Taşikardi, kalbin atım hızının 100/dakikanın üzerine çıktığı bir durumdur. Taşikardik hastalarda yaklaşım, temel olarak ABCDE yaklaşımı ile değerlendirilmelidir:
- ABCDE Yaklaşımı ve İlk Değerlendirme
- Havayolu açık mı?
- Solunum yeterli mi? Gerekliyse oksijen ver.
- Dolaşım yeterli mi? IV erişimi sağla.
- Disabilite (Nörolojik Durum): Bilinç düzeyini değerlendir.
- Ekspojur: Hasta tamamen değerlendirilmeli ve altta yatan nedenler tespit edilmelidir.
- Yapılması Gerekenler:
- 12 derivasyonlu EKG çek: Taşikardinin tipini belirlemek için kritik öneme sahiptir.
- Monitörizasyon: Hasta monitörize edilmeli; kalp ritmi, kan basıncı ve SpO₂ değerleri sürekli takip edilmelidir.
- Olumsuz Durumlar ve Semptomlar (Anstabilite Kriterleri):
Aşağıdaki durumlar, hastanın stabil olmayan (unstable) olduğunu gösterebilir:- Şok: Hipotansiyon, soğuk-terli cilt, hızlı ve zayıf nabız.
- Senkop: Ani bilinç kaybı.
- Miyokard İskemi (Mİ): Tipik göğüs ağrısı.
- Kalp Yetmezliği: Akciğer ödemi, dispne.
Hasta Stabil ve Stabil Olmayan (Unstable) Kavramları
1. Stabil Hasta
Stabil bir hasta, hemodinamik olarak vücut sistemlerinin yeterli organ perfüzyonunu sağlayabildiği, hayati belirtilerin dengede olduğu bir durumu ifade eder.
Stabil Hasta Kriterleri:
- Kan basıncı normal sınırlardadır (örneğin, sistolik >90 mmHg).
- Bilinç açık ve oryantasyonu tamdır.
- Cilt rengi ve periferik dolaşımı normaldir, şok belirtisi yoktur.
- Göğüs ağrısı veya nefes darlığı gibi akut iskemi bulguları yoktur.
- Kalp yetmezliği bulguları (örneğin, pulmoner ödem) mevcut değildir.
Klinik Örnek:
Düzenli dar kompleks taşikardisi olan, ancak normal kan basıncı ve bilinci korunan bir hasta stabil olarak değerlendirilir.
2. Stabil Olmayan (Unstable) Hasta
Stabil olmayan bir hasta, hemodinamik olarak kritik bir durumda olup organ ve doku perfüzyonunun yetersiz olduğu belirtiler gösterir.
Stabil Olmayan Hasta Kriterleri:
- Hipotansiyon: Sistolik kan basıncı <90 mmHg veya perfüzyon yetersizliği.
- Bilinç Değişikliği: Konfüzyon, letarji, bilinç kaybı gibi durumlar.
- Şok Belirtileri: Soğuk, terli cilt, hızlı nabız, zayıf periferik nabızlar.
- İskemik Göğüs Ağrısı: Miyokard perfüzyonunun azalmasına bağlı tipik göğüs ağrısı.
- Akut Kalp Yetmezliği: Akciğer ödemi, ciddi nefes darlığı, aşırı dispne.
Klinik Örnek:
Geniş kompleks taşikardisi olan, şiddetli hipotansiyonu, bilinç değişikliği ve akciğer ödemi gelişmiş bir hasta stabil olmayan olarak değerlendirilir.
Stabil ve Stabil Olmayan Hastaların Yönetimi
- Stabil Hasta Yönetimi:
- Daha dikkatli değerlendirme yapılır ve farmakolojik tedavi planlanır:
- Vagal manevralar (düzenli dar kompleks taşikardi için).
- Adenosin (düzenli supraventriküler taşikardilerde).
- Antiaritmik ilaçlar (örneğin, amiodaron veya prokainamid).
- Daha dikkatli değerlendirme yapılır ve farmakolojik tedavi planlanır:
- Stabil Olmayan Hasta Yönetimi:
- Hızlı müdahale gerektirir.
- Senkronize kardiyoversiyon uygulanır:
- Cihazın önerdiği enerji seviyesine göre kardiyoversiyon yapılır.
- Gerekirse sedasyon düşünülmelidir.
Stabil ve stabil olmayan hasta ayrımı, taşikardi yönetiminde tedavi stratejisini belirlemede temel bir rol oynar. Stabil olmayan hastalar hızlı ve agresif müdahale gerektirirken, stabil hastalar daha dikkatli bir değerlendirme ve farmakolojik tedavi ile yönetilebilir. Bu ayrım, mortalite ve morbiditeyi azaltmak için hayati öneme sahiptir.
Yaklaşım
Taşikardiler düzenli veya düzensiz olabilir ve EKG’de QRS kompleksinin görünümüne göre sınıflandırılır:
- Düzenli Taşikardiler: Kalp atımlarının arası eşit sürelidir, yani R-R aralıkları sabittir. Düzenli taşikardiler genellikle bir odaktan kaynaklanır ve supraventriküler taşikardi (SVT), atriyal taşikardi veya monomorfik ventriküler taşikardi gibi ritim bozukluklarında görülür.
- Düzensiz Taşikardiler: Kalp atımları arasında eşit süre yoktur, yani R-R aralıkları değişkenlik gösterir. Düzensiz taşikardiler çoğunlukla birden fazla odaktan kaynaklanır ve atriyal fibrilasyon, multifokal atriyal taşikardi veya polimorfik ventriküler taşikardi gibi ritim bozukluklarında görülür.
