Sütür Malzemeleri Özellikleri

Sütür, fransızca “souture” kelimesinin gelmektedir ve yara iyileşmesi süresince yarayı bir arada tutmak, gereken desteği sağlamak ve kanamayı durdurmak amacı ile uygulanan dikme işlemidir. 

İdeal Sütur Nedir?

Kolay tutulmalı ve manipüle edilmeli, her türlü prosedürde kullanılmalı, doku iyileştikten sonra kaybolmalı, yüksek kopma gücüne sahip olmalı, yüksek düğüm emniyetine sahip olmalı, steril olmalı, kapilaritesi olmamalıdır.

Sütür Setinin İçindeki Malzemeler

• Cerrahi Makas; Sütür işlemi sırasında yara kenarlarının düzensizliğinde debridman sağlayabilecek özellikte keskin ve ucu ile çevre dokulara arar vermeyecek özellikte küt olmalıdır. Sütürlerin kesilmesi için kullanılan makaslardır. Portegü gibi tutulurlar ve kesilecek uzunluk belirlenip makas yerleştirildikten sonra, hafif döndürülerek sütur kesilir. Cilt altı ve mukoza altına yerleştirilen süturlar kalıcı olduğundan düğümün 1-2 mm üzerinden sütur kesilir. Mukoza süturları ise düğümün 3-4 mm üzerinden kesilir.
• Portegü: Dikiş atarken iğneyi tutmak için kullanılan çeşitli uzunluklarda özel penslerdir. Baş ve yüzük parmakları ile tutulur, işaret parmağı ile üstten desteklenir. İğne sivri ucundan itibaren 2/3 geriden tutulur. İğne tam ortasından veya sivri ucuna yakın tutulmamalıdır. Aksi halde hem iğnenin stabilizasyonu bozulur hem de iğne kırılabilir. Portegülerin ağızları dişli veya dişsiz olabilir. Dişli portegüler iğnenin kaymasını, rotasyonu engellemek için dişler içerirler. Dişsiz olanlar ise çok küçük ve ince iğneleri tutmak için kullanılırlar.
• Penset: Pensetler dokuların tutulması ve retraksiyonu için kullanılırlar. Alet orta parmak ve baş parmak arasında tutulurken, işaret parmağı da aletin stabilizasyonu için kullanılır. Pensetler dişli ve dişsiz olabilirler. Yara kenarlarının kolayca tutulabilmesi için dişli pensetler tercih edilmelidir. İşlem yapılacak dokunun fragilitesine göre düz pensetler tercih edilebilir.
• Pens; Sütür malzemesinin tutulması ya da küçük kılcal kanamaların tutulmasında kullanılmak üzere sıklıkla düz hemoastatik pensler tercih edilir.
• Sütür Materyali; İğneler, ipler, doku yapıştırıcısı, bağlayıcı klipsler ve zımbaları içerir.
• Bistüri: Bistüri sapı ve bistüri ucu olmak üzere iki kısımdan oluşur. Deri ve mukoza insizyonları yapmak için kullanılırlar. Ayrıca flep elevasyonu gibi bazı dokuların diseksiyonu da yapılır. Bistüri uçları numaralarına göre değişik boy ve uzunlukta olabilirler. Bistüri uçlarının kesen kısımları karın kısımlarıdır. Bistüri ucu takılırken dişsiz penset veya klemp yardımıyla, sivri ucu yukarıya, alt kenarı bistüri sapının bu kenara uyan yerine paralel olacak şekilde tutulur. Bistüri ucunu ortasındaki yarık, sapın üzerinde bulunan bu yarığa uyan çıkıntısına geçirilerek, sap tarafına doğru paralel olarak itilir. Bu yerleştirme doğru yapıldıysa uç kolayca sap üzerindeki yerine oturur ve çekmekle çıkmaz. Bistüri ucunu çıkarmak için bir klemp veya portegü yardımıyla bistüri ucu serbest kısmından tutulur, yukarı doğru kaldırılıp öne doğru çekilir ve çıkarılır.
• Doku makası: Bu makaslara diseksiyon makasları da denir. Dokuların birbirinden ayrılması yani diseksiyonu için kullanılırlar. Bu makasların uçları eğimli veya düz olabilir. Ayrıca dokuyu zedelememek için uçlar ya tatamen ya da kısmen künt yapılmıştır. Alet parmak geçirilecek yerlerinin birine baş parmak, diğerine yüzük parmağı geçirilerek ve işaret parmağı ile üst taraftan desteklenecek şekilde tutulur.
• Hemostat klembi: Hemostat klempleri koterizasyon veya bağlama öncesi kanayan damarın tutularak kanamanın durdurulmasına yarar. Bu aletler de portegüler gibi tutulurlar. Diseksiyon sırasında damar kesildi ise sahadaki kan aspire edilerek veya tampone edilerek kanama odağı görülmeye çalışılır. Daha sonra damar ucu çevre dokular tutulmaksızın klembin ucu ile tutulur ve kanam bağlama veya koterle durdurulur.
• Aspiratör: Cerrahi sahada görüşü engelleyen kan ve diğer sıvı materyallerin ortadan kaldırılmasını sağlayan aletlerdir. Çeşitli boy ve kalınlıkta olabilirler. Devamlı ve kesintili emme özelliklerine göre iki grupta toplanabilirler. Kesintili aspirasyon yapanların üzerinde delikli bir kısım vardır. Bu delik parmakla kapatıldığında aspiratör çalışır. Çok ince özen gerektiren işlemlerde, kanın aspire edilmesi ancak grefte zarar verilmemesi isteniyorsa aspiratörün deliği açık bırakılarak daha düşük basınçla aspirasyon sağlanır.

