve öfke gibi güçlü duygulara yol açabilir. Ayrıca, kabullenememe, başa çıkamama ve öfke dolu tepkiler de sıkça görülebilir. Haberi verdikten sonra, kişinin durumu anladığından emin olunmalı ve haberi algılayıp tepki verebilmesi için ona zaman tanınmalıdır.

Günümüzde acil servislerin sık kullanılması ve toplumun yaşlanması hastanelerde ölüm oranlarını artırmaktadır. Bu durum, acil servis hekimlerinin her geçen gün daha fazla ölüm haberi vermek zorunda kaldığı ve bu zorlayıcı durumun tükenmişliğe yol açabileceği bir tabloya neden olmaktadır.

Sağlık çalışanlarının, her nöbette ölümle karşılaşabileceklerini bilseler de, bu duyarlılıklarını sürdürmeleri gereken bir zamanda çalıştıklarını unutmamaları önemlidir. Kötü haberlerin mesleki sorumluluğa uygun, empatik, kültüre duyarlı, net, özlü ve doğru bir şekilde verilmesi hayati önem taşır. Bilgilendirmenin niteliği, hasta ve yakınlarının sağlığını, olası tepkilerini ve yas sürecini büyük ölçüde etkileyebilir. Bu tür durumlarda, sağlık çalışanlarının duygusal dayanıklılıklarını korumaları ve mesleki sorumluluklarını yerine getirirken kendi ruh sağlıklarını da gözetmeleri gerekmektedir.

Bu süreçte dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:

Hazırlık: Hasta ve süreçle ilgili bilgileri gözden geçirerek sorulabilecek sorulara hazırlıklı olmak önemlidir. Hastane tarafından hazırlanmış bir protokol kullanılabilir. Uygun ölüm bildirim protokolleri, aile üyeleri için hayati önem taşırken, aynı zamanda stresli durumlarda klinisyenlerin yaşadığı olumsuz fizyolojik ve psikolojik tepkileri de azaltabilir. Bakımı altındaki bir hastanın ölüm haberini vermek zorunda kalan klinisyenler genellikle aşırı kortizol salınımı, düzensiz kalp atışları, üzüntü ve hayal kırıklığı gibi duygularla birlikte uykusuzluk yaşarlar. Bu durum, dikkat ve konsantrasyonu olumsuz etkileyerek beklenen yüksek bakım kalitesini düşürebilir. Bilgi verilecek kişinin bilgileri, yakınlık derecesi, özel ihtiyaçları ve gerektiğinde destek olabilecek kişilerin iletişim bilgileri belirlenmelidir. Normal şartlarda kötü haber yüz yüze verilmelidir. Ancak olağanüstü koşullarda, hasta yakınlarının bölge dışında olması gibi durumlarda ölüm haberleri telefonla verilebilir. Bu durumda, telefon görüşmesinde hasta yakınlarının uygun olup olmadığını sormak ve mümkünse kendilerine destek olabilecek bir kişinin eşlik etmesini sağlamak önemlidir. Kişiye sessiz ve dikkat dağıtıcı unsurlardan uzak bir ortamda oturması önerilmelidir.
Güvenlik ve Eşlik: Görüşmenin bölünmemesi için gerekli önlemler alınmalıdır. Mümkünse bir güvenlik görevlisi eşlik etmeli ve ikinci bir sağlık çalışanının da bulunması, birinin acil durumlarda görüşmeye devam edememesi durumunda diğerinin hazır bulunması uygun olacaktır.
Tanıklı Resüsitasyon: Klinisyenler, ailelerin tanıklık ettiği güvenli resüsitasyon çabalarını kolaylaştıracak prosedürler geliştirmelidir. Aile üyelerinin hastanın durumu hakkında kapsamlı ve gerçek zamanlı gözlem yapmasına izin vermek, onların rahatlamasını sağlayarak daha az karmaşık yas tepkilerine yol açabilir. Aile üyelerinin sağlık ekibinin güvenliği için risk teşkil ettiğine dair endişeler varsa, aile üyeleri dışarı çıkarılmalıdır.
Empati ve Duyarlılık: Kötü haberleri verirken empatiyle yaklaşmak ve karşı tarafın duygusal durumunu göz önünde bulundurmak çok önemlidir. Bu, hem hastanın ailesiyle olan ilişkiyi güçlendirir hem de sağlık çalışanının bu zor durumu daha iyi yönetmesine yardımcı olur.
Kim Söyleyecek: Haberi, hastayı takip eden hekim veya sağlık görevlisinin vermesi uygundur. Bu konuda deneyimsiz sağlık çalışanlarının görevlendirilmesi uygun değildir. Mümkünse, sağlık çalışanına bu deneyimi kazandırmak için daha önce bu tür görüşmeleri yapmış bir meslektaşının refakat etmesi sağlanmalıdır.
Doğru ve Net Bilgilendirme: Haberi verirken durumu net ve açık bir şekilde ifade etmek, belirsizliklerden kaçınmak gerekir. Ancak, aşırı tıbbi terimler kullanmaktan kaçınılmalı ve anlaşılır bir dil tercih edilmelidir. Aniden ölen hastaların aile üyelerini bilgilendirirken, ölüm hakkında eksiksiz ve doğru bilgi vermek gerekir. Doğru bir ölüm bildirimi, ölen kişinin geride kalanlarının uzun süreli yas bozukluğu (PGD) veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi karmaşık sağlık sorunları geliştirme eğilimlerini azaltabilir.
Zaman Tanıma: Haberi verdikten sonra, karşı tarafın haberi anlaması ve tepki vermesi için zaman tanımak önemlidir. Bu süreçte sabırlı olmak ve ani tepkilere karşı anlayışlı olmak gerekir.
Kültürel Duyarlılık: Farklı kültürlerin ölüm ve yas konularına yaklaşımları farklı olabilir. Bu nedenle, hastanın ve ailesinin kültürel değerlerini göz önünde bulundurmak ve bu değerlere saygı göstermek önemlidir.
Destek Sunma: Haberi verdikten sonra, aileye duygusal destek sağlamak ve onları yalnız bırakmamak, gerektiğinde bir ruh sağlığı uzmanına yönlendirmek de önemlidir.
Kendini Koruma: Sağlık çalışanları, sürekli kötü haber vermenin yaratabileceği tükenmişlikle başa çıkmak için kendilerini koruma yöntemleri geliştirmelidir. Bu, meslektaşlarla destek grupları oluşturmak, gerektiğinde profesyonel yardım almak ve kendilerine zaman ayırmak gibi yollarla sağlanabilir.