EKG’de QRS kompleksinin süresine göre taşikardiler şu şekilde sınıflandırılır:
- Dar QRS Taşikardiler: QRS süresi 0.12 saniyeden kısa olan taşikardiler. Bu taşikardiler genellikle supraventriküler kaynaklıdır, yani atriyum veya AV düğümünden kaynaklanır. Örneğin, sinüs taşikardisi, atriyal taşikardi, AV nodal reentrant taşikardi (AVNRT).
- Geniş QRS Taşikardiler: QRS süresi 0.12 saniyeden uzun olan taşikardiler. Bu taşikardiler genellikle ventrikül kaynaklıdır (örneğin ventriküler taşikardi) veya supraventriküler taşikardi olup dal bloğu ya da aksesuar yol nedeniyle QRS genişlemiştir.
Düzenli ve düzensiz taşikardi ayrımı, taşikardinin kaynağını belirlemede kritik öneme sahiptir ve tedavi yaklaşımını doğrudan etkiler. Çünkü ventrikül kökenli taşikardiler (ventriküler taşikardi, VT), genellikle hızlı gelişen ve hayati tehlike arz eden ritim bozukluklarıdır. Özellikle yapısal kalp hastalığı bulunan bireylerde bu ritim bozuklukları ciddi riskler taşır:
- Ventriküler fibrilasyona (VF) veya asistoliye dönüşebilir.
- Ani ölüm riski yüksektir.
- Hemodinamik olarak tolere edilmeleri çok zordur, çünkü ventriküllerin etkin kasılma fonksiyonlarını kaybetmesi nedeniyle organlara yeterli kan akışı sağlanamaz.
Genel Yaklaşım Algoritması
Taşikardiye Yaklaşım 01
Dar QRS kompleksi (<0.12 saniye):
Dar kompleks taşikardiler, QRS süresinin 0.12 saniyeden kısa olduğu, genellikle supraventriküler kaynaklı ritim bozukluklarıdır ve atriyum ya da AV düğümünden kaynaklanarak ventriküllere iletilir. Bu taşikardiler, düzenli veya düzensiz olabilen ritim özelliklerine göre sınıflandırılır ve genellikle daha iyi tolere edilen ritim bozuklukları arasında yer alır.
- Düzenli:
- Düzensiz:
Geniş QRS kompleksi (>0.12 saniye):
- Düzenli:
- VT (Ventriküler Taşikardi)
- Aberran iletili SVT
- Düzensiz:
- Aberran iletili AF
- Preekzisyon Sendromlu AF
- Polimorfik VT
- Torsade de Pointes
Bu sınıflama, taşikardilerin QRS süresine ve ritim düzenine göre ayrılmasını sağlayarak tanı ve tedavi süreçlerinde yol gösterici olur.
Taşikardiye Yaklaşım 02
SVT (Supraventriküler Taşıkardi)
Stabil
- ABC Damaryolu
- Vagal Manevra (Karotis Masajı)
- Adenozin 6 mg – 12 mg ve/veya 18 mg
Dönerse;
Monitorize et ve gözle.
Dönmezse;
Diltiazem 0,25 mg/kg ya da Beloc 5 mg/kg.
- Kardiyoloji Poliklinik Kontrolü
Unstabil
- ABC Damaryolu
- Kardiyoversiyon 50-100 J
- Hızlı Kardiyoloji Konsültasyonu
Kardiyoloji ritim düzeltmesi için konsültasyon gerektirir.
Taşikardiye Yaklaşım 03
Dar Kompleks Düzensiz Taşikardiler
Stabil
- ABC Damaryolu
- Tedavi:
- Diltiazem 0,25 mg/kg veya Beloc 5 mg/kg
- Digoxin 0,5 mg
- Durum:
- Ritim düzelmezse; Kardiyoloji konsültasyonu.
- Ritim düzelirse; Kardiyoloji poliklinik kontrolü.
Unstabil
- ABC Damaryolu
- Tedavi:
- Kardiyoversiyon 120-200 J
- Hızlı Kardiyoloji Konsültasyonu
Taşikardiye Yaklaşım 04
Geniş Kompleks Düzgün Taşikardiler
Stabil
- ABC Damaryolu
- Tedavi:
- VT (ayrıt edilemiyorsa VT gibi tedavi et)
- Aberran iletili SVT (önceden bilinen ritimse SVT gibi tedavi et)
- Amiodaron 150 mg 10 dk’da infüzyon
- Yakın monitörizasyon
- Kardiyoloji konsültasyonu
Unstabil
- ABC Damaryolu
- Tedavi:
- Kardiyoversiyon 100 J
- Hızlı Kardiyoloji Konsültasyonu
Taşikardiye Yaklaşım 05
Geniş Kompleks Düzensiz Taşikardiler
Stabil
- ABC Damaryolu
- Aberran İletili AF
- Polimorfik VT
- Torsade de Pointes
- Dar kompleks Düzensiz Taşıkardi protokolü
- Kardiyoversiyon: 100 J
- Magnesium: 2 gr, 5-10 dk’da
- Kardiyoloji Konsültasyonu
Unstabil
- ABC Damaryolu
- Kardiyoversiyon: 100 J
- Hızlı Kardiyoloji Konsültasyonu
- https://cpr.heart.org/-/media/CPR-Files/CPR-Guidelines-Files/Algorithms/AlgorithmACLS_Tachycardia_200612.pdf