Sütür Materyalleri

Dikiş materyali seçimi; dikiş konulacak dokunun tipi ve gücü, dokunun iyileşme süresi, dikiş materyalinin özellikleri, dikiş ve doku arasındaki etkileşim göz önünde bulundurularak yapılmalıdır.

Sütur materyali için kullanılan iplerin özellikleri;

Emilme Özelliklerine Göre

Absorbabl sütürler: Doku enzimleri ya da vücut sıvıları ile zamanla emilebilen sütür materyalleridir. Emilme süresi 60 güne kadar olabilir. Derin dokuların birleştirlmesi için kullanımı uygundur. Ateş, enfeksiyon, çeşitli protein eksiklikleri durumunda, ıslak ya da nemli bölgelerde kullanımında emilim hızlanabilir. Emilebilen süturler;

• Kromik
• Düz catgut
• Vicryl
• PDS
• Dexon

Nonabsorbabl sütürler: Vücut salgıları tarafından emilmezler, enküpsüle edilirler. Sürekli doku desteği sağlarlar. Emilemeyen süturler;

• İpek
• Paslanmaz çelik
• Polyester
• Koton (pamuk)
• Polipropilen (prolen)
• Naylon

Liflerine Göre

• Monoflaman sütürler: Cilt sütürlerinde daha sık tercih edilirler. Düğüm atmak kolaydır. Düğüm emniyetleri zayıftır. Enfeksiyon riski daha azdır. Kolay kopabilirler.
• Multiflaman sütürler: Daha çok intestinal batın içi organların cerrahisinde tercih edilirler. Sarmal-örgü yapıdadırlar. Düğüm emniyetleri yüksektir. Esnektirler ve daha sağlamdırlar.

Yapılarına Göre

• Doğal sütürler: Katküt, kollojen, ipek, pamuk, keten
• Sentetik sütürler: Dekson, vicryl, PDS, polyester lif(dakron, mersilen), Naylon(ethilon), Polipropilen(Prolen)

Kalınlıklarına Göre

• Sütür için kullanılan ipliklerin kalınlıkları UPS(United States Pharmacopoeia) ve EP (Europan Pharmacopoeia) tarafından standartize edilmişlerdir. 0, 1/0, 2/0, 3/0, 4/0, 5/0, …10/0 şeklinde adlandırılırlar 0’a doğru yaklaştıkça kalınlık artar.(Görsel)
• Boyutlarına göre sık kullanım alanları
  • 7/0 ve daha ince: Oftalmoloji, mikrocerrahi
  • 6/0 : Yüz, damar cerrahisi
  • 5/0 : Yüz, boyun, damar cerrahisi
  • 4/0 : Mukoza, boyun, el, ekstremite, tendon, damar
  • 3/0 : Ekstremite, gövde, barsak, damar cerrahisinde
  • 2/0 : Ayak tabanı gibi doku gerimi yüksek yerlerde
  • 1/0 : Katater materyellerinin cilt yüzeyine sabitlenmesi gibi durumlarda

Sütür materyali için kullanılan iğnelerin özellikleri;

İğnelerin Eğimine Göre

İğnenin ucunun dairesel düzlemde açısında göre 360 derece üzerinden oranla sınıflandırılmasıdır. Düz, 1/4, 1/2, 3/8, 5/8, J iğne şeklinde tipleri vardır.(Görsel)

İğne Ucunun Keskinliğine Göre

İğne ucunun sivriliğine göre yuvarlak, düz keskin, ters keskin, taper cut, küt, diamond ve spatul olarak adlandırılırlar.

Sık Kullanılan Sütur Malzemelerinin Özellikleri

• https://turkdermatoloji.org.tr/public/media/files/file/sutur_malzemeleri_ve_sutur_teknikleri.pdf

Travma Hastasına Genel Yaklaşım