Ölüm haberini verirken uygulayabilecekleri basamaklar

GRIEV_ING kısaltması, ölüm bildirimini gerçekleştirirken sağlık profesyonellerine düzenli ve duyarlı bir yaklaşım sunar ve sürecin dikkatle ele alınmasını sağlar. Bu kısaltma, hastanın ailesine gerekli tüm bilgileri eksiksiz bir şekilde iletmeyi ve klinisyenlerin hatırlamasını kolaylaştırmayı amaçlar.

GRIEAV_ING=KEDERLİ

Toplama (Gather):

Gerekli tüm bireyleri toplayın. Aile üyelerini, arkadaşlarını ve orada bulunmak isteyen diğer kişileri bir araya getirin ve onları sessiz, özel bir ortamda bulundurun. Aileye destek olun ve bilgileri herkese aynı anda verin, böylece aile içinde en iyi destek sağlanmış olur. Bu görev genellikle bir sorumlu hemşire veya organizasyon işini yapabilecek diğer personel (güvenlik görevlisi) tarafından devredilebilir. Aileyi özel bir alanda toplamak, ölüm haberini vermeden önce ailenin bir birine olan desteğini ve organize olmlarına yardımcı olabilir.

Ayrıca, acil serviste gerekli personeli toplayın. Mümkünse yanınıza bir sağlık personelini alın. Ekibinize bu ölüm bildirimini yapacağınızı ve bir süreliğine meşgul olacağınızı bildirin. Kesintilere uğramamak için yalnızca acil durumlar olması durumunda rahatsız edilmelisiniz.