Damar tonusuna ve çapına etki eden ajanlara vazoaktif ajanlar denilmektedir. Vazoaktif ajanlar vazokonstrüksiyon ya da vazodilatasyon yaparlar. Bunlardan vazokonstrüksiyona ve kan basıncında artışa yol açanlara vazopresör ajanlar da denilmektedir.
Hipotansiyon, farklı nedenlerle ortaya çıkabilen önemli bir klinik tablodur. Hipotansif hastalarda doku perfüzyonu bozulduğu için hızlı bir şekilde düzeltilmeli, yoksa hayati organlarda disfonksiyon, multi organ yetmezliği ve ölüm görülebilir. Uygun sıvı desteğine rağmen şoka giren hastalarda inotrop ve vazopessör ajanlar ile doku perfüzyonu sağlamak gerekir. Vazopressör ajanlar, vazokonstrüksiyona ve kan basıncında artışa sebep olur.
Vazopressörler temel olarak adrenerjik sistem üzerinden etkilerini gösterirler. İnotrop ajanlar ise kalp kasının kontraktilitesini artırır ve böylece kardiyak debiyi de arttırırlar. Bunlar içinde beta agonist ajanlar, kalsiyum duyarlılığını arttıran ajanlar ve fosfodiesteraz inhibitörleri vardır. Vazopressörler inotroplardan farklı olmakla beraber bazı ilaçlar
hem inotrop hem vazopressör etkiye sahiptirler.
Akut Hipotansif Durumlarda Vazopressörler ve İnotropların Dozları
| Norepinefrin (Noradrenalin)
| Vazopresörler (alfa-1 adrenerjik) | |
| Başlangıç Dozu | İdame Dozu | Max Dozu |
| 5 – 15 mcg/dakika (0,05 ile 0,15 mcg/kg/dakika) Kardiyojenik şok: 0,05 mcg/kg/dakika | 2 – 80 mcg/dakika (0,025 – 1 mcg/kg/dakika) Kardiyojenik şok: 0,05 – 0,4 mcg/kg/dakika | 80 – 250 mcg/dakika (1 – 3,3 mcg/kg/dakika) |
| İlk Tercih: Septik Şok – Kardiyojenik şok- Hipovolemik şok | ||
| Epinefrin (Adrenalin) | Vazopresörler (alfa-1 adrenerjik) | |
| Başlangıç Dozu | İdame Dozu | Max Dozu |
| 1 – 15 mcg/dakika (0,01 – 0,2 mcg/kg/dakika) | 1 – 40 mcg/dakika (0,01 – 0,5 mcg/kg/dakika) | 40 – 160 mcg/dakika (0,5 ile 2 mcg/kg/dakika) |
| ||
| Dopamin | Vazopresörler (alfa-1 adrenerjik) | |
| Başlangıç Dozu | İdame Dozu | Max Dozu |
| 2 ile 5 mcg/kg/dakika | 2 ile 20 mcg/kg/dakika | 20 mcg/kg/dakika |
| ||
| Fenilefrin
| Vazopresörler (alfa-1 adrenerjik) | |
| Başlangıç Dozu | İdame Dozu | Max Dozu |
| Hasta stabil hale gelene kadar 40 – 160 mcg/dakika (alternatif olarak 0,5 ila 2 mcg/kg/dakika) | 20 – 400 mcg/dakika (0,25 – 5 mcg/kg/dakika) | 80 – 730 mcg/dakika (1,1 – 9,1 mcg/kg/dakika) |
| ||
| Vazopressin (arginin-vazopressin)
| Antidiüretik Hormon | |
| Başlangıç Dozu | İdame Dozu | Max Dozu |
| 0,03 ünit/dakika | 0,01 – 0,04 ünite/dakika (titrasyon yapılmamış) | 0,04 ünite/dk’ın üzerindeki dozlar kardiyak iskemiye neden olabilir ve kurtarma tedavisi için saklanmalıdır. |
| ||
| Dobutamin | İnotrop (beta 1 adrenerjik) | |
| Başlangıç Dozu | İdame Dozu | Max Dozu |
| 2 – 5 mcg/kg/dakika (aralık: 0,5 – 5 mcg/kg/dakika; daha az şiddetli kardiyak dekompansasyon için daha düşük dozlar | 2 – 10 mcg/kg/dakika | 20 mcg/kg/dakika |
| ||
| Milrinon
| İnotrop (adrenerjik olmayan, PDE 3 inhibitörü) | |
| Başlangıç Dozu | İdame Dozu | Max Dozu |
| 0,125 – 0,25 mcg/kg/dakika | 0,125 – 0,75 mcg/kg/dakika | 0,75 mcg/kg/dakika |
| ||
- Gösterilen tüm dozlar yetişkin hastalarda intravenöz (IV) uygulama içindir. Bu tabloda gösterilen dozlar acilde kullanılan ilaç dozlarıdır. Kaynak farklılığı nedeniyle önerilen dozlar farklı olabilir.
- Vazopressörler hayatı tehdit eden hipotansiyon ve hipertansiyona, disritmilere ve miyokardiyal iskemiye neden olabilir. İntravenöz vazopresörlerin doz titrasyonu konusunda eğitimli ve deneyimli klinisyenler tarafından kan basıncı, kalp hızı, ritim ve fonksiyonun sürekli noninvaziv elektronik takibi kullanılarak ayarlanan bir infüzyon pompası kullanılarak uygulanmalıdır. Hipovolemi vazopresör tedavisine başlamadan önce düzeltilmelidir. İnfüzyon hızını kademeli olarak azaltın; ani kesmeden kaçının.
- Vazopressörler ciddi lokal doku iskemisine neden olabilir; santral ven uygulaması tercih edilir. Hastanın santral venöz kateteri yoksa, vazopressörler uygun şekilde yerleştirilmiş bir periferik venöz kateter (yani, büyük bir vende) yoluyla 24 saatten daha kısa bir süre için geçici olarak düşük konsantrasyonda uygulanabilir. Bu tabloda gösterilen konsantrasyon örnekleri periferik (kısa süreli) veya santral hat uygulaması için kullanışlıdır. Ekstravazasyon hasarını önlemek için infüzyon boyunca kateter bölgesini yakından izleyin. Ekstravazasyon durumunda, bir antidotun (örn. fentolamin) derhal lokal infiltrasyonu doku iskemisini sınırlamak için yararlı olabilir. İnfüzyonu durdurun ve ekstravazasyon yönetimi protokolüne başvurun.
- Vazopresör infüzyonlar yüksek riskli ilaçlardır. Bu yüzden kullanım sırasında hata olamaması ve hastanın zarar görmesini önlemek için dikkatli olunmalıdır. İlaç kullanım sırasında hata riskini azaltmak için mutlaka standart konsantrasyon kullanarak vazopresör infüzyonlarının nasıl hazırlanacağı ve uygulanacağına ilişkin adımları içeren protokollere sahip olmanızı öneriyoruz. İlaç uygulama dozunu ve ayrıntılarını sitemiz içerisinden öğrenebilirsiniz.
- https://www.uptodate.com/contents/image?imageKey=PULM%2F99963&topicKey=PULM%2F1613&source=see_link
