Omuz çıkığı (Glenohumeral eklem çıkıkları) yaklaşık 3000 yıldır bilinen ve sık karşılaşılan bir eklem yaralanmasıdır.Günümüzde acil servise başvuran çıkık vakalarının yaklaşık yarısını omuz çıkığı hastaları oluşturur. Bunların %95 travmatik, % 5 non-travmatik ve yaklaşık %90’ı öne çıkıklardır. En sık karşılaşılan yaralanma mekanizması ön kol ekstansiyonda, abdüksiyonda ve dış rotasyonda iken açık el üzerine düşmedir.
Omuz çıkığı için tanımlanmış birçok redüksiyon yöntemi vardır. Bu klasik yöntemlerin çoğu kısmen ağrılıdır ve iyatrojenik yaralanmalar ile birliktedir. Bu yaralanmalar içinde proksimal humerus kırığı, pleksus brakialis, aksiller sinir ve/veya aksiller arter yaralanması en sık karşılaşılan komplikasyonlardır. 2004 yılında Eachempati ve ark. bu yönteme öne fleksiyon ekleyerek yöntemi modifiye etmişler ve yüksek başarı ile birlikte düşük komplikasyon oranı
bildirmişlerdir.
Omuz Anatomisi
Omuz eklemleri
- Glenohumeral
- AC (akromiyoklaviküler)
- Sternoklavikular
- Skapulotorasik
Omuz Çıkığı Tipleri
- Anterior >%95
- Posterior <%5
- İnferior <%0,5
- Superior
Omuz çıkığı acil olarak hızlı redükte edilmesi gereken bir durumdur. Hikaye, fizik muayene ve grafiler (İki yönlü direkt AP-lateral grafi -skapular Y grafi veya aksiyel grafi) veya tanı zorluğu çekiliyorsa tomografi ile hızlıca tanı konulmalı ve sonrasında redükte edilmelidir. Ancak dikkat edilmesi gereken önemli iki nokta vardır. Birincisi redüksiyon öncesi ve sonrası nörovasküler muayene yapılmalı ve kayıt altına alınmalıdır. Mutlak işlem öncesi onam alınmalıdır. Redüksiyon öncesi 2 yönlü AP-lateral grafi çekilmeli ve ağrı kontrolü yapılmalıdır. Redükte etmek için aşırı güç uygulayarak yeni kırığa yol açmaktan ve sinir zedelenmesinden kaçınmalıdır.
Hastanın telkin yoluyla veya ilaç yoluyla sakinleştirilmesi çıkık omuzun redükte edilmesinin ilk aşamasıdır. Omuzun akut çıkığında standart metodların biriyle ve uygun redüksiyon tekniği ile redükte edilmelidir. Redüksiyon sağlandıktan sonra düz grafilerle redüksiyonun yeterliliğini değerlendirmek için görüntüleme yapılmalıdır. Tedavi sonrası immobilizasyon sağlanmalı hastaya uygun analjezik ilaç reçete edilmeli ve sonrasında ortopedi poliklinik önerisiyle taburcu edilmelidir.
Redüksiyon yöntemleri
• Stimson
• Traksiyon/kontr-traksiyon
• External rotasyon
• Skapular manüpilasyon
• Milch tekniği
• Cunningham tekniği
• Hennepin Tekniği
• Snowbird Tekniği
• Hipokratik Yöntem
• Kocher Tekniği
• Pnömotik Sedye Yöntemi
• Spaso Tekniği
• Oza Manevrası
• Best Of Both (Bob) Manevrası
• Legg Reductıon Manevrası
• Boss-holzach-matter Tekniği
• Fares Metodu
• Eskimo Tekniği
• Sandalye Tekniği
• Güreşci Tekniği
• Çingene Yöntemi